Xây dựng hệ thống ASXH thích ứng và phù hợp với tình hình mới
Ngày 27/4, tại Hà Nội, BHXH Việt Nam phối hợp với Ban Dân vận Trung ương tổ chức Hội thảo khoa học Phát huy vai trò của Nhân dân tham gia xây dựng và thực hiện chính sách ASXH ở Việt Nam. Tham dự Hội thảo có Ủy viên Trung ương Đảng- Phó Trưởng ban Thường trực Ban Dân vận Trung ương Phạm Tất Thắng; Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh ; Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh; đại diện các bộ, ngành Trung ương và một số đơn vị trực thuộc BHXH Việt Nam.
Chính sách ASXH liên tục mở rộng
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Tổng Giám đốc BHXH VIệt Nam Nguyễn Thế Mạnh cho biết, những năm qua, việc triển khai chính sách BHXH, BHYT đã có nhiều kết quả tích cực, nổi bật nhất là độ bao phủ BHXH, BHYT liên tục tăng và mở rộng. Đến hết 31/12/2021, số người tham gia BHXH trên cả nước là hơn 16,547 triệu người, trong đó, số người tham gia BHXH bắt buộc là 15,097 triệu người (tăng gấp gần 6,6 lần so với năm 1995).
Tổng Giám đốc BHXH VIệt Nam Nguyễn Thế Mạnh phát biểu tại Hội thảo
Đặc biệt, số người tham gia BHXH tự nguyện đã tăng lên 1,45 triệu người (gấp 6,65 lần so với năm 2015), đạt 2,96% LLLĐ trong độ tuổi là nông dân và lao động khu vực phi chính thức, vượt 1,96% chỉ tiêu được giao tại Nghị quyết 28-NQ/TW. Số người tham gia BHYT cũng đạt 88,837 triệu người (gấp 1,27 lần so với năm 2015), đạt tỷ lệ bao phủ 91,01% dân số…
Công tác giải quyết, chi trả chế độ, chính sách BHXH, BHYT, BH thất nghiệp luôn được thực hiện kịp thời, đầy đủ, đúng quy định với tinh thần cải cách TTHC, phục vụ người dân. Trong 5 năm qua, trung bình mỗi năm, ngành BHXH Việt Nam giải quyết trên 12 triệu lượt người hưởng các chế độ BHXH, BH thất nghiệp với số tiền chi trả khoảng 250.000 tỷ đồng/năm; thanh toán chi phí KCB BHYT cho trên 169,3 triệu lượt người, với số tiền trên 100 nghìn tỷ đồng/năm.
Cùng với đó, công tác cải cách TTHC, chuyển đổi số luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm của Ngành. “Những năm qua, BHXH Việt Nam đã tập trung mọi nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ, cắt giảm tối đa TTHC, tiết kiệm thời gian, chi phí giao dịch BHXH, BHYT cho người dân, DN đã được các cấp, các ngành cùng cộng đồng DN, người dân ghi nhận, đánh giá cao…”- Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh chia sẻ.
Nhiều chuyên gia của các Bộ, Ngành tham dự Hội thảo
Theo Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh, để đạt được những thành công trên là nhờ sự quan tâm lãnh đạo sâu sát của Đảng, nhà nước, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và có phần đóng góp rất quan trọng từ việc tham gia của người dân vào xây dựng và thực hiện chính sách ASXH nhằm bảo đảm cho các chính sách được ban hành đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội và nguyện vọng chính đáng của người dân.
Đồng thời, cung cấp cho cơ quan hoạch định chính sách thông tin về những mong muốn, nguyện vọng của người dân, những ưu điểm và hạn chế của các chính sách ASXH hiện hành, trên cơ sở đó giúp các cơ quan quản lý nhà nước xác định chính xác hơn mục tiêu và các công cụ, giải pháp chính sách mới ban hành, góp phần đưa chính sách sát với thực tế, phù hợp hơn đối với các yêu cầu của xã hội và nâng cao chất lượng, hiệu quả chính sách.
Thông qua Hội thảo, Tổng Giám đốc đề nghị các đại biểu tập trung trao đổi, thảo luận, đánh giá thực trạng sự tham gia của Nhân dân vào việc xây dựng và thực hiện chính sách ASXH, trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nâng cao vai trò của các tổ chức và Nhân dân trong tham gia xây dựng và thực hiện chính sách ASXH ở nước ta thời gian tới.
