Tình hình bệnh sốt xuất huyết trong những năm gần đây rất đa dạng, trẻ em mắc nhiều và có thể bị sốc, suy hô hấp, rối loạn đông máu và rối loạn tri giác nặng dẫn đến tử vong.

Từ đầu năm tới nay, cả nước có trên 125.000 người mắc sốt xuất huyết, trong đó có hơn 40 ca tử vong. Tại nhiều tỉnh, thành phố, số ca mắc sốt xuất huyết tiếp tục gia tăng rất nhanh do điều kiện thời tiết thuận lợi cho muỗi truyền bệnh phát triển. Dự báo số ca Covid-19 và ca mắc sốt xuất huyết thời gian tới có thể tiếp tục tăng và có thể bùng phát trên diện rộng nếu không quyết liệt triển khai các biện pháp phòng chống dịch. Vì vậy, Bộ Y tế đã yêu cầu các địa phương phải vừa chống dịch Covid-19, vừa nỗ lực phòng chống sốt xuất huyết và các dịch bệnh khác, tránh để dịch chồng dịch.

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Nguyên nhân lây lan bệnh là do muỗi vằn truyền virus Dengue từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Bệnh xảy ra quanh năm, thường gia tăng vào mùa mưa. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn. Bệnh gây thành dịch và bùng phát ở nhiều nơi nếu không có các biện pháp ngăn chặn kịp thời. Dịch có tính chất chu kỳ, thời điểm mùa Hè thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều tạo điều kiện thuận lợi cho lăng quăng, bọ gậy phát triển. Bên cạnh đó, sự giao lưu đi lại của người dân cao, trong khi ý thức và hành vi vệ sinh phòng bệnh của người dân chưa tốt, còn chủ quan, lơ là, không chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh.

Bệnh dạng nhẹ sẽ gây sốt cao, phát ban, đau cơ và khớp, rối loạn đông máu, suy đa tạng... Nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời dễ dẫn đến sốt xuất huyết dạng nặng, có thể gây chảy máu nặng, giảm huyết áp đột ngột (sốc) và tử vong. Bệnh nhân mắc sốt xuất huyết thường có các dấu hiệu thường từ ngày thứ ba của bệnh trở đi như: Vật vã, lừ đừ, li bì; đau bụng hoặc tăng cảm giác đau vùng gan. Người bị sốt xuất huyết có thể bị nôn ói, xuất huyết niêm mạc, tiểu ít, có dấu hiệu mất nước… Vì vậy, nên đưa bệnh nhân đến ngay BV hoặc cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.

Tại các BV, bệnh nhân thường được theo dõi chặt chẽ và dùng các dịch truyền như: Ringer lactat, dung dịch mặn đẳng trương (NaCl 0,9%), dung dịch cao phân tử (Dextran 40 hoặc 70), dung dịch Albumin cũng có thể được sử dụng tùy từng trường hợp. Sốt xuất huyết Dengue thể não rất nguy hiểm do bị rối loạn tri giác, co giật hoặc có dấu hiệu thần kinh khu trú.

Dịch sốt xuất huyết đã và đang gây ra những hậu quả to lớn đến an sinh xã hội, do số người nghỉ ốm có xu hướng tăng và các BV đang phải tích cực điều trị cho nhiều ca bệnh. Mùa mưa đến là dịp sinh sản nhiều của muỗi và cũng là cơ hội cho bệnh sốt xuất huyết hay gặp ở trẻ em. Tình hình bệnh sốt xuất huyết trong những năm gần đây rất đa dạng, trẻ em mắc nhiều và có thể bị sốc, suy hô hấp, rối loạn đông máu và rối loạn tri giác nặng dẫn đến tử vong.

