BHXH Việt Nam đảm bảo hoạt động hiệu lực, hiệu quả gắn với mô hình chính quyền 2 cấp

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là một dấu mốc quan trọng trong tiến trình cải cách hành chính, xây dựng bộ máy chính quyền ở nước ta. Đây cũng là bước chuyển sâu sắc về phân cấp, phân quyền, nâng cao hiệu lực và hiệu quả điều hành ở cơ sở.

Trong bối cảnh đó, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam đã khẩn trương, nghiêm túc thực hiện các nhiệm vụ, sẵn sàng mọi nguồn lực triển khai hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo mô hình mới.

Thời gian qua, với sự chỉ đạo sát sao của Bộ Tài chính, BHXH Việt Nam đã chủ động triển khai hiệu quả việc sắp xếp tổ chức bộ máy. Từ ngày 1/3/2025, BHXH Việt Nam trở thành đơn vị đặc thù thuộc Bộ Tài chính. Theo Nghị quyết 08-NQ/ĐUBTC ngày 23/4/2025, Đảng ủy Bộ Tài chính chỉ đạo tổ chức lại 35 BHXH khu vực thành 34 BHXH tỉnh, thành phố, không tổ chức BHXH cấp huyện. Chuyển đổi BHXH cấp huyện thành BHXH cơ sở thuộc BHXH tỉnh, thành phố để quản lý trên địa bàn một số đơn vị hành chính cấp xã. Đây là nền tảng, bước chuẩn bị cơ bản để BHXH Việt Nam sẵn sàng triển khai nhiệm vụ phục vụ chính quyền địa phương 2 cấp.

BHXH Việt Nam đã chủ động triển khai việc sắp xếp tổ chức bộ máy, song song với việc tập trung mọi nguồn lực, đảm bảo vận hành thông suốt để triển khai nhiệm vụ và đã đạt được những kết quả tích cực ở tất cả các lĩnh vực hoạt động.

Bên cạnh đó, “từ sớm, từ xa”, BHXH Việt Nam cũng đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc, BHXH các khu vực nay là BHXH các tỉnh, thành phố, có các giải pháp kịp thời nhằm đảm bảo tốt nhất quyền lợi BHXH, BHYT của người dân, doanh nghiệp.... Với tinh thần dồn lực, ưu tiên cho công tác triển khai bộ máy mới ở địa phương, toàn hệ thống đã tập trung, chủ động chuẩn bị tất cả khâu từ bố trí con người; đến rà soát, sửa đổi các quy trình nghiệp vụ; xây dựng, nâng cấp các phần mềm, chuyển đổi số… đảm bảo sẵn sàng phục vụ.

Nhiều giải pháp cụ thể được chỉ đạo triển khai. Trong đó, BHXH Việt Nam đã thành lập Tổ thường trực do trực tiếp Giám đốc BHXH Việt Nam làm tổ trưởng, Tổ phó gồm các Phó giám đốc BHXH Việt Nam và Thành viên là Thủ trưởng một số đơn vị trực thuộc, cùng Giám đốc BHXH 34 khu vực.

Tổ có nhiệm vụ chịu trách nhiệm theo dõi, tiếp nhận, kịp thời hướng dẫn, giải quyết các nội dung đề xuất, kiến nghị, các khó khăn, vướng mắc do các cơ quan, đơn vị, địa phương phản ánh, phát sinh thuộc chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của BHXH Việt Nam trong quá trình thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Tổng hợp, báo cáo Bộ Tài chính để tham mưu cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết hoặc điều chỉnh các quy định cho phù hợp, không để ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng, hiệu quả của việc thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Tổ chức đoàn công tác để kiểm tra, khảo sát thực tế tại một số đơn vị, địa phương trực thuộc BHXH Việt Nam để nắm bắt tình hình triển khai, các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, làm cơ sở phục vụ công tác tổng hợp, báo cáo và tham mưu xử lý.

Và ngay trong ngày đầu tiên thực hiện theo mô hình địa phương 2 cấp, Tổ đã thành lập đội ứng trực 24/7 để tiếp nhận và giải quyết các khó khăn, vướng mắc của BHXH địa phương khi triển khai tiếp nhận và quyết thủ tục hành chính.

Một trong những vấn đề khi thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp là việc người dân lo ngại phải đi xa để thực hiện các thủ tục hành chính. Tuy nhiên, vấn đề này đã được hệ thống BHXH Việt Nam giải quyết bằng các giải pháp mang tính chủ động, trên cơ sở nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh chuyển đổi số từ nhiều năm gần đây.

Hiện nay, BHXH Việt Nam đã cung cấp 70 dịch vụ công trực tuyến mức độ toàn trình và đã tích hợp 100% trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia, đáp ứng yêu cầu của người dân và doanh nghiệp; tổ chức, cá nhân có thể lựa chọn phương thức nộp hồ sơ qua giao dịch điện tử để tiết kiệm thời gian, chi phí.

