Lan tỏa giá trị nhân văn của BHYT đến thế hệ trẻ

* PV: Đã thành thông lệ, trước thềm năm học mới, chính sách BHYT HSSV lại được quan tâm nhiều hơn. Tổng Giám đốc có thể cho biết những kết quả thực hiện công tác này trong giai đoạn vừa qua?

Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh:

Theo định hướng phát triển BHYT toàn dân của Đảng, Nhà nước ta, chính sách sách BHYT từng bước được mở rộng bao phủ đến các nhóm đối tượng. Trong đó, nhóm HSSV, với quy mô chiếm khoảng gần 1/4 dân số, cũng rất được chú trọng.

Các quy định pháp lý về BHYT HSSV từng bước được hoàn thiện. Theo Thông tư liên tịch số 14/TTLB ngày 19/9/1994 của liên Bộ GD-ĐT và Bộ Y tế, BHYT HSSV bắt đầu được triển khai từ năm học 1994-1995. Đến nay, HSSV thuộc nhóm bắt buộc tham gia BHYT theo quy định trong Luật BHYT năm 2008 và Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT năm 2014. Cần phải nhấn mạnh rằng, HSSV là nhóm bắt buộc phải tham gia BHYT, đồng thời cũng là một trong những nhóm được NSNN hỗ trợ 30% mức đóng BHYT.

Các văn bản chỉ đạo của Chính phủ đều quan tâm đến phát triển BHYT, nhất là các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về giao chỉ tiêu BHYT đều nhấn mạnh đến trách nhiệm thực hiện BHYT HSSV của ngành GD, các trường học...

Trong nhiều năm qua, ngành BHXH Việt Nam cũng luôn nỗ lực, trách nhiệm để đảm bảo tổ chức thực hiện BHYT HSSV một cách hiệu quả nhất. Phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp trong việc tuyên truyền vận động, huy động ngân sách địa phương, các nguồn khác… để hỗ trợ HSSV tham gia BHYT. Quy trình phối hợp thường xuyên với các trường học trong việc lập danh sách HSSV tham gia, cấp thẻ BHYT, cấp chuyển kinh phí KCB ban đầu, đặc biệt là KCB BHYT cho HSSV... đã được thực hiện nền nếp. Các khâu nghiệp vụ từng bước được chuyển dần sang hướng giao dịch điện tử thay vì làm thủ công như trước kia, tạo thuận lợi cho các bên trong quá trình thực hiện. Đơn cử như việc hiện nay HSSV có thể sử dụng 1 mã thẻ BHYT cũng là mã số BHXH để đi KCB BHYT; không phải in, cấp lại hàng loạt thẻ BHYT giấy ở mỗi dịp đầu năm học như trước kia.

Ngoài ra, BHXH nhiều tỉnh, thành phố đã và đang phát huy tốt vai trò tham mưu cấp ủy, chính quyền chỉ đạo mạnh mẽ các giải pháp phát triển BHYT nói chung và BHYT HSSV nói riêng.

Đặc biệt, bên cạnh việc hỗ trợ 30% mức đóng BHYT cho HSSV từ NSNN, có nhiều tỉnh, thành phố đã quan tâm, cân đối từ nguồn ngân sách địa phương và huy động các nguồn lực xã hội hỗ trợ thêm mức đóng BHYT cho HSSV trên địa bàn. Cụ thể, hiện có 27 tỉnh, thành phố đã hỗ trợ thêm mức đóng BHYT cho HSSV. Trong đó, một số tỉnh, thành phố có mức hỗ trợ lớn như: Hà Giang hỗ trợ 70% mức đóng; Hưng Yên, Bà Rịa- Vũng Tàu hỗ trợ 30% mức đóng; Quảng Ngãi hỗ trợ từ 20-30% mức đóng; Bắc Kạn, Cà Mau, Hậu Giang, Ninh Bình, Sơn La, Vĩnh Phúc hỗ trợ 20% mức đóng…

Một số tỉnh, thành phố hỗ trợ riêng mức đóng BHYT HSSV đối với các trường hợp đặc biệt, như: TP.HCM hỗ trợ 100% đối với HSSV là người khuyết tật; Đồng Nai hỗ trợ 70% mức đóng đối với HSSV là người khuyết tật; An Giang, Lâm Đồng hỗ trợ 70% đối với HS là người DTTS; Bình Phước hỗ trợ 70% đối với HS có hoàn cảnh khó khăn…

Nhờ các giải pháp nói trên, tỷ lệ HSSV tham gia BHYT tăng dần qua các năm. Đến năm học 2023-2024, cả nước có khoảng 19,1 triệu HSSV tham gia BHYT, đạt khoảng 97,8% tổng số HSSV. Năm học vừa qua, nhiều địa phương tiếp tục duy trì tỷ lệ bao phủ BHYT tới 100% HSSV. Tiêu biểu như các tỉnh: Hà Nam, Hải Dương, Hưng Yên, Ninh Bình, Bắc Giang, Hải Phòng…

