Sau hơn 3 năm tổ chức thực hiện Thông tư số 31/2018/TT-BYT, Bộ trưởng Bộ Y tế đã phê duyệt 14 chương trình hỗ trợ thuốc cho hàng ngàn người bệnh mắc các bệnh hiểm nghèo tại nhiều cơ sở KCB trên cả nước.
Xây dựng chính sách hỗ trợ thuốc cho người bệnh
Chiều ngày 16/9, tại Hà Nội, Bộ Y tế và Tổng hội Y học Việt Nam tổ chức Hội thảo Xây dựng chính sách hỗ trợ thuốc cho người bệnh. Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết: Thông tư số 31/2018/TT-BYT được Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành từ năm 2018 đã triển khai, tổ chức thực hiện được gần 4 năm. Từ khi triển khai thực hiện Thông tư số 31/2018/TT-BYT đến nay, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành 14 quyết định phê duyệt cho 14 Chương trình hỗ trợ thuốc.
Toàn cảnh Hội thảo
“Các chương trình hỗ trợ thuốc này thực sự có tính nhân văn, mang lại ý nghĩa thiết thực cho người bệnh, giúp giảm giá thành điều trị, tăng tỷ lệ người bệnh tiếp cận điều trị thuốc, đặc biệt đối với các loại thuốc biệt dược gốc, thuốc sinh phẩm có chi phí điều trị lớn, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh”, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.
Thời gian vừa qua, Bộ Y tế đã chủ trì, phối hợp với Tổng hội Y học Việt Nam tiến hành khảo sát, đánh giá quá trình thực hiện Thông tư số 31/2018/TT-BYT ngày 30/10/2018 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định thực hiện chương trình hỗ trợ thuốc miễn phí cho cơ sở KCB để điều trị cho người bệnh. Trong tháng 8/2022, Bộ Y tế đã tổ chức được 3 đoàn khảo sát tại các khu vực miền Bắc, miền Trung, miền Nam, với tổng cộng 13 BV được khảo sát trực tiếp.
Theo kết quả khảo sát, trong số 12 chương trình hỗ trợ bệnh nhân được phê duyệt, 11 chương trình đã thực hiện thu nhận bệnh nhân. Tổng số bệnh nhân tham gia các chương trình hỗ trợ là 1.659 người, với tổng số tiền đã hỗ trợ khoảng 400 tỷ đồng. Số tiền trung bình mỗi bệnh nhân được hưởng khoảng 237 triệu/bệnh nhân. Một số BV có nhiều bệnh nhân tham gia nhất là BV ung bướu TP.HCM, BV Chợ rẫy, BV K,… Tính trung bình, tỷ lệ số bệnh nhân tham gia các chương trình hỗ trợ trên trên tổng số bệnh nhân được chẩn đoán, có chỉ định sử dụng thuốc là 36,78%.
“Bên cạnh những mặt ý nghĩa tích cực, việc triển khai thực hiện Thông tư số 31/2018/TT-BYT cũng bộc lộ một số vấn đề vướng mắc cần phải điều chỉnh, sửa đổi cho phù hợp với tình hình thực tế. Ví dụ như quy định về phạm vi áp dụng của hình thức hỗ trợ thuốc miễn phí một phần, quy định về hồ sơ phê duyệt chương trình, quy định về việc đề xuất thay đổi phạm vi hoạt động của chương trình trong thời gian đang thực hiện chương trình…”, Thứ trưởng Bộ Y tế nhận định.
Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại Hội thảo
Hiện nay theo quy định của Thông tư 31, các chương trình hỗ trợ thuốc miễn phí một phần phải được Bộ Y tế phê duyệt về nội dung trước khi thực hiện. Có ý kiến cho rằng, việc phân cấp cho các BV tự trao đổi, thống nhất với các cơ sở kinh doanh dược và thực hiện ký hợp đồng để thực hiện mà không phải được Bộ Y tế phê duyệt. Điều này sẽ giúp đơn giản hóa TTHC, đồng thời rút ngắn thời gian người bệnh được tiếp cận thuốc hỗ trợ. Bộ Y tế chỉ quyết định khung các nội dung cơ bản, bắt buộc phải có trong chương trình hỗ trợ thuốc và hướng dẫn quy trình, thủ tục để các BV và cơ sở kinh doanh dược tự thực hiện.
“Ngoài ra, đối với các chương trình hỗ trợ thuốc miễn phí một phần cũng cần nghiên cứu, xem xét xem có nên mở rộng cho các thuốc đã hết bảo hộ độc quyền, sinh phẩm hoặc thậm chí mở rộng để tăng khả năng tiếp cận thuốc, giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân hay không. Đây là những vấn đề quan trọng cần thảo luận, nghiên cứu kỹ để vừa có thể thực hiện đúng quy định của pháp luật, đồng thời vừa mang lại lợi ích lớn hơn cho người bệnh, gia đình người bệnh và cho xã hội”, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết.
