Chỉ vài ngày sau Tết nguyên đán, Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai) đã tiếp nhận và điều trị cho gần chục ca ngộ độc cồn công nghiệp Methanol trộn lẫn trong rượu…
Theo các bác sĩ Trung tâm Chống độc, bệnh nhân ngộ độc không chỉ từ các tỉnh phía Bắc, mà có cả một bệnh nhân từ phía Nam. Các ca bệnh đều rất nặng, hôn mê, có tổn thương não, nồng độ cồn Methanol trong máu rất cao và đã có trường hợp tử vong. Đặc biệt, đáng báo động là vụ ngộ độc rượu tại Thái Bình. Cách đây 5 ngày, 7 người đã cùng uống loại rượu có tới 58% là Methanol và chỉ có 1% là Ethanol- rượu thông thường.
TS-BS.Nguyễn Trung Nguyên- Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết: “Bệnh nhân N.V.M là trường hợp nhập viện đầu tiên bị hôn mê, tụt huyết áp, co giật, nhiễm toan chuyển hóa rất nặng, nồng độ Methanol trong máu tới 134 mg/dL. Hiện bệnh nhân vẫn đang hôn mê, phải lọc máu cấp cứu, dùng thuốc giải độc, tiên lượng rất nặng”. Những người cùng uống còn lại không có biểu hiện gì, sau khi được biết có người bị ngộ độc nặng đã đi khám, kiểm tra bằng các xét nghiệm cơ bản ở BV gần nhà thấy kết quả bình thường.
Tuy nhiên, Trung tâm Chống độc đã tư vấn cho những người còn lại cần khẩn cấp đến Trung tâm để khám và lấy máu xét nghiệm. Kết quả, ngay trong đêm sau khi anh N.V.M nhập viện, 4 người khác cùng uống đã được kiểm tra tại Trung tâm Chống độc- mặc dù không có biểu hiện gì đặc biệt, nhưng trong số này có 2 người có nồng độ cồn Methanol trong máu cao, bắt đầu gây rối loạn trong máu, 2 người cùng đi có nồng độ cồn thấp ở mức không ảnh hưởng sức khỏe. May mắn 2 bệnh nhân tiếp theo này đã được nhập viện cấp cứu kịp thời, được lọc máu cấp cứu và dùng thuốc giải độc, tránh được các hậu quả đáng tiếc. Tuy nhiên, còn 2 người nữa vẫn chủ quan không tới Trung tâm Chống độc kiểm tra hoặc gửi máu tới xét nghiệm.
Lý giải cho hiện tượng có nồng độ cồn công nghiệp Methanol trong máu cao mà chưa có biểu hiện ngộ độc, TS.Nguyên cho biết: Methanol khi vào cơ thể cần được cơ thể chuyển hóa thành Axít Formic- đây là chất gây tổn thương não, mù mắt và một loạt hậu quả khác. Quá trình chuyển hóa gây độc của Methanol lại chậm, sẽ càng đặc biệt chậm khi trong máu có cả thành phần rượu thông thường là Ethanol, do Ethanol cạnh tranh chuyển hóa với cồn công nghiệp Methanol.
Thực tế trên hay gặp ở Việt Nam khi uống rượu rởm chứa cồn công nghiệp Methanol pha trộn với rượu thông thường là Ethanol, hoặc sau uống rượu rởm lại uống tiếp các bữa rượu thông thường. Tuy nhiên, cồn công nghiệp Methanol cũng được đảo thải rất chậm, kết hợp với chuyển hóa bị chậm, nên chất độc cứ tồn tại trong cơ thể tới hàng tuần sau và nguy cơ gây tổn thương mắt và não ở nhiều ngày sau nếu không được điều trị.
Trường hợp khác là một bệnh nhân nữ 59 tuổi, sinh sống tại TP.HCM, khi ra miền Bắc đêm 31/1 thì biểu hiện ngộ độc ngay sau khi máy bay hạ cánh, sau đó chuyển sang hôn mê, tụt huyết áp, nồng độ Methanol trong máu là 171mg/dL và đang được điều trị, tiên lượng cũng rất nặng. Trung tâm Chống độc đã thông báo cho cơ quan chức năng để phối hợp với địa phương nơi xảy ra ngộ độc truy xuất nguồn rượu gây ngộ độc để xử lý.
