Kỳ vọng và trách nhiệm đảm bảo an sinh xã hội

PV: Nhiều năm qua, Nghệ An luôn nằm trong top đầu toàn quốc về số người và tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện. Theo đánh giá, một trong những lợi thế của Nghệ An là sự vào cuộc tích cực của các cấp ủy, chính quyền trong thực hiện chính sách này. Ông có thể cho biết, vai trò của cấp ủy, chính quyền tỉnh Nghệ An trong việc mở rộng độ bao phủ BHXH, BHYT được hiện thực hóa như thế nào?

- Ông Bùi Đình Long:

Phải khẳng định rằng, BHXH, BHYT là trụ cột chính trong hệ thống chính sách an sinh xã hội. Đến nay, các chính sách này ngày càng khẳng định vị trí, vai trò quan trọng, một công cụ đắc lực của Nhà nước nhằm mục đích chăm lo, bảo vệ và phát triển con người, vì sự tiến bộ và công bằng xã hội. Xác định được điều đó, tại tỉnh Nghệ An, việc bảo đảm an sinh xã hội, trong đó có BHXH, BHYT là chủ trương nhất quán và xuyên suốt của cấp ủy, chính quyền các cấp. Chúng tôi đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc với quyết tâm chính trị cao nhất, nhằm đảm bảo quyền lợi cho mọi người dân khi tham gia, thụ hưởng chính sách, trước hết là nâng cao tỷ lệ bao phủ BHXH, BHYT trên địa bàn.

Tính đến thời điểm hiện nay, tỉnh Nghệ An đã ban hành nhiều chính sách, tạo hành lang pháp lý để người dân trên địa bàn có điều kiện tham gia và thụ hưởng BHXH, BHYT. Từ năm 1998, Nghệ An là địa phương đầu tiên trên cả nước có chính sách BHXH nông dân, từ đó góp phần tạo niềm tin của người dân, đặc biệt là người nông dân trên địa bàn tỉnh vào chính sách của Đảng và Nhà nước, là nền tảng quan trọng để Nghệ An phát triển, tăng tỷ lệ bao phủ BHXH tự nguyện sau này.

Trong quyết tâm chung mở rộng bao phủ các chính sách an sinh xã hội cho người dân, HĐND tỉnh cũng đã ban hành nhiều nghị quyết, trong đó có 3 nghị quyết hỗ trợ đóng BHYT cho một số nhóm đối tượng. Đáng chú ý, có một nghị quyết hỗ trợ mức đóng BHXH tự nguyện cho thành viên Tổ bảo vệ an ninh trật tự tại cơ sở.

Nhằm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020 và Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Bộ Chính trị về cải cách chính sách BHXH, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An đã ban hành 2 chương trình hành động và 2 chỉ thị nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT. Đồng thời, UBND tỉnh cũng đã ban hành kế hoạch thực hiện các chỉ đạo trên.

Tỉnh ủy Nghệ An cũng đã đưa chỉ tiêu bao phủ BHXH, BHYT vào Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX nhiệm kỳ 2020-2025. Theo đó, đến năm 2025, chỉ tiêu bao phủ BHYT đạt 95%; chỉ tiêu bao phủ BHXH đạt 26-27%. Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Kế hoạch số 81-KH/TU ngày 07/3/2022 về thực hiện chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX về tỷ lệ bao phủ BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030.

Từ đó, đưa chỉ tiêu phát triển người tham gia BHXH, BHYT vào nghị quyết của từng cấp ủy và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội hằng năm của địa phương. Tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ quan, đơn vị, cấp ủy, chính quyền các cấp trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT. Đưa chỉ tiêu phát triển người tham gia BHXH, BHYT thành tiêu chí để xem xét khen thưởng, đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị của cấp ủy Đảng và chính quyền các cấp.

Các sở, ban, ngành đã cụ thể hóa chính sách, pháp luật BHXH, BHYT thông qua việc ban hành các văn bản liên ngành; ký kết chương trình phối hợp công tác ngắn hạn, dài hạn và tổ chức sơ kết, tổng kết, đánh giá, lựa chọn nhiệm vụ phối hợp trọng tâm cần tập trung chỉ đạo.

* Theo đánh giá của ông, việc mở rộng độ bao phủ BHXH tự nguyện đã giúp cuộc sống của người dân Nghệ An thay đổi như thế nào trong những năm qua?