Sớm hoàn thiện các chính sách
Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe tham luận của 7 cơ quan gồm: Bộ LĐ-TB&XH, BHXH Việt Nam, Tổng LĐLĐ Việt Nam, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam; Trung ương Hội LHPN Việt Nam; Ủy Ban Dân tộc. Nội dung các tham luận xoay quanh thực trạng chính sách ASXH tại nước ta hiện nay. Từ đó, đưa ra các đề xuất, kiến nghị nhằm hoàn thiện các chính sách, để đảm bảo mục tiêu ASXH cho mọi người dân.
Ông Trần Hải Nam- Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) trình bày tham luận tại Hội thảo
Trình bày tham luận, ông Trần Hải Nam- Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) cho rằng, đến nay, các chính sách và chế độ BHXH đã bao quát hầu hết các chế độ theo thông lệ quốc tế và hướng đến bao phủ toàn dân. Đến nay, các chính sách BHXH, BHYT đã dần hoàn thiện và có độ bảo phủ ấn tượng, nhất là BHXH tự nguyện được triển khai với nhiều đổi mới nên đã tăng đột phá, nâng tổng số người tham gia lên 1,19 triệu người năm 2020. Ngoài ra, BH thất nghiệp đã thực sự trở thành giá đỡ quan trọng, hỗ trợ hiệu quả cả DN và NLĐ khi chấm dứt HĐLĐ, mất việc làm, nhất là trong đại dịch Covid-19 hiện nay.
Theo ông Trần Hải Nam, kết quả tham gia của Nhân dân vào xây dựng và thực hiện chính sách ASXH đã góp phần đảm bảo chính sách ASXH được xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện hiệu quả, trúng và đúng đối tượng; giảm thiểu tình trạng lãng phí, lạm dụngchính sách; đồng thờigóp phần thúc đẩy quá trình hoàn thiện và phát triển hệ thống ASXH của nước ta theo hướng tiến bộ và hiện đại theo các chuẩn mực quốc tế.
Để nâng cao chất lượng tham gia của Nhân dân trong xây dựng và thực hiện chính sách ASXH nói riêng và các chính sách khác nói chung, ông Trần Hải Nam cho rằng, cần tăng cường các cam kết chính trị, pháp lý của Nhà nước, chủ thể ban hành chính sách, thể hiện qua các giải pháp cụ thể như: Sớm hoàn thiện và ban hành các văn bản hướng dẫn quy định có liên quan về quyền tham gia của người dân trong quản lý nhà nước, gồm cả quyền tham gia xây dựng chính sách, để người dân dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện.
Tăng cường tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của sự tham gia và bảo đảm quyền tham gia của người dân trong xây dựng và thực hiện chính sách. Khơi dậy và phát huy tính chủ động và ý thức của người dân trong tham gia vào công việc quản lý và phát triển đất nước, đặc biệt là trong xây dựng và thực hiện chính sách ASXH nói riêng và các chính sách công nói chung…
Trong khi đó, đại diện Trung ương Hội Nông dân Việt Nam cho rằng, so với đổi mới tư duy kinh tế, nhận thức và đổi mới tư duy về phát triển xã hội, giải quyết các vấn đề xã hội tại nước ta còn chậm, coi ASXH là trách nhiệm hoàn toàn của nhà nước. Vì vậy, đến nay ASXH vẫn chưa thu hút mạnh mẽ các thành phần kinh tế, các chủ thể và nguồn lực xã hội. Các hoạt động an sinh hiện đang bộc lộ sự thiếu đồng bộ về thể chế trong điều kiện kinh tế thị trường khi các dịch vụ công không còn được bao cấp như trước, dẫn đến lúng túng trong thực hiện.
Mặc dù, Hội đã có nhiều giải pháp, sang kiến trong việc tuyên truyền, vận động hội viên, người dân tham các chính sách ASXH như BHXH, BHYT nhưng vẫn còn nhiều khó khăn. Trong đó, một bộ phận lớn người dân chưa nhận thức đúng về chính sách BHXH, BHYT; chưa có thói quen tham gia BHXH để hưởng hưu trí, BHYT hoặc gặp khó khăn về tài chính và thủ tục hành chính nên việc tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình còn hạn chế, đặc biệt là hội viên, nông dân vùng sâu, vùng xa, miền núi...
