Trốn đóng BHXH, BHYT- Án hình sự “lơ lửng” trên đầu (Bài 1)

Ông Nguyễn Hùng Anh- Phó Giám đốc BHXH TP.Đà Nẵng cho biết, tính đến hết tháng 8/2024, trên địa bàn Đà Nẵng có 334 đơn vị, DN chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT kéo dài. Trong đó, phải kể đến như: Công ty Cơ khí Ô tô và Thiết bị điện Đà Nẵng chậm đóng 13,6 tỷ đồng; Chi nhánh 2- Công ty CP Công nghiệp Quảng An 1 chậm đóng 12,5 tỷ đồng; Công ty CP Cơ khí-Lắp máy Sông Đà- Chi nhánh 5 chậm đóng 10,9 tỷ đồng; Công ty TNHH Trang trí nội thất-Quảng cáo Sài Gòn DAD chậm đóng 8,5 tỷ đồng; Công ty CP Lilama 7 chậm đóng 7,1 tỷ đồng…

Trong khi đó, theo ông Văn Phú Quân- Phó Giám đốc BHXH tỉnh Quảng Nam, tính đến hết tháng 8/2024, các đơn vị, DN trên địa bàn Quảng Nam cũng chậm đóng BHXH, BHYT với số tiền lên đến 363,404 tỷ đồng. Trong đó, khối DN chậm đóng hơn 252,134 tỷ đồng; khối HCSN chậm đóng hơn 25,775 tỷ đồng. Đáng chú ý, có 1.160 đơn vị chậm đóng từ 3 tháng trở lên với số tiền hơn 149,273 tỷ đồng, trong đó có những đơn vị khó thu (giải thể, phá sản, chủ mất tích, ngừng hoạt động...) với số tiền chậm đóng hơn 38,564 tỷ đồng.

Ông Quân dẫn chứng một số đơn vị, DN có số tiền chậm đóng lớn như: Công ty Giày Rieker Việt Nam chậm đóng trên 16,2 tỷ đồng; Công ty TNHH May Minh Hoàng II chậm đóng 9,1 tỷ đồng; Công ty TNHH Groz-Beckert Việt Nam chậm đóng gần 6,2 tỷ đồng; Công ty TNHH Khu du lịch Vinacapital Hội An chậm đóng trên 5,9 tỷ đồng; Công ty CP Tập đoàn Royal Capital chậm đóng gần 5,9 tỷ đồng; Công ty CP Gạch men Anh Em DIC chậm đóng gần 5 tỷ đồng; Công ty CP Phước Kỳ Nam chậm đóng 3,7 tỷ đồng…

Tại Bình Thuận, ông Phạm Xuân Toan- Giám đốc BHXH tỉnh thông tin, tính đến ngày 31/8/2024, trên địa bàn tỉnh có hơn 2.700 DN chậm đóng BHXH, BHYT. Trong đó, TP.Phan Thiết là địa phương có số DN chậm đóng BHXH, BHYT nhiều nhất (316 DN). Trong đó, đáng chú ý có nhiều DN chậm đóng kéo dài như: Công ty TNHH Thanh Nguyên chậm đóng 9 tỷ đồng (66 tháng); Công ty CP Chế biến thuỷ hải sản Kỳ Lân chậm đóng 7,8 tỷ đồng (29 tháng); Công ty TNHH Phân bón hữu cơ Greenfield chậm đóng gần 6,8 tỷ đồng (76 tháng); Công ty CP Công trình giao thông Bình Thuận chậm đóng 5,3 tỷ đồng…

Ông Trần Ngọc Quân- Phó Giám đốc BHXH tỉnh Đắk Nông cũng cho biết, tính đến nay, các đơn vị, DN trên địa bàn tỉnh Đắk Nông chậm đóng BHXH, BHYT với số tiền trên 40 tỷ đồng. Trong đó, riêng Công ty TNHH MTV Nam Nung đang chậm đóng trên 22 tỷ đồng, với thời gian chậm đóng gần 100 tháng.

Theo ông Nguyễn Hùng Anh- Phó Giám đốc BHXH TP.Đà Nẵng, Công ty CP Công nghiệp Quảng An 1 tại Đà Nẵng (Công ty Quảng An 1) là một trong những cái tên luôn có mặt trong danh sách chậm dóng BHXH tiền tỷ. Tính đến hết tháng 8/2024, DN này chậm đóng BHXH, BHYT của NLĐ với số tiền lên đến 12,5 tỷ đồng. Thế nhưng, thực tế DN này vẫn hoạt động bình thường và được trợ giá gần 138 tỷ đồng trong suốt hơn 6 năm qua (khoảng 1 tỷ đồng/tháng), song vẫn “vô tư” nợ lương và chậm đóng BHXH, BHYT.