- Trong thời gian qua, tỉnh Nghệ An đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, có hiệu quả, nên tỷ lệ người dân tham gia BHXH, BHYT, đặc biệt là BHXH tự nguyện ngày càng tăng lên. Tính đến hết năm 2024, toàn tỉnh có hơn 3 triệu người tham gia BHXH, BHYT, cụ thể: Có gần 3 triệu người tham gia BHYT, đạt tỷ lệ bao phủ 94% dân số; hơn 434,9 nghìn người tham gia BHXH, đạt tỷ lệ bao phủ 25,8% so với lực lượng lao động trong độ tuổi, trong đó BHXH tự nguyện có trên 135 nghìn người…

Nhờ tham gia BHXH tự nguyện, nhiều người dân là nông dân, thợ thủ công, tiểu thương đã được nhận lương hưu hàng tháng. Mặc dù lương hưu không nhiều, nhưng họ được cấp thẻ BHYT miễn phí, nên người dân phấn khởi, sống vui cùng con cháu lúc tuổi về già. Còn với những người đang tham gia BHXH tự nguyện, họ yên tâm làm việc, tích lũy, đóng góp để tuổi già an vui... BHXH tự nguyện đang dần khẳng định vai trò quan trọng trong thực hiện mục tiêu BHXH toàn dân. Niềm tin của đại đa số nhân dân về chính sách BHXH, BHYT ngày càng được củng cố, bồi đắp.

* Như ông vừa chia sẻ, Nghệ An là địa phương đầu tiên trong cả nước thực hiện chính sách BHXH cho nông dân từ năm 1998. Theo ông, thời điểm đó, chính sách này vì sao được coi là táo bạo và ý nghĩa lịch sử của chính sách này mang lại cho Nghệ An là gì?

- Nghệ An bắt đầu thực hiện chính sách BHXH nông dân từ năm 1998. Theo đó, ngày 3/12/1998, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1271/1998/QĐ-UB quy định về hệ thống tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và cơ chế quản lý BHXH nông dân tỉnh Nghệ An.

Chính sách này được đánh giá là đổi mới, táo bạo vào thời điểm đó. Chúng ta cần nhìn nhận bối cảnh thời điểm đó, đối tượng của chính sách BHXH mới chỉ là người lao động làm việc trong các đơn vị sử dụng lao động; chưa hướng tới đối tượng là người nông dân, lao động tự do, tự tạo việc làm. Trong khi đó, Nghệ An là tỉnh nghèo, đại đa số người dân sinh sống tại khu vực nông thôn, nghề nghiệp chính là làm ruộng.

Do đó, tỉnh Nghệ An đã ban hành chính sách BHXH riêng dành cho nông dân trên địa bàn, trong đó quy định rõ mức đóng phù hợp với mức thu nhập của người nông dân, quy định các chế độ được hưởng, hướng tới người nông dân ai cũng có lương hưu. Chính sách này đã quan tâm thiết thực đến an sinh lâu dài của người nông dân, hướng tới đảm bảo bình đẳng về vị thế xã hội của người lao động trong các thành phần kinh tế khác nhau.

Việc thực hiện chính sách BHXH nông dân hướng tới mục tiêu tất cả mọi người nông dân đều có lương hưu, được chăm sóc sức khỏe lúc về già. Năm 2009, khi Luật BHXH về BHXH tự nguyện có hiệu lực thi hành, Nghệ An đã có kiến nghị, đề xuất lên Chính phủ chuyển BHXH nông dân Nghệ An sang BHXH tự nguyện theo Luật BHXH.

Bằng việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, cho đến thời điểm hiện tại, Nghệ An vẫn là địa phương dẫn đầu cả nước về số người tham gia BHXH tự nguyện. BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh đang dần khẳng định vai trò quan trọng của mình trong việc thực hiện mục tiêu BHXH toàn dân theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách BHXH.

Có thể thấy, việc thực hiện chính sách BHXH nông dân có ý nghĩa lịch sử quan trọng trong quá trình phát triển BHXH tại Nghệ An. Đây chính là tiền đề quan trọng để công tác triển khai BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh đạt nhiều kết quả, mang lại lợi ích lâu dài cho người lao động, đặc biệt là nông dân, lao động tự do.

* Có thể khẳng định, chính sách BHXH, BHYT có ý nghĩa đặc biệt với đời sống người dân và an sinh xã hội trên địa bàn. Vậy, ông đánh giá thế nào về sự nỗ lực của BHXH tỉnh Nghệ An để chính sách BHXH, BHYT ngày càng lan tỏa sâu rộng đến nhiều người dân?

- Nghệ An là địa phương có diện tích lớn nhất cả nước, với 6 huyện miền núi cao, giao thông đi lại khó khăn, đời sống kinh tế của người dân vẫn còn ở mức thấp. Để vận động người dân thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT, giải pháp đầu tiên và quan trọng nhất là thay đổi nhận thức, giúp họ hiểu được tầm quan trọng của chính sách.