Triệu chứng của sốt xuất huyết ở trẻ em

Trẻ nhũ nhi biểu hiện sốt xuất huyết thường kèm triệu chứng ho, sổ mũi hay tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, làm phụ huynh dễ chủ quan với bệnh cảm mạo hay rối loạn tiêu hoá thông thường. Vì thế, các bậc cha mẹ cần phát hiện sớm các dấu hiệu gợi ý bệnh sốt xuất huyết nặng để đưa trẻ đến BV kịp thời. Đó là khi trẻ sốt cao trên 2 ngày và có một trong các dấu hiệu như: Bứt rứt, quấy khóc, trăn trở hoặc li bì, lơ mơ, nói sảng; chảy máu cam, máu răng hoặc nôn ra máu, đi tiêu thấy phân đen; đau bụng, tay chân lạnh, lừ đừ, nằm một chỗ không chơi hoặc bỏ bú, bỏ ăn uống là triệu chứng bên ngoài hay gặp nên các bà mẹ cần chú ý quan sát để đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.

Một trong những biểu hiện đặc trưng của bệnh là xuất hiện các nốt xuất huyết dưới da, thường ở cánh tay, cẳng chân với hình dáng tròn và nhỏ. Có thể phân biệt các nốt xuất huyết với nốt của bệnh phát ban bằng cách kéo căng da ở vùng nghi ngờ. Với bệnh phát ban, nốt sẽ biến mất trong khi nốt xuất huyết lại giữ nguyên màu. Bên cạnh đó, người bệnh còn có các biểu hiện khác như: Sốt cao kéo dài từ 2-7 ngày, không ho hay sổ mũi nhưng lại đau khắp người, nhức cơ và khớp; chảy máu cam, nôn hoặc đi ngoài ra máu. Với trẻ mắc bệnh, có thể đau bụng ở hạ sườn do gan to lên... Đây đều là những triệu chứng thường thấy của sốt xuất huyết.

Khi trẻ mắc bệnh

Cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol và lau mát bằng nước ấm để tránh chứng co giật. Tuyệt đối không dùng Aspirine vì có thể gây chảy máu dạ dày. Đồng thời, nên cho trẻ uống nhiều nước và các thức ăn lỏng. Khi trẻ có những biểu hiện như chảy máu cam, đau bụng... cần phải đưa ngay đến BV hoặc các trạm y tế gần nhất.

Với căn bệnh này, nếu không có dấu hiệu trở nặng thì có thể điều trị ngoại trú và theo dõi mỗi ngày tại cơ sở y tế cho đến hết ngày thứ 7 kể từ khi mắc bệnh. Tuy nhiên, cần phải theo dõi trẻ sát sao nếu điều trị ở nhà. Nguy hiểm nhất là khi đã hết sốt, trẻ có thể trở nặng, sốc và dẫn tới tử vong nhanh chóng nếu không được phát hiện kịp thời. Các triệu chứng thường thấy khi trẻ bị sốc là vã mồ hôi, chân tay lạnh, nôn và đi ngoài ra máu, bứt rứt khó chịu... Lúc này, cần đưa trẻ đến BV cấp cứu ngay.

Sốt xuất huyết là bệnh nhiễm trùng cấp do virus gây ra mà vật chủ trung gian là muỗi vằn. Do đó, biện pháp duy nhất để phòng tránh bệnh chính là không tạo điều kiện cho muỗi sinh trưởng. Cần thường xuyên vệ sinh nhà cửa, dọn dẹp các nơi bùn lầy, nước đọng, phun thuốc diệt hoặc đốt nhang muỗi... Ngoài ra, nên cho trẻ mặc quần áo dài tay, thoa kem chống muỗi và nhớ mắc màn khi đi ngủ.

Mặc dù không phải là một căn bệnh lạ, thế nhưng những biến chứng của sốt xuất huyết cũng có thể khiến bệnh nhân tử vong. Chính vì thế, các bậc phụ huynh không nên chủ quan, mà tốt nhất nên có những biện pháp phòng ngừa cho con em và bản thân, tránh để nhiễm bệnh từ trước.

ThS.Lê Quốc Thịnh