Cụ thể, theo Sở GTVT TP.Đà Nẵng, từ năm 2017 đến năm 2022, việc thanh toán tiền trợ giá cho Công ty Quảng An 1 luôn được thực hiện đúng thời hạn hàng tháng, chi trả đúng và đủ trên cơ sở thực tế. Số thanh toán cho 11 tuyến buýt trợ giá từ tháng 1/2017 đến tháng 5/2022 là gần 138 tỷ đồng. Từ năm 2022 đến nay, do DN không hoàn chỉnh thủ tục hồ sơ thanh toán, nên khoản tiền trợ giá vẫn chưa thực hiện được. Tuy được trợ giá với số tiền khá lớn, nhưng DN vẫn nhiều lần nợ lương và chậm đóng BHXH, BHYT cho những lao động là tài xế và phụ xe. Thậm chí, DN này còn bị NLĐ tố chây ỳ trả tiền ký quỹ (tiền cọc trước khi vào lái xe buýt cho Công ty) dù họ đã nghỉ việc nhiều tháng.

Cũng tại TP.Đà Nẵng, liên quan vụ việc NLĐ tại Dự án Cocobay Đà Nẵng thuộc Công ty TNHH Empire Hospitality bị chậm đóng gần 10 tỷ đồng BHXH, BHYT trong suốt 6 năm qua, bà Phạm Thị Hiền- Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Quản lý Thu-Sổ thẻ (BHXH TP.Đà Nẵng) cho biết: Sau khi có đơn thư khiếu nại của NLĐ, BHXH TP.Đà Nẵng đã mời DN đến làm việc, nhưng chủ DN không tham gia. Sau đó, BHXH TP.Đà Nẵng tiếp tục có công văn yêu cầu chủ DN truy nộp BHXH, BHYT trước ngày 30/4/2023 để cơ quan BHXH xác nhận sổ BHXH và giải quyết các chế độ cho NLĐ. Tuy nhiên, đến nay, Công ty TNHH Empire Hospitality không có bất kỳ phản hồi nào. Thậm chí, tính đến nay, Công ty này cũng đang chậm đóng BHXH, BHYT lên tới gần 10 tỷ đồng.

Nhận thấy quyền lợi của NLĐ bị chiếm dụng trắng trợn, ngày 21/6/2023, BHXH Việt Nam đã có công văn hướng dẫn BHXH TP.Đà Nẵng thực hiện chế độ BHXH với NLĐ tại các đơn vị chưa đóng đủ BHXH nhưng đã phá sản, đang làm thủ tục phá sản, không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký hoặc DN không còn người đại diện pháp luật. Từ đó, BHXH TP.Đà Nẵng có thể áp dụng cho vụ việc cụ thể tại Cocobay Đà Nẵng. Tuy nhiên, theo bà Phạm Thị Hiền, chiếu theo công văn hướng dẫn, Công ty Empire Hospitality không thuộc cả 4 nhóm trên. “DN này chưa làm thủ tục phá sản, vẫn đóng thuế, vẫn hoạt động, nên cơ quan BHXH không có căn cứ pháp lý giải quyết BHXH một lần cho NLĐ”.

Bà Phạm Thị Hiền cho biết thêm, để giải quyết quyền lợi cho NLĐ, vừa qua, BHXH TP.Đà Nẵng đã 2 lần gửi văn bản cho TAND quận Ngũ Hành Sơn đề nghị xác nhận tình trạng DN này (do vụ việc đã được TAND quận Ngũ Hành Sơn thụ lý giải quyết), để BHXH Thành phố có căn cứ áp dụng theo công văn hướng dẫn của BHXH Việt Nam, nhưng đến nay vẫn chưa nhận được phản hồi từ phía Tòa án.

Không chỉ chậm đóng BHXH, BHYT kéo dài, nhiều DN còn chây ỳ trong việc thực hiện nghĩa vụ với NLĐ, ngay cả khi đã có quyết định thanh tra, đôn đốc của cơ quan chức năng. Đơn cử như, tại Bình Thuận, tính đến ngày 31/8/2024, trên địa bàn tỉnh có 46 DN bị thanh tra việc đóng BHXH, BHYT nhưng chưa thực hiện đóng hoặc chưa đóng đầy đủ, trong đó chủ yếu là những DN “quen mặt” như: Công ty CP Chế biến thủy hải sản Kỳ Lân chậm đóng hơn 7,8 tỷ đồng; Công ty TNHH Thanh Nguyên chậm đóng hơn 8,9 tỷ đồng; Công ty TNHH Phân bón hữu cơ Greenfield chậm đóng gần 6,8 tỷ đồng; Công ty TNHH Innolux Footwear Việt Nam; Công ty CP Khai thác khoáng sản và Sản xuất VLXD Trung Nguyên; Công ty TNHH Đầu tư Tân Hà; Công ty CP Sản xuất Zirconium và Titanium Hưng Thịnh; Công ty TNHH Mạnh Tiến Đức Linh… “Những DN này bị thanh tra, kiểm tra trong các năm 2022-2023, nhưng hiện nay vẫn chưa thực hiện đóng hoặc chưa đủ tiền BHXH theo kết luận thanh tra”- đại diện BHXH tỉnh Bình Thuận thông tin.

Bài: Lê Văn

Đồ họa: Thanh An