Do đó, trong thời gian qua, nhiều mô hình tuyên truyền về BHXH, BHYT đã được áp dụng, triển khai có hiệu quả theo phương châm “tuyên truyền đúng, trúng đối tượng và phù hợp với hoàn cảnh”. Các mô hình “bám làng, bám bản, bám dân”; “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, “vận động từng người dân”; “tháng cao điểm tuyên truyền” được triển khai một cách đồng bộ, thường xuyên, liên tục trên địa bàn tỉnh. Do đó, đã góp phần nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin của nhân dân vào chính sách của Đảng và Nhà nước, góp phần gia tăng tỷ lệ bao phủ BHXH, BHYT.

Thực hiện chính sách BHXH, BHYT trong điều kiện hết sức khó khăn, để đạt được kết quả đáng ghi nhận như ngày hôm nay, ngoài quyết tâm của cả hệ thống chính trị, phải kể đến sự nỗ lực không ngừng của tập thể cán bộ, viên chức, người lao động ngành BHXH từ tỉnh đến huyện. Nhìn lại quá trình 30 năm xây dựng và phát triển của ngành BHXH Việt Nam nói chung, BHXH tỉnh Nghệ An nói riêng, có thể nói, các thế hệ cán bộ, viên chức của BHXH tỉnh Nghệ An đã luôn đoàn kết, vượt khó, tìm tòi, sáng tạo và cống hiến vì mục tiêu chung.

Từ công tác tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh trong lãnh đạo, chỉ đạo đến công tác phối hợp với các sở, ban, ngành, đơn vị được BHXH tỉnh thực hiện hết sức bài bản, khoa học và hiệu quả. Các chính sách được triển khai thực hiện theo đúng quy định, quy trình và ngày càng chuyên nghiệp. BHXH tỉnh cũng đã chú trọng công tác cải cách hành chính, ứng dụng CNTT trong thực hiện nhiệm vụ, đáp ứng sự hài lòng của người dân, tổ chức, doanh nghiệp.

Mỗi cán bộ, viên chức ngành BHXH là một tuyên truyền viên tranh thủ ngày nghỉ, ban đêm đưa chính sách BHXH, BHYT đến với người dân trên khắp mọi miền, không quản nắng nóng, gió Lào hay mùa đông rét mướt… Có thể khẳng định, chính sách BHXH, BHYT trở thành điểm tựa an sinh cho người dân như ngày hôm nay, có sự đóng góp vô cùng quan trọng của cơ quan BHXH tỉnh Nghệ An.

* Năm 2025 đánh dấu chặng đường quan trọng của ngành BHXH Việt Nam với 30 năm thực hiện chính sách BHXH, BHYT. Ông có thể chia sẻ những kỳ vọng của chính quyền địa phương về định hướng phát triển và hoạt động của BHXH tỉnh Nghệ An trong đảm bảo an sinh xã hội tại địa phương?

- Như tôi đã chia sẻ, trong hệ thống an sinh xã hội, chính sách BHXH, BHYT giữ vai trò trụ cột, bền vững nhất. Phát triển BHXH, BHYT sẽ là tiền đề và điều kiện để thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, góp phần phát triển kinh tế-xã hội của đất nước nói chung và của tỉnh Nghệ An nói riêng.

Với những nguồn lực quan trọng trong suốt 30 năm thành lập và phát triển, cấp ủy, chính quyền tỉnh Nghệ An tin tưởng và hy vọng BHXH tỉnh bước vào thời kỳ mới với niềm tin, khí thế mới, tiếp tục hướng tới những mục tiêu phát triển cao hơn, đạt nhiều thành quả tốt hơn, toàn diện hơn trên tất cả các lĩnh vực.

Trong bối cảnh có những thuận lợi, song cũng có không ít những khó khăn, thách thức, hơn bao giờ hết, BHXH tỉnh Nghệ An cần tiếp tục nêu cao tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, phát huy các bài học kinh nghiệm, nhân rộng các mô hình hay; đồng thời linh hoạt, sáng tạo, sẵn sàng ứng phó kịp thời trước các thách thức. Mục tiêu cuối cùng là tập trung xây dựng, phát triển BHXH tỉnh Nghệ An theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đảm bảo thực hiện tốt các chính sách, chế độ BHXH, BHYT; từng bước mở rộng bền vững diện bao phủ, hướng tới mục tiêu BHXH, BHYT toàn dân theo đúng quan điểm, chủ trương, định hướng của Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

* Trân trọng cảm ơn ông!

Lương Thảo (Thực hiện)

Trình bày: Hà Hùng