Tăng khả năng tiếp cận với thuốc mới đắt tiền
Dựa trên kết quả khảo sát tình hình thực hiện Thông tư số 31/2018/TT-BYT tại 13 BV trên cả nước, ông Nguyễn Quốc Toản- chuyên viên Vụ BHYT cho biết: Trong quá trình triển khai thông tư Thẩm quyền phê duyệt là Bộ Y tế tạo sự nhất quán và đồng bộ khi triển khai. Hình thức hỗ trợ bệnh nhân đa dạng, đáp ứng nhu cầu triển khai chương trình hỗ trợ từ các đơn vị có mong muốn. Chương trình đã mang lại lợi ích kinh tế, giá trị thiết thực cho người bệnh; tăng tiếp cận của người bệnh đối với thuốc mới đắt tiền. Chương trình mang ý nghĩa nhân văn, bảo vệ các nhóm yếu thế trong xã hội nên được sự đồng thuận của các BV, các nhân viên y tế, người bệnh và gia đình người bệnh đón nhận, ủng hộ.
Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi, theo ông Toản: Do dịch bệnh Covid-19 trong 2 năm 2020-2021, việc bị phong toả, giãn cách xã hội dẫn đến một số BV ko thể ký hợp đồng với cơ sở kinh doanh dược (Như Chương trình hỗ trợ thuốc Darzalex, Simponi,…), nhiều bệnh nhân không thể đến đăng ký tham gia Chương trình, bệnh nhân không thể đến khám và điều trị, nhận thuốc hỗ trợ.
Ngoài ra, vướng mắc do quy định tại Thông tư như tại Khoản 4 Điều 5: Hồ sơ phê duyệt chương trình yêu cầu Bản sao có chứng thực Giấy phép hoạt động kèm phạm vi chuyên môn được duyệt của cơ sở KCB; Điểm a khoản 4 Điều 10 quy định trách nhiệm của các cơ sở KCB thực hiện chương trình hỗ trợ thuốc: Phân công bộ phận quản lý thực hiện chương trình hoặc giao trách nhiệm cụ thể cho một khoa phòng hoặc một đơn vị trực thuộc để quản lý thực hiện chương trình. Tuy nhiên, một số BV chưa thực hiện đúng quy định này.
Mặc dù Phụ lục 01 quy định mẫu phiếu đăng ký tự nguyện tham gia chương trình quy định “6. Không tự ý bỏ điều trị. Trường hợp ngừng sử dụng thuốc, tôi hoặc người nhà của tôi sẽ thông báo cho bác sĩ điều trị biết lý do; đồng thời hoàn trả số thuốc đã được cấp phát nhưng chưa sử dụng cho cơ sở KCB”. Tuy nhiên thực tế đã có một số trường hợp, BV rất khó khăn trong việc thu hồi lại thuốc đã được cấp phát miễn phí nhưng bệnh nhân không sử dụng hết do bệnh tiến triển, tử vong,…Không có chế tài xử lý khi bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân không trả lại thuốc.
Việc triển khai các Chương trình hỗ trợ thuốc cũng làm tăng khối lượng công việc của nhân viên y tế: Phải theo dõi, quản lý bệnh nhân, quản lý, cấp phát thuốc hỗ trợ, tổng hợp, báo cáo số liệu,… Bên cạnh đó, hợp đồng có một số điều khoản không phù hợp như yêu cầu BV vừa phải báo cáo ADR theo mẫu của Bộ Y tế vừa phải theo mẫu của hãng,…
Được biết, hiện Bộ Y tế đang cân nhắc sửa đổi theo 2 phương án: Bộ Y tế tiếp tục là đơn vị phê duyệt chương trình hỗ trợ miễn phí một phần hoặc các cơ sở KCB tự và cơ sở kinh doanh dược thống nhất thỏa thuận, phê duyệt.
Trên cơ sở nhận diện rõ ràng những khó khăn, hạn chế, đại diện Vụ BHYT kiến nghị, đề xuất Bộ Y tế nghiên cứu, xem xét việc phân cấp cho phép các cơ sở KCB tự trao đổi, thống nhất với các cơ sở kinh doanh dược và ký hợp đồng hợp tác thực hiện các Chương trình hỗ trợ thuốc mà không cần phải BYT phê duyệt để tạo thuận lợi, đơn giản hoá TTHC, rút ngắn thời gian tiếp cận thuốc cho người bệnh.
Bên cạnh đó, cần sớm nghiên cứu bổ sung, điều chỉnh đối với phạm vi áp dụng: Áp dụng cho thuốc biệt dược gốc/sinh phẩm tham chiếu còn trong thời hạn bảo hộ độc quyền; hoặc thuốc chưa có thuốc generic/sinh phẩm tương tự cùng hoạt chất hoặc dạng bào chế tại Việt Nam; hoặc mở rộng áp dụng cho tất cả các thuốc.
“Đơn giản hoá hồ sơ phê duyệt chương trình hỗ trợ thuốc miễn phí một phần theo hướng các cơ sở kinh doanh dược chỉ cần cung cấp phạm vi chuyên môn được cấp có thẩm quyền phê duyệt của cho cơ sở KCB tham gia chương trình có liên quan đến việc chỉ định, sử dụng thuốc”, ông Nguyễn Quốc Toản cho hay.
Đồng thời, bổ sung điều khoản quy định về hồ sơ đề nghị phê duyệt bổ sung, điều chỉnh nội dung chương trình hỗ trợ thuốc miễn phí một phần. Bổ sung quy định trường hợp bất khả kháng người bệnh hoặc gia đình người bệnh không hoàn trả được số thuốc được cấp miễn phí nhưng chưa sử dụng hết thì phải xử lý như thế nào.
Hà Hùng