Số HSSV tham gia BHYT không ngừng tăng qua các năm đã cho thấy, nhận thức của HSSV và phụ huynh về quyền lợi, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tham gia BHYT đã có sự chuyển biến rõ rệt, chuyển từ tâm thế bị động sang chủ động, tích cực tham gia. Nếu như trước đây một số phụ huynh có quan niệm chỉ khi con mắc bệnh nan y, mãn tính, cần điều trị với chi phí KCB lớn mới tham gia BHYT, thì hiện nay phần lớn phụ huynh đã chủ động tham gia BHYT cho con em mình ngay từ khi các con đang khỏe mạnh. Tham gia BHYT HSSV vừa để bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho thế hệ trẻ, vừa thể hiện lòng nhân ái, trách nhiệm với cộng đồng để cùng thực hiện nguyên tắc bảo đảm chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia BHYT.

Quyền lợi KCB BHYT cho HSSV ngày càng được mở rộng, chất lượng KCB ngày càng được nâng cao với các thủ tục thuận tiện, thông thoáng, được tiếp cận các dịch vụ y tế kỹ thuật cao, chi phí lớn…. Nhìn vào kết quả thực hiện công tác KCB BHYT cho HSSV thời gian qua cho thấy, quỹ BHYT đã chi trả cho rất nhiều bệnh nhân là HSSV mắc các bệnh nan y, mạn tính như: suy thận, ung thư, tim mạch… với chi phí điều trị từ vài chục triệu đến hàng tỷ đồng. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2024 đã có trên 4,05 triệu lượt KCB BHYT của nhóm HSSV, tăng 1,8% so với cùng kỳ năm 2023; tổng số tiền đề nghị thanh toán BHYT là trên 1.775 tỷ đồng (tăng 11,3% so với cùng kỳ năm trước). Trong đó có 517 trường hợp HSSV đã được quỹ BHYT thanh toán chi phí cao từ 100 triệu đồng đến hơn 500 triệu đồng.

* Bên cạnh những kết quả đạt được, còn những vấn đề gì cần phải lưu ý trong triển khai công tác BHYT HSSV, thưa Tổng Giám đốc?

- Ngoài những kết quả rất tích cực như vừa nêu, việc thực hiện BHYT HSSV cũng đang gặp một số khó khăn. Tỷ lệ bao phủ chưa đạt 100%, trong khi theo quy định của Luật, đây là nhóm bắt buộc tham gia. Số chưa tham gia hiện tập trung ở nhóm SV từ năm thứ hai trở đi và nhóm HS trường nghề...

Nguyên nhân là do chưa có chế tài bắt buộc với nhóm SV cố tình chưa tham gia. Với các gia đình đông con, khoản đóng BHYT HSSV dịp đầu năm học mới đã tạo nhiều áp lực; còn có tâm lý so sánh khi đóng BHYT hộ gia đình sẽ được giảm chi phí nhiều hơn...

Thực tế này đòi hỏi các quy định về BHYT HSSV phải tiếp tục được hoàn thiện. BHXH Việt Nam cũng đang rất chủ động phối hợp cùng các bộ, ngành để nghiên cứu và đề xuất sửa đổi Luật BHYT trong thời gian tới.

Về công tác tổ chức thực hiện, mặc dù ngành BHXH Việt Nam đã có nhiều cố gắng nhưng có nơi, có lúc trách nhiệm của các nhà trường chưa được thực hiện đúng, đủ, dẫn đến quá trình phối hợp thiếu hiệu quả. Nhận thức của một số phụ huynh, SV năm thứ hai trở đi về BHYT cũng chưa thực sự đầy đủ, chưa chủ động tham gia theo đúng quy định bắt buộc của Luật BHYT.

Để khắc phục tình trạng này, từng cơ quan BHXH ở các địa phương phải nỗ lực tuyên truyền, từng bước nâng cao nhận thức của các bên (bao gồm nhà trường, phụ huynh HS, các em SV), đảm bảo 100% HSSV trên địa bàn tham gia BHYT.

BHXH Việt Nam cũng sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ rà soát để đơn giản hóa hơn nữa các quy trình, thủ tục thực hiện BHYT HSSV; tăng cường giao dịch điện tử, đảm bảo cấp chuyển kinh phí KCB BHYT cho các trường học nhanh, gọn, đúng, đủ…

* Trách nhiệm thực hiện BHYT HSSV không chỉ của riêng cơ quan BHXH. Theo Tổng Giám đốc, cần làm gì để các bên liên quan cùng tham gia tích cực và thực hiện tốt hơn công tác BHYT HSSV?

- Trách nhiệm thực hiện BHYT HSSV đã được quy định rõ trong các văn bản luật nói chung cũng như trong các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về BHYT. BHXH Việt Nam mong các bộ, ngành và nhất là UBND các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm chỉ đạo thực hiện hiệu quả chính sách BHYT, trong đó có BHYT HSSV. Huy động ngân sách địa phương, các nguồn khác để có cơ chế hỗ trợ đóng (ngoài mức hỗ trợ từ NSNN theo quy định của Luật), qua đó gia tăng bền vững tỷ lệ HSSV tham gia BHYT.

