TS.Lê Duy Bình: Việt Nam có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025

* PV: Thưa ông, năm 2025 được dự báo tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến khó lường. Vậy, đâu là những thách thức tác động đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam?

- TS.Lê Duy Bình:

Theo tôi, tình hình thế giới sẽ tác động không nhỏ tới Việt Nam.

Thứ nhất, năm 2025, khi Tổng thống Mỹ Donal Trump nắm quyền, chính sách về thương mại và căng thẳng thương mại của Mỹ có thể gia tăng trở lại cấp độ toàn cầu. Mỹ có khả năng thiết lập hàng rào thuế quan với Trung Quốc hoặc một số quốc gia khác, thậm chí hàng rào thương mại đối với Việt Nam.

Bên cạnh đó, sự căng thẳng trong thương mại toàn cầu cũng có thể tạo ra áp lực về mặt lạm phát. Điều này cũng có thể tác động đến chính sách lãi suất của Mỹ, tác động ngược trở lại đối với hoạt động thương mại của Việt Nam, cũng như có tác động đối với chỉ số kinh tế vĩ mô của Việt Nam, đặc biệt là tỷ giá hối đoái.

Thứ hai, dòng vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường mới nổi trong năm vừa qua có những dấu hiệu suy giảm và ngày càng giảm bớt trong những năm gần đây.

Sự cạnh tranh nguồn vốn đầu tư nước ngoài này sẽ trở nên khốc liệt hơn. Đặc biệt, một số quốc gia như Mỹ, khu vực Châu Âu và các nước có vốn đầu tư ra nước ngoài nhiều có thể tìm cách đưa nguồn vốn đầu tư trở lại đất nước của chính họ. Do đó, một trong những rủi ro có thể xảy ra và áp lực, thách thức khả năng là sự cạnh tranh về dòng vốn đầu tư ở Việt Nam sẽ cao hơn.

Thứ ba, Quỹ Tiền tệ Châu Á mới đây dự báo tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong những năm tới chậm lại so với những dự báo trước đây, dựa trên nhiều yếu tố về rủi ro địa chính trị cũng như sự biến động của thị trường toàn cầu. Khi nền kinh tế toàn cầu suy giảm, nó sẽ tác động phần nào đối với nền kinh tế Việt Nam, bởi vì nền kinh tế của Việt Nam hiện nay phụ thuộc khá nhiều vào thị trường nước ngoài để xuất khẩu. Sự suy giảm của kinh tế toàn cầu cũng có thể tạo ra một thách thức cho nền kinh tế của Việt Nam.

Như vậy, những thách thức đó cũng có thể tác động trực tiếp đối với hoạt động tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2025.

* Để đạt được mục tiêu tăng trưởng 8%, thì Việt Nam phải có động lực tăng trưởng. Theo ông, động lực chính của tăng trưởng trong năm 2025 là gì?

- Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng 8%, muốn đạt được tốc độ này sẽ phải phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố.

Thứ nhất, phải nâng cao hiệu quả cũng như là sức mạnh của động lực tăng trưởng cũ. Những động lực cũ gồm có xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng… Chúng ta đã đạt được tốc độ tăng trưởng 7,09%, để có thể đạt được tốc độ tăng trưởng cao hơn, thì các động lực chính này sẽ phải vận hành một cách mạnh mẽ hơn nữa cho năm 2025.

Cụ thể, sẽ phải làm thế nào đó để chất lượng của hoạt động xuất nhập khẩu gia tăng, để phần xuất siêu cao hơn nữa. Giá trị gia tăng của hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam sẽ phải tăng hơn nữa. Đặc biệt là, chúng ta có thể sản xuất được nhiều hơn nguyên nhiên vật liệu cũng như đầu vào cho xuất khẩu ở mức độ cao hơn; giảm bớt phần nhập khẩu, hàm lượng giá trị gia tăng của xuất khẩu phải cao hơn. Như vậy, động lực rất quan trọng là xuất khẩu sẽ nâng cao được giá trị và đóng góp trực tiếp cho GDP.

Ngoài việc gia tăng về kim ngạch xuất khẩu, thì việc nâng cao giá trị gia tăng của hoạt động xuất khẩu cũng như xuất siêu, chênh lệch giữa xuất khẩu và nhập khẩu cũng có ý nghĩa đóng góp trực tiếp cho tốc độ tăng trưởng cao. Như vậy, chúng ta phải làm được điều này thật tốt trong năm tới, thì mới có thể đóng góp được cho động lực quan trọng đầu tiên.

Thứ hai, về mặt đầu tư, chúng ta vẫn phải tiếp tục duy trì được sức hấp dẫn về môi trường đầu tư để các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đầu tư ở mức độ cao hơn cho năm 2025 này.

Về vốn, ngoài vốn giải ngân thực hiện của FDI, một nguồn vốn đặc biệt quan trọng đó là nguồn vốn từ khu vực tư nhân, đòi hỏi phải có nguồn vốn rất là lớn, được đầu tư cao hơn. 5 năm vừa qua, tốc độ tăng của vốn đầu tư tư nhân không được cao, không được mạnh giống như những năm trước. Đến bây giờ, chúng ta phải làm tốt hơn so với 5 năm vừa qua. Như vậy, đòi hỏi nỗ lực lớn và chúng ta sẽ phải trông chờ rất lớn vào đầu tư tư nhân, gia tăng mạnh mẽ năm 2025, thì nó sẽ có đóng góp trực tiếp cho mục tiêu tăng trưởng 8% này.

Bên cạnh đó, vốn giải ngân vốn đầu tư công có thể chúng ta vẫn duy trì được ở mức tăng trung bình, để đảm bảo được kỷ luật về ngân sách, nhưng chất lượng giải ngân vốn đầu tư công thì sẽ phải cao hơn nữa.

Đặc biệt, chất lượng của các công trình được xây dựng, tốc độ giải ngân và nguồn vốn đầu tư công sẽ phải cao hơn so với năm 2024, như thế mới đảm bảo được tăng trưởng.

Một động lực rất quan trọng tiếp theo, đó là tiêu dùng cá nhân sẽ phải được cải thiện mạnh mẽ hơn. Hiện nay, tiêu dùng vốn đầu tư cá nhân đang khoảng 9%. Nếu chúng ta muốn tốc độ tăng trưởng kinh tế cao hơn, thì tiêu dùng cá nhân sẽ phải cao hơn nữa, mà muốn tiêu dùng cá nhân cao hơn, thì phải có một loạt cải thiện những yếu tố như thu nhập khả dụng của người dân gia tăng- đây là lực lượng chi tiêu rất lớn.

Ngoài ra, còn những động lực tăng trưởng mới xuất hiện nhờ những góc độ khác nhau, nếu như chúng ta thực hiện được tốt như đẩy mạnh cải cách về mặt môi trường kinh doanh, môi trường đầu tư, kinh tế số, lĩnh vực mạo hiểm, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, thì nó sẽ tạo ra những không gian tăng trưởng mới và từ những không gian tăng trưởng mới sẽ tạo ra dư địa tăng trưởng, tạo ra động lực tăng trưởng mới và sẽ đóng góp cho mục tiêu là tăng trưởng GDP ở mức độ cao hơn.

* PV: Việc thúc đẩy thành lập doanh nghiệp mới và giảm thiểu các doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là một trong những vấn đề rất quan trọng cho mục tiêu tăng trưởng. Ở đây, chúng ta cần phải làm gì để khơi thông nguồn lực đó, thưa ông?

- Năm 2025 sẽ phải tiếp tục hoạt động đẩy mạnh việc thành lập doanh nghiệp mới và giảm bớt những doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, cách duy nhất đó là cải thiện môi trường kinh doanh, cải thiện môi trường đầu tư.

Tuy nhiên, trong thời điểm này, chúng ta sẽ phải làm tốt hơn cải cách môi trường đầu tư bằng những biện pháp như: Xây dựng một hệ thống pháp luật, một khung khổ pháp lý, trong đó sẽ chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy khai phóng nguồn lực, tư duy kiến tạo cho phát triển và thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp, chứ không chỉ là những quy định pháp luật và được xây dựng lên để chủ yếu với mục đích là quản lý đối với nền kinh tế, quản lý với doanh nghiệp, quản lý đối với các nhà đầu tư.

Những quy định pháp luật phải chuyển sang hướng kiến tạo cho sự phát triển, áp dụng cơ chế thị trường một cách đầy đủ và mạnh mẽ hơn để thúc đẩy sự vận hành của nền kinh tế và điều hành của nền kinh tế, kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp.

Những tư tưởng như hiện nay đã được nhắc lại rất nhiều từ những nhà lãnh đạo cao cấp nhất của đất nước, đó là tư duy “không quản được thì cấm”, những tư duy đó là phải được dứt khoát từ bỏ trong quá trình xây dựng pháp luật. Bên cạnh đó, tư duy bảo vệ quyền tài sản, bảo vệ quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, của người dân cũng sẽ được đưa vào trong các quy định pháp luật.

Ngoài ra, còn có những tư duy mới, đó là làm thế nào để thúc đẩy văn hóa dám chấp nhận rủi ro của các doanh nghiệp, của người dân để họ sẵn sàng khởi nghiệp. Do đó, những quy định pháp luật sẽ phải được lồng ghép để tạo cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo, khuyến khích người dân, doanh nghiệp dám chấp nhận rủi ro, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào những lĩnh vực mới, những lĩnh vực mạo hiểm.

* PV: Theo ông, mục tiêu tăng trưởng GDP 8% năm liệu có khả thi?

- Mục tiêu tăng trưởng cao hơn so với năm 2024 là hoàn toàn khả thi, nhưng kèm với nó là một những điều kiện như chúng ta sẽ phải làm tốt hơn được động lực tăng trưởng cũ. Đồng thời, phải có những biện pháp để tháo gỡ những điểm nghẽn của nền kinh tế, đặc biệt là vấn đề về mặt thể chế, về quy định pháp luật, về quá trình hành xử của các cơ quan công quyền đối với các doanh nghiệp và người dân.

Bên cạnh đó, cần tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn và các hoạt động đầu tư sẽ được thuận lợi hơn, hỗ trợ cho các quyết định đầu tư của người dân, của doanh nghiệp sẽ nhanh chóng hơn. Điều này sẽ giúp cho quá trình phân bổ nguồn lực của nền kinh tế sẽ hiệu quả hơn và đưa được nhiều nguồn lực hơn vào quá trình phát triển kinh tế thông qua những cơ chế vận hành của nền kinh tế thị trường… vì điều đó sẽ đóng góp trực tiếp cho mục tiêu tăng trưởng năm 2025.

Như vậy, mục tiêu tăng năm 2025 có thể đạt được, nhưng kèm theo đó có sự nỗ lực rất lớn, thậm chí là nỗ lực phi thường của các chủ thể, nhà quản lý kinh tế, gồm có các cơ quan quản lý như Chính phủ, các bộ, ngành, chính quyền địa phương, của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư và người dân.

Với tư cách là người lao động, cũng như là những người tiêu dùng, thì tất cả những chủ thể này phải nỗ lực mới có thể đóng góp được cho mục tiêu tăng trưởng cao hơn cho năm 2025 này.

* Trân trọng cảm ơn ông!

Thực hiện: Dương Trang

Trình bày: Hà Hùng