Chỉ số HDI phải là một chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội
Mặc dù có sự gia tăng, nhưng Chỉ số Phát triển con người (HDI) của Việt Nam vẫn thấp hơn mức bình quân chung của khu vực ASEAN. Trong những năm 2016-2019, HDI của Việt Nam chưa có sự cải thiện thứ hạng trong khu vực, luôn ở vị trí 7/11 ở khu vực ASEAN.
Báo cáo HDI của Việt Nam giai đoạn 2016-2020 do Tổng cục Thống kê công bố mới đây cho thấy, HDI của Việt Nam tiếp tục cải thiện trong giai đoạn 2016-2020. Cụ thể: Năm 2016 đạt mức 0,682 và tăng lên 0,706 năm 2020- tức là từ nhóm trung bình lên nhóm có HDI cao của thế giới. Trong đó, cả 3 chỉ số thành phần (thu nhập bình quân đầu người, sức khỏe, giáo dục) cũng có bước cải thiện đáng kể.
Cải thiện rõ nhất là thu nhập quốc gia (GNI) bình quân đầu người, tính theo sức mua tương đương (PPP) tăng từ 6.211,1 USD năm 2016 lên 7.842 USD năm 2019. Năm 2020, mặc dù tốc độ kinh tế tăng trưởng thấp do tác động tiêu cực bởi đại dịch COVID-19, nhưng GNI bình quân đầu người vẫn đạt 8.132 USD. Hai chỉ số còn lại chỉ có mức tăng nhẹ: Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam tăng từ 73,4 năm vào năm 2016 lên 73,7 năm vào năm 2020; số năm đi học bình quân tăng từ 8,5 năm lên 9,1 năm.
Theo đánh giá của Tổng cục Thống kê, HDI Việt Nam có tăng nhưng vẫn tăng chậm và hiện xếp thứ 7/11 quốc gia khu vực Đông Nam Á. Còn trên thế giới, thứ hạng HDI của Việt Nam hầu như không thay đổi, thường đứng ở vị trí 117-119 trong tổng số 180 quốc gia, vùng lãnh thổ được UNDP xếp hạng...
Khẳng định “HDI là thước đo tổng hợp, đánh giá toàn diện kết quả phát triển kinh tế-xã hội của đất nước”, trên cơ sở phân tích động thái và thực trạng HDI của cả nước và 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Tổng cục Thống kê đã đề xuất một số kiến nghị. Cụ thể: Trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội, các quốc gia và vùng lãnh thổ ngày càng nhận rõ con người không chỉ là nguồn lực, mà còn là mục tiêu của sự phát triển. Do đó, HDI phải là một trong những chỉ tiêu chủ yếu trong chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của cả nước cũng như của từng địa phương.
Cùng với đó, dựa trên kết quả tính HDI, Chính phủ cần xây dựng hệ thống giải pháp đồng bộ và triển khai thực hiện quyết liệt, hiệu quả. Đặc biệt là các giải pháp tăng cường dịch vụ y tế, giáo dục, vì các lĩnh vực này liên quan trực tiếp đến phát triển con người. Trong y tế, cần tập trung nâng cao năng lực y tế dự phòng, y tế cơ sở và y tế gia đình. Trong giáo dục, cần nhanh chóng khắc phục tình trạng số năm đi học kỳ vọng đang ở mức thấp và tăng chậm hiện nay. Trong lĩnh vực kinh tế, cần có giải pháp vĩ mô ổn định giá trị đồng nội tệ, từ đó nâng cao sức mua tương đương trong so sánh quốc tế nói chung và quy đổi tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người tính chỉ số thu nhập cấu thành HDI nói riêng.
Mộc Miên