BHXH Việt Nam cũng đã chủ động phối hợp với C06 - Bộ Công an đồng bộ dữ liệu thông tin thẻ BHYT với căn cước hoặc căn cước công dân. Đến nay, người tham gia BHYT có thể sử dụng hình ảnh thẻ BHYT điện tử trên ứng dụng VssID hoặc tài khoản định danh điện tử mức độ 2 (VneID) đã tích hợp thông tin về thẻ BHYT để thay thế thẻ BHYT giấy đi KCB BHYT tại các cơ sở KCB BHYT trên toàn quốc. Trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn hệ thống BHXH Việt Nam đã tiếp nhận và giải quyết 9.469.450 lượt hồ sơ với tỷ lệ hồ sơ giải quyết hoàn toàn trực tuyến đạt 80%.

Đồng thời, với mô hình tổ chức mới gắn với chính quyền địa phương 2 cấp, BHXH Việt Nam đã tái cơ cấu các quy trình nghiệp vụ, liên thông với dữ liệu dân cư và dữ liệu các Bộ, ngành; cắt bỏ các giấy tờ thủ tục đã có dữ liệu (dân cư, căn cước, BHXH, đăng ký xe, giấy phép lái xe)… Trên cơ sở đó, đẩy mạnh triển khai việc tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính, theo đó nhiều thủ tục hành chính hiện nay người lao động có thể lựa chọn nộp tại bất kỳ cơ quan BHXH nào thuận tiện nhất.

Đến thời điểm này, sau khi đã chủ động rà soát các chức năng chính của các phần mềm nghiệp vụ có liên quan đến cấp huyện, BHXH Việt Nam phục vụ tốt nhân dân theo mô hình địa phương 2 cấp.

Như vậy, việc thay đổi sắp xếp theo 2 mô hình BHXH tỉnh, thành phố và BHXH cơ sở (không tổ chức BHXH cấp huyện) không làm ảnh hưởng đến việc giải quyết chế độ, quyền lợi của người tham gia, người thụ hưởng. Trái lại, công tác hoàn thiện sắp xếp tinh gọn bộ máy hệ thống BHXH được thực hiện với quan điểm xuyên suốt "lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể phục vụ", hướng tới mục tiêu nâng cao sự hài lòng của người dân. Quyền lợi của người tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH, BHYT, BHTN tiếp tục được đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật và việc phục vụ của cơ quan BHXH sẽ tiếp tục được thực hiện tốt hơn với phương châm cải cách nhất, thuận tiện nhất, nhanh chóng nhất.

Số người tham gia BHXH, BHYT, BHTN đều tăng so với cùng kỳ năm 2024; công tác chi trả và giải quyết chế độ BHXH, BHTN được thực hiện đầy đủ, kịp thời, đúng quy định… Về BHYT, cơ quan BHXH địa phương phối hợp chặt chẽ với Sở Y tế và các cơ sở y tế để duy trì ổn định KCB BHYT đảm bảo quyền lợi của người dân tham gia BHYT.

Với đặc thù của chính sách, pháp luật BHXH, BHYT, phạm vi, mức độ tác động đến người dân, doanh nghiệp và các tổ chức (cơ sở khám, chữa bệnh, cơ quan đơn vị nhà nước, trường học…) là rất lớn. Cơ quan BHXH cấp cơ sở đóng vai trò trực tiếp thực hiện BHXH, BHYT và có mối liên hệ tương quan thường xuyên tới hầu hết người dân, doanh nghiệp và các tổ chức. 

Cụ thể, hiện nay, 100% các chế độ BHXH đã được giải quyết tại cấp cơ sở, bao gồm các chế độ hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp một cách nhanh chóng, chính xác và đúng quy định. Chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng đầy đủ và đúng hạn đã góp phần ổn định cuộc sống cho hàng triệu người sau độ tuổi lao động và gia đình của họ.

Cơ quan BHXH ở cơ sở cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình chi trả trợ cấp thất nghiệp, góp phần hỗ trợ người lao động vượt qua khó khăn tài chính tạm thời, sớm quay trở lại thị trường lao động. Cùng với đó, các nội dung liên quan đến cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin cũng có vai trò rất lớn của cơ quan BHXH cấp cơ sở. Đây là lực lượng trực tiếp thực hiện các giải pháp nhằm thúc đẩy giao dịch điện tử, triển khai ứng dụng VssID - BHXH số, giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thông tin, thực hiện các thủ tục một cách minh bạch và thuận tiện, giảm thời gian và chi phí đi lại.

Không chỉ dừng lại ở phạm vi hệ thống BHXH, cơ quan BHXH còn đóng vai trò đắc lực trong quá trình tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương thực hiện các chính sách an sinh xã hội, trong đó, trụ cột chính là BHXH, BHYT.

Dựa trên dữ liệu quản lý người tham gia và thụ hưởng chính sách, cơ quan BHXH là đầu mối cung cấp thông tin, số liệu về tình hình an sinh xã hội, giúp địa phương đánh giá đúng thực trạng và xây dựng các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội phù hợp và đảm bảo các mục tiêu đề ra. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng để thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT tại các đơn vị sử dụng lao động, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người lao động.

Có thể nhấn mạnh rằng, cơ quan BHXH cấp cơ sở trực tiếp tổ chức thực hiện để đưa các