Từ thực tế trên, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đề nghị cần tăng cường chính sách phát triển nông thôn, khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, đưa lao động trẻ trở lại nông thôn. Đồng thời, Quốc hội cần sớm sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các các chế độ, chính sách của người tham gia BHXH tự nguyện tương đồng với chính sách BHXH bắt buộc: thực hiện chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, nâng mức hỗ trợ nông dân tham gia BHXH...
Nâng cao nhận thức về ASXH
Phát biểu bế mạc Hội thảo, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Dân vận Trung ương Phạm Tất Thắng đánh giá cao các ý kiến tâm huyết, có tính khoa học sâu sắc của các chuyên gia, nhà khoa học. Qua các báo cáo và trao đổi, thảo luận thống nhất nhận định những vấn đề cơ bản về chủ trương của Đảng, Nhà nước, về hệ thống ASXH. Trong đó, nêu lên vai trò quan trọng của công tác dân vận trong phát huy vai trò Nhân dân tham gia xây dựng và thực hiện chính sách ASXH.
Phó Trưởng ban Thường trực Ban Dân vận Trung ương Phạm Tất Thắng phát biểu tại Hội thảo
Có thể thấy, ngày càng có sự đổi mới về phương thức lãnh đạo của Đảng trong việ phát huy vai trò của Nhân dân tham gia xây dựng và thực hiện chính sách ASXH; sự tăng cường chia sẻ trách nhiệm giữa nhà nước, doanh nghiệp, trong đó nhà nước là chủ thể chính với vai trò chủ đạo. “Trên cơ sở đó các chính sách ASXH đã và đang mở rộng độ che phủ, dần được tiếp cận theo hướng dựa trên quyên được an sinh của người dân; bảo đảm cho mọi người dân đều có quyền và trách nhiệm tham gia, thụ hưởng và chia sẻ lợi ích của ASXH”- ông Phạm Tất Thắng nhấn mạnh.
Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập và những vấn đề đặt ra trong thực tiễn, cần có những giải pháp khắc phục để đáp ứng yêu cầu tình hình mới, đó là: Việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về ASXH vẫn mang tính chất phong trào, hiệu quả hạn chế; nguồn lực bảo đảm chính sách an ASXH chủ yếu vẫn dựa vào ngân sách nhà nước, chưa tạo sự trợ động đồng thuận cao chưa huy động được mạnh mẽ sự tham gia của toàn xã hội vào công tác bảo đảm ASXH và phúc lợi xã hội; phương thức và giải pháp để phát huy hiệu quả nhất vai trò của Nhân dân tham gia xây dựng và thực hiện chính sách ASXH ở một số lĩnh vực còn chưa thực sự rõ nét và đổi mới, nên kết quả còn hạn chế...
Trước những bất cập trên, ông Phạm Tất Thắng cho rằng, cần tiếp tục quán triệt và thể hiện ASXH là hướng tới mục tiêu phát triển vì con người, lấy người dân làm trung tâm. Cần có các phương thức và giải pháp bảo đảm để mọi người dân có thể tham gia xây dựng, thực hiện, tiếp cận và thụ hưởng ASXH, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội và thực hiện mục tiêu phát triển nhanh và bền vững. Cần tiếp tục nghiên cứu xây dựng luận cứ khoa học đối với các vấn đề thực tiễn và những thách thức đối với ASXH trong giai đoạn 2021-2030; từ đó xây dựng hệ thống ASXH thích ứng và phù hợp với tình hình mới.
Tiếp tục tạo chuyển biến mạnh mẽ từ nhận thức đến hành động và tổ chức triển khai, phát triển hệ thống ASXH; đưa chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước trong lĩnh vực ASXH thành chương trình hành động của tất cả các bộ, ngành, địa phương một cách thực chất, hiệu quả. Chú trọng các hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát các hoạt động xây dựng và thực hiện chính sách ASXH, nhằm công khai, minh bạch ASXH của những chủ thể có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ được giao, nhanh chóng phát hiện để kịp thời xử lý và điều chỉnh đúng theo các quy định của pháp luật…
“Để có một hệ thống ASXH đúng đắn, phù hợp, bền vững, thì một trong chiến lược những yếu tố có tính quyết định đó là công tác dân vận cần phát huy vai trò Nhân dân tham gia xây dựng và thực hiện chính sách ASXH trong phát triển. Trên cơ sở đó, chúng ta cần phát huy hơn nữa vai trò của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị- xã hội trong giám sát, phản biện xã hội đối với các chủ trương chính sách ASXH”- ông Phạm Tất Thắng nêu rõ.
Thanh Hằng