Đặc biệt, trong các bệnh nhân ngộ độc Methanol đang điều trị tại Trung tâm có một bệnh nhân nam (52 tuổi), do nghiện rượu nên thường giấu gia đình ra hiệu thuốc mua cồn y tế để uống. Cách đây 3 ngày, ông này thấy tự nhiên mắt tối sầm, gần như không nhìn thấy gì. Sau khi đi khám mắt thì được chuyển vào Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai), xét nghiệm thấy nồng độ Methanol ở mức cao, phải lọc máu cấp cứu. Chai cồn gây ngộ độc là loại dùng để lau kính, làm nhiên liệu của bệnh nhân được mua ở hiệu thuốc.
Cũng ngộ độc do “uống cồn thay rượu” là một bệnh nhân nam (46 tuổi) ở Vĩnh Phúc, nhập viện đêm ngày 29/1/2023. Bệnh nhân bị ngộ độc, hôn mê, tụt huyết áp, tổn thương não nặng sau khi uống cồn sát trùng mua ở hiệu thuốc, kết quả xét nghiệm máu cũng cho thấy nồng độ Methanol trong máu cao, tuy nhiên đã tử vong vào ngày hôm sau nhập viện.
Trước thực trạng này, Trung tâm Chống độc đã thông báo các cơ quan chức năng; Bộ Y tế cũng đã có văn bản nghiêm cấm bán các sản phẩm cồn sát trùng chứa Methanol ở các hiệu thuốc. Tuy nhiên, các nhà sản xuất đã thay đổi nhãn mác, lách luật bằng cách giữ nguyên mẫu mã chai lọ giống hệt chai cồn sát trùng và các hiệu thuốc vẫn nhập về bán.
Theo các chuyên gia chống độc, thực trạng này nguy hiểm rất lớn cho toàn dân và cả hệ thống y tế, đặc biệt khi các loại cồn rởm này được đưa vào sử dụng sát trùng, không có tác dụng và không thể bảo vệ người dân trước nguy cơ nhiễm trùng; đồng thời khi sát trùng Methanol lại ngấm qua da vào cơ thể, có nguy cơ gây ngộ độc. Các cơ sở y tế hiện nay rất dễ dàng mua phải các loại cồn rởm này về sử dụng cho các bệnh nhân, bởi do giá rẻ nên rất dễ trúng thầu. Hậu quả là biết bao bệnh nhân nặng, bệnh nhân phải phẫu thuật, trẻ sơ sinh, sản khoa… sẽ phải chịu hậu quả.
Cũng theo BS.Nguyễn Trung Nguyên, về nhận diện, Methanol rất giống với rượu Ethanol thông thường, thậm chí còn ngọt, dễ uống hơn. Khi mới uống, bệnh nhân cũng có cảm giác giống với say rượu nên dễ bị nhầm lẫn. Tuy nhiên, khoảng 1-2 ngày sau uống, bệnh nhân sẽ có biểu hiện mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh và thở sâu giống như khó thở do nhiễm toan chuyển hóa (do có quá nhiều Axít Formic được chuyển thành từ Methanol, co giật, hôn mê. Khi đến viện, hầu hết các trường hợp này đã tổn thương não, mù mắt và tụt huyết áp, ở trong tình trạng nguy kịch.
Do đó, để phòng tránh ngộ độc cồn công nghiệp Methanol, đầu tiên là khâu quản lý hóa chất. Do Methanol là hóa chất nhập khẩu hoặc sản xuất công nghiệp lớn, nhưng đã bị “tuồn” ra ngoài vào tay kẻ xấu, thậm chí nhiều công ty sản xuất kinh doanh không chính đáng. Đây chính là công việc của các cơ quan chức năng. Thứ hai, người dân nên hạn chế uống rượu và khi mua rượu uống hoặc mua cồn sát trùng cần chọn các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có đảm bảo, thông tin trên nhãn mác cụ thể, rõ ràng và đầy đủ về thành phần, công dụng và thông tin nhà sản xuất.
Thái An