Một số thuốc được dùng cho điều trị bệnh nhân Covid-19

Bệnh nhân nhiễm Covid-19 khi nhập viện được điều trị bằng nhiều phương pháp, từ thở oxy đơn giản đến các thủ thuật xâm lấn, hiện đại nhất là ECMO. Bệnh nhân được xác định nhiễm Covid-19 phải trải qua hàng loạt xét nghiệm, trong đó quan trọng nhất là kiểm tra nồng độ oxy trong máu để xem xét chức năng hoạt động của phổi.

Phác đồ điều trị Covid-19 trải qua 4 giai đoạn

Giai đoạn 1, liệu pháp oxy: Khi bệnh nhân bắt đầu có triệu chứng khó thở, không cung cấp đủ lượng oxy cho máu, điều trị bằng oxy là liệu pháp đầu tiên và cơ bản.

Túi thuốc cho F0 điều trị tại nhà

Giai đoạn 2, liệu pháp oxy cao áp: Đây là phương pháp điều trị cho bệnh nhân đã nhiễm trùng nghiêm trọng, để theo dõi dấu hiệu sinh tồn. Bệnh nhân sẽ được thở oxy nguyên chất hoặc hỗn hợp khí giàu oxy trong buồng cao áp.

Giai đoạn 3, thông khí cơ học (thở máy): Ở giai đoạn tiến triển, khi việc thông khí tự nhiên không còn tác dụng, người bệnh sẽ được hỗ trợ thủ thuật xâm lấn gây mê, thở máy để duy trì sự sống.

Giai đoạn 4, ECMO: Đây là lựa chọn cuối cùng, khi bệnh nhân Covid-19 đang ở tình trạng nguy kịch, phổi tổn thương nghiêm trọng và không còn đủ sức để thực hiện quá trình trao đổi khí thông thường. ECMO là phương pháp hồi sức cấp cứu tiên tiến nhất hiện nay, hỗ trợ bệnh nhân thực hiện quá trình trao đổi oxy ở bên ngoài cơ thể, duy trì chức năng sống.

Dùng thuốc điều trị Covid-19

Cho đến nay, bên cạnh các thuốc cũ, các nước vẫn đang thử nghiệm một số thuốc kháng virus mới với hy vọng sẽ giúp cho các bệnh nhân Covid-19 nặng giảm nồng độ virus và giảm nguy cơ tử vong.

Các thuốc trong hướng nghiên cứu và thử nghiệm này có thể chia làm 2 nhóm chính: Nhóm điều trị và nhóm có mục đích giảm nhẹ bệnh trạng. Khoảng 80% người bị nhiễm virus SARS-CoV-2 sẽ hồi phục mà không cần điều trị đặc biệt, nhưng cũng có khoảng 20% bệnh nhân bị nhiễm trở nên khó thở và cần phải nhập viện để điều trị. Do đó, mục tiêu chính của điều trị bệnh nhân Covid-19 là giảm nguy cơ tử vong, giúp cho bệnh nhân bình phục càng nhanh càng tốt.

Dexamethasone là loại thuốc phổ biến trong nhóm Corticosteroid. Cơ chế của Dexamethasone là giảm viêm ở phổi, một địa điểm quan trọng mà virus tấn công. Các thuốc tương tự Dexamethasone như Hydrocortisone hoặc Prednisolone cũng được sử dụng ở những bệnh nhân cần bổ trợ Oxygen hay những bệnh nhân nặng phải thở máy. Không nên dùng Dexamethasone thường xuyên cho những bệnh nhân không cần bổ trợ Oxygen hay thở máy.

Remdesivir là loại thuốc tương đối cũ được sử dụng cho các bệnh nhân nhiễm Ebola cũng đã được thử nghiệm dùng cho bệnh nhân Covid-19. Một khi virus xâm nhập vào cơ thể bệnh nhân, chúng tự sao chép và nhân lên thành nhiều virus. Chức năng chính của Remdesivir là giảm ức chế khả năng sao chép của virus. Khuyến cáo không nên dùng Remdesivir cho bệnh nhân Covid-19 bị viêm phổi và những bệnh nhân cần thở máy xâm phạm.

Favipiravir 200mg được dùng cho bệnh nhân Covid-19 mức độ nhẹ và trung bình. Thời gian điều trị thuốc Favipiravir 200mg giảm xuống còn 5-7 ngày.

Molnupiravir đang được dùng trong các chương trình thí điểm điều trị có kiểm soát. Thuốc được cấp phát miễn phí cho bệnh nhân mắc Covid-19 nhẹ và vừa, không được bán trên thị trường.

Tocilizumab là thuốc từng được dùng cho điều vị viêm khớp dạng thấp. Khi dịch Covid-19 bùng phát, Tocilizumab cũng được tái sử dụng cho điều trị bệnh nhân Covid-19. Cơ chế chính của Tocilizumab là ức chế sự hoạt động của phân tử IL-6, qua đó thuốc có chức năng kháng viêm.

Baricitinib trong nhóm thuốc có thể không giảm nguy cơ tử vong, nhưng giúp cho bệnh nhân mau bình phục và giảm thời gian nằm viện. Một số thuốc trong nhóm này đã hoặc đang được nghiên cứu bao gồm thuốc chống sốt rét (Hydroxychloroquine, Chloroquine), thuốc chống virus (Remdesivir, Lopinavir-ritonavir); thuốc ức chế các triệu chứng liên quan đến Cytokine (Tocilizumab); các thuốc bổ trợ (ACE inhibitors và NSAID). Tuy nhiên, trong các thuốc đã nghiên cứu, chỉ có Baricitinib là có triển vọng và được khuyến cáo cho bệnh nhân Covid-19. Cơ chế vận hành của Baricitinib là bất hoạt Januskinase Enzymes vốn là nguyên nhân của triệu chứng viêm ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp. Baricitinib có thể giảm đau, giảm xơ cứng khớp, và giảm sưng khớp.

Điều trị những bệnh nhân nhiễm Covid-19 là một thách thức lớn, bởi vì virus là những vi sinh vật được cấu thành từ RNA. Một khi virus xâm nhập vào tế bào con người, chúng sử dụng bộ máy trong tế bào để tự nhân bản. Từ đó, tế bào chúng ta trở thành bộ máy sản xuất ra hàng trăm ngàn bản sao của virus. Do đó, cách tốt nhất để khống chế virus là tác động làm ngưng quá trình nhân bản của virus. Thuốc có chức năng này là các kháng virus như Remdesivir, Favipiravir, Molnupiravir. Tất cả các thuốc khác như Steroid, Dexamethasone, Tocilizumab, Sarilumab và Baricitinib có chức năng giảm viêm là chính.

Ngoài ra, có thể sử dụng một số thuốc y học cổ truyền đã được bào chế thành dược phẩm cũng có tác dụng hỗ trợ rất tốt trong điều trị Covid-19 thể nhẹ như: Xuyên tâm liên, địa long… Đây là những dược liệu đã được sử dụng từ lâu để điều trị cảm cúm, sốt nóng, đau mỏi cơ thể thông thường. Trong điều trị Covid-19, thuốc cũng có tác dụng giảm các triệu chứng như vậy.

ThS.Lê Quốc Thịnh