Với ngành Y tế, đề nghị quan tâm chỉ đạo để tạo thuận lợi hơn cho quá trình thực hiện các thủ tục, nâng cao chất lượng KCB BHYT, trong đó có nhóm HSSV, đảm bảo quyền lợi BHYT cho người tham gia.

Trách nhiệm của ngành GD-ĐT và nhất là các trường học cũng rất quan trọng. Cơ quan BHXH đề nghị đội ngũ cán bộ Ban giám hiệu, giáo viên quan tâm phối hợp thực hiện BHYT HSSV, từ việc lập danh sách, thu, cấp thẻ… cần sự phối hợp nhịp nhàng với cơ quan BHXH để đảm bảo thuận lợi nhất cho HSSV. Với các trường ĐH, CĐ, dạy nghề, cần hết sức quan tâm thực hiện BHYT với SV từ năm thứ hai trở đi.

Đặc biệt, ngành GD-ĐT và chính quyền địa phương cần quan tâm xây dựng cơ sở vật chất, bố trí đầy đủ cán bộ phụ trách y tế học đường, đảm bảo tốt nhất quyền lợi KCB ban đầu, chăm sóc sức khỏe cho HSSV ngay tại nhà trường.

Chúng tôi cũng mong rằng, Ban Giám hiệu các trường học, nhất là đội ngũ các thầy cô giáo chủ nhiệm, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội SV… cùng chung tay với cơ quan BHXH để tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của HSSV về BHYT. Đây là lực lượng chủ nhân, tri thức tương lai của đất nước; cần phải quan tâm, nâng cao nhận thức về BHYT toàn dân, với vai trò là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội. Từ đội ngũ HSSV hiện nay và sau này là lực lượng lao động của đất nước, chính sách BHYT sẽ được lan tỏa bền vững, tạo cơ sở quan trọng để góp phần xây dựng đất nước phát triển bền vững, phồn vinh, vì hạnh phúc của toàn dân.

* Còn về phía ngành BHXH Việt Nam, những giải pháp nào sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong thời gian tới, thưa Tổng Giám đốc?

- Để đạt mục tiêu 100% HSSV tham gia BHYT, BHXH Việt Nam sẽ tăng cường chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố tham mưu UBND tỉnh, BCĐ thực hiện chính sách BHXH, BHYT để phân công trách nhiệm cụ thể cho các ngành liên quan thực hiện tốt BHYT HSSV; giao chỉ tiêu tỷ lệ tham gia BHYT HSSV cho từng trường học, đưa vào tiêu chí đánh giá, xếp loại. Nghiên cứu đề xuất ngân sách địa phương hỗ trợ thêm mức đóng BHYT cho HSSV, vận động nhà hảo tâm chung tay ủng hộ.

Nâng cao nhận thức cộng đồng về BHYT nói chung và BHYT HSSV nói riêng. Tăng cường truyền thông đa dạng, đa kênh để phụ huynh và HSSV hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ tham gia BHYT. Nhấn mạnh thông điệp về bản chất nhân văn của BHYT, hiệu quả KCB BHYT, các trường hợp được chi trả chi phí cao. Ưu tiên hình thức truyền thông trực tuyến/gián tiếp qua SMS, ứng dụng VssID, mạng xã hội, hội nghị trực tuyến.

Chú trọng đơn giản hóa TTHC. Nâng cao chất lượng giao dịch điện tử, tạo thuận lợi cho các nhóm tham gia BHYT, nhất là với HSSV. Rà soát, phân loại danh sách HSSV trong CSDL hộ gia đình. Kịp thời cấp, gia hạn thẻ BHYT, chuyển kinh phí chăm sóc sức khỏe ban đầu cho các trường học.

Yêu cầu BHXH các cấp phối hợp với các đơn vị thuộc ngành GD-ĐT tổ chức hội nghị sơ kết, đánh giá, phổ biến chính sách BHYT đến các trường học. Ban hành văn bản hướng dẫn các trường học thu BHYT HSSV. Phối hợp chỉ đạo các trường rà soát, lập danh sách HSSV tham gia BHYT, thực hiện thu đúng, đủ theo quy định.

Tiếp tục đảm bảo quyền lợi KCB cho các nhóm tham gia BHYT. Phối hợp chặt chẽ với ngành Y tế, các cơ sở KCB BHYT để đảm bảo quyền lợi KCB cho HSSV; giúp HSSV dễ dàng tiếp cận dịch vụ y tế, góp phần nâng cao sức khỏe để học tập, rèn luyện và phát triển toàn diện.

Với những giải pháp đồng bộ và quyết tâm cao, BHXH Việt Nam tin tưởng sẽ đạt được mục tiêu 100% HSSV tham gia BHYT, góp phần thực hiện BHYT toàn dân hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực cho thế hệ trẻ Việt Nam.

* Trân trọng cảm ơn Tổng Giám đốc!

Minh Đức (Thực hiện)

Đồ họa: Thanh An