Con đường dẫn vào xã Đồng Chum (huyện Đà Bắc) đang tràn ngập sắc Xuân về, niềm vui đón Tết của gia đình bà Xa Thị Cương (sinh năm 1966) như rộn ràng hơn vì năm nay là năm đầu tiên bà Cương hưởng chế độ hưu trí, có thẻ BHYT của Nhà nước- chỗ dựa vững chắc cho tuổi già. Bà Cương chia sẻ, là cán bộ dân số viên tại Trạm Y tế xã Đồng Chum từ năm 2011 nên được tham gia BHXH bắt buộc, đến năm 2021 thì bà nghỉ việc, tròn 10 năm đóng BHXH. Bà Cương kể lại, lúc đó nhiều người khuyên bà nhận BHXH một lần rồi về gửi tiết kiệm. Nhưng được cán bộ tổ chức dịch vụ thu tư vấn, chia sẻ tiếp tục tham gia đóng nối BHXH tự nguyện và đóng tiếp những năm còn thiếu để nhận lương hưu và thẻ BHYT. “Cũng phải mấy năm, tôi mới tiết kiệm được một khoản tiền, tiếp tục tham gia BHXH theo hình thức tự nguyện”- bà Cương nói.
Tháng 9 năm 2024, bà Cương quyết định rút sổ tiết kiệm nộp tiền BHXH một lần cho những năm còn thiếu để hưởng chế độ hưu trí. Với mức lương hưu hơn 3,6 triệu đồng 1 tháng và được cấp thẻ BHYT, bà Cương thấy vui mừng vì bản thân đã có quyết định sáng suốt.
“Tôi vừa được cán bộ BHXH thông báo, năm nay BHXH sẽ chi trả gộp lương hưu tháng 1 và tháng 2 để bà con vui đón Tết. Những người có lương hưu như chúng tôi phấn khởi lắm vì được Đảng, Nhà nước quan tâm, chăm lo bảo đảm an sinh”- bà Cương nói.
Tương tự, cầm trên tay quyết định hưởng chế độ hưu trí, ông Đinh Văn Mẹo (sinh năm 1963, trú tại xã Cao Sơn) chia sẻ, là Chủ tịch Hội Nông dân, hơn ai hết, ông hiểu về lợi ích khi tham gia BHXH và giá trị của cuốn sổ hưu trí. Ông Mẹo chia sẻ, tháng 9/2022, ông nghỉ công tác tại Hội khi tham gia BHXH bắt buộc được 12 năm 2 tháng. Ngay đầu năm 2023, ông Mẹo chủ động tham gia BHXH tự nguyện tại BHXH huyện Đà Bắc và đến tháng 8/2024, khi vừa đủ tuổi hưu trí, ông Mẹo đã đóng một lần cho những năm còn thiếu để nhận lương hưu và thẻ BHYT miễn phí.
“Nhìn ra xung quanh bạn bè đều có tuổi rồi mà vẫn phải lao động, cày cấy, đi làm thuê mới có đồng ra đồng vào, còn tôi hằng tháng có lương hưu, yên tâm sức khỏe tuổi già đã có thẻ BHYT hưu trí chăm lo”- ông Mẹo nói.
Chủ động tham gia BHXH tự nguyện, ông Quách Công Đức (xã Mường Chiềng, Đà Bắc, Hoà Bình) chia sẻ, cũng như nhiều gia đình khác ở vùng cao này còn nhiều khó khăn, gia đình anh Đức cũng không ngoại lệ. Sinh năm 1976, ông Đức thoát ly gia đình đi làm công nhân tại Khu công nghiệp tại tỉnh Bắc Ninh. Bôn ba nhiều năm, khi đã sang tứ tuần, anh Đức quyết định sinh nghỉ việc trở về địa phương với số tiền tiết kiệm cộng thêm hơn 10 năm tham gia BHXH bắt buộc, ông Đức dự kiến sẽ xin rút BHXH một lần để tính kế sinh nhai mới. Cầm cuốn sổ BHXH đến bộ phận “Một cửa” của BHXH huyện Đà Bắc mà vẫn có chút lấn cấn, băn khoăn. Bởi khi đi làm công nhân, được đóng BHXH bắt buộc, bản thân ông cũng vui, yên tâm về già sẽ có lương hưu. Thế nhưng giờ nhận BHXH một lần thì ông Đức cũng có phần tiếc nuối. Cứ lưỡng lự như vậy nên hơn một năm qua anh Đức vẫn chưa làm thủ tục nhận BHXH một lần.
“Cũng may, tôi được cán bộ BHXH tư vấn, động viên tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện như vậy thời gian đóng BHXH bắt buộc trước kia của tôi vẫn tính để về già hưởng lương hưu”- ông Đức nói.
Ông Đức tâm sự: “Càng lúc khó khăn người dân lao động tự do như chúng tôi lại càng cần “giá đỡ an sinh” giúp đảm bảo cuộc sống khi hết tuổi lao động”. Chính vì vậy, khi được cán bộ BHXH tư vấn, ông Đức thấy chính sách BHXH của Đảng, Nhà nước phù hợp với những người lao động tự do như ông. Suy nghĩ kỹ càng, ông Đức quyết định rút khoản tiền tiết kiệm, tham gia BHXH tự nguyện và đóng 5 năm liên tục.
"Thấy chính sách của Đảng, Nhà nước rất phù hợp với những NLĐ tự do như chúng tôi nên tôi tự nguyện tham gia. Năm nay, đón năm mới, tôi có thêm niềm vui, niềm vui an sinh, để dành khi trẻ, yên tâm khi về già" - ông Đức phấn khởi nói.
Vừa cất được căn nhà mới trên khu đất được Nhà nước hỗ trợ, chị Quách Thị Trường (xã Mường Chiềng, huyện Đà Bắc) phấn khởi chia sẻ: “Tôi chỉ buôn bán tạp hóa nhỏ ở trong bản. Từ năm 2017, được Trưởng bản, giới thiệu và tư vấn về chính sách BHXH tự nguyện, sau này về già sẽ có lương hưu, không phải sống phụ thuộc vào con cháu. Tôi quyết định tham gia, cho cả 2 vợ chồng, đến nay đã được 7 năm rồi. Vừa qua, tôi cũng đã đăng ký tham gia thêm cho con trai, đang làm lao động tự do. Đây coi như “của để dành” tôi dành cho con trai tôi.
Được thụ hưởng quyền lợi từ tấm thẻ BHYT, gia đình anh Lường Văn Hòn (xã Đồng Ruộng, Đà Bắc) là một trong rất nhiều hộ được cấp thẻ BHYT miễn phí. Anh Hòn chia sẻ: Gia đình anh có 5 nhân khẩu thì cả 5 đều được Nhà nước hỗ trợ cấp cho thẻ BHYT. Nhờ có BHYT mà mỗi khi trong gia đình có người ốm đau, đưa đến bệnh viện đều được BHYT thanh toán chi phí.
“Vợ tôi bị bệnh suy tim thường xuyên phải đến Trung tâm y tế huyện điều trị. Vừa qua, mẹ tôi đi nương cũng bị ngã trật khớp cổ tay, đến TTYT được các y bác sỹ chữa trị tận tình. Hoàn cảnh gia đình khó khăn, để có tiền chống chọi với bệnh tật, gia đình tôi đã phải rất cố gắng. Là gia đình là đồng bào DTTS thuộc vùng đặc biệt khó khăn nên mỗi khi đi bệnh viện được BHYT thanh toán 100% chi phí nằm viện. Vì vậy, BHYT đã giúp gia đình tôi rất nhiều gánh nặng về kinh tế. Tôi thật sự cảm ơn tấm thẻ BHYT, cảm ơn Đảng và Nhà nước đã quan tâm hỗ trợ cho đồng bào dân tộc vùng cao chúng tôi”- anh Hòn nói.
Trở về nhà sau đợt điều trị dài ở bệnh viện, ông Xa Văn Sộm (trú tại xóm Trầm, xã Tân Minh, huyện Đà Bắc)- hộ gia đình bị sạt lở đất làm sập nhà khiến 4 người trong gia đình tử vong do cơn bão số 3 gây ra, sức khoẻ của ông Sộm dần hồi phục. Ông Sộm chia sẻ, dù đã hơn 3 tháng trôi qua nhưng nỗi đau gia đình ông gánh chịu vẫn chưa nguôi ngoai. Ông Sộm cho biết, ông bị thương nặng ở chân, phải nằm bệnh viện điều trị dài ngày. Nhà đổ nát, vợ con mất, nhưng trong những ngày tháng ấy, ngoài sự giúp đỡ của bà con làng xóm, chính quyền địa phương, ông còn được BHXH Việt Nam tận tình thăm hỏi, động viên.
“Cùng với đó, tấm thẻ BHYT đã giúp tôi yên tâm điều trị và được chữa bệnh, vượt qua được giai đoạn khó khăn nhất trong cuộc đời”- ông Sộm nói.
Theo ông Phạm Xuân Hạnh- Phó Giám đốc BHXH huyện Đà Bắc, với đặc thù là huyện miền núi, có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, điều kiện kinh tế- xã hội còn nhiều khó khăn, vì vậy, việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa trên địa bàn huyện Đà Bắc đã gặp rất nhiều khó khăn thách thức.
Không những vậy, kể từ thời điểm Quyết định số 861/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực, BHXH huyện Đà Bắc đối mặt với rất nhiều khó khăn trong phát triển người tham gia BHXH, BHYT, nhất là ở vùng DTTS- nơi bao đời nay bà con vẫn quen với việc không phải mua thẻ BHYT. Cùng với đó, đời sống kinh tế của huyện còn rất nhiều khó khăn, với 34,94% dân số là hộ nghèo. Vì thế, tuyên truyền để bà con hiểu và chủ động tham gia BHXH tự nguyện luôn là thách thức không nhỏ với cơ quan BHXH.
Theo ông Hạnh, do xác định được những thách thức, khó khăn, nên BHXH huyện phải tích cực “bám làng, bám bản”, linh hoạt các hình thức tuyên truyền theo hướng đơn giản, dễ hiểu, dễ nghe, phù hợp với phong tục, tập quán bản địa mới có thể đưa chính sách BHXH, BHYT đến với từng người dân.
Đặc biệt, cùng với đội ngũ cán bộ, tuyên truyền viên của BHXH, các trưởng thôn, trưởng bản đã phát huy vai trò trong công tác tuyên truyền, vận động, phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT. Thông qua trưởng thôn, trưởng bản, người có uy tín trong dòng họ giải thích cho người dân, con, cháu hiểu rõ lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện.
“Là huyện miền núi, vùng sâu, vùng xa nên vai trò và tiếng nói của các trưởng bản rất quan trọng. Để đưa chính sách BHXH, BHYT đến từng người dân, BHXH huyện chú trọng tuyên truyền cho các trưởng bản hiểu rõ về chính sách. Khi các trưởng bản hiểu và ủng hộ thì việc tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện rất thuận lợi và hiệu quả”- ông Hạnh cho biết thêm.
Bên cạnh đó, ở những địa bàn vùng cao, đa số là đồng bào DTTS, trình độ nhận thức còn hạn chế. Đặc biệt, vẫn còn hủ tục. Phần lớn người dân cũng chưa hiểu rõ lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện, nên việc tuyên truyền rất khó khăn. Do đó, để lan tỏa chính sách BHXH, BHYT vào đời sống bà con, đòi hỏi cả quá trình dài kiên trì vận động, thuyết phục theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”.
Ông Hạnh cho biết, bám sát nhiệm vụ được giao, BHXH huyện Đà Bắc đã luôn sát sao, đôn đốc các Tổ chức dịch vụ thu BHXH, BHYT tăng cường phối hợp tuyên truyền, vận động phát triển người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình, đặc biệt trong những tháng cuối năm; thực hiện việc rà soát, đối chiếu dữ liệu được chia sẻ từ cơ quan Thuế, Sở Kế hoạch và Đầu tư để khai thác, mở rộng người tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; tiếp tục phân loại đối tượng tiềm năng tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình để phối hợp với các tổ chức đoàn thể, xã hội, đại lý thu tuyên truyền, vận động phát triển người tham gia mới.
Đa dạng, linh hoạt, hiệu quả, phù hợp với từng chủ thể, vùng miền, quan tâm đến những chủ thể tiềm năng để phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao; phối hợp với các Phòng, Ban, ngành trên địa bàn và UBND các xã, thị trấn đẩy mạnh công tác truyền thông chính sách pháp luật BHXH, BHYT và hướng dẫn cài đặt ứng dụng VssID-BHXH người tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp trên địa bàn. Vì vậy, tính đến hết tháng 12, toàn huyện đã có gần 1.000 người tham gia BHXH tự nguyện, trên 54.000 người tham gia BHYT, tỷ lệ bao phủ BHYT đạt 96,25% dân số.
Thực hiện: Hà Thuỷ
Trình bày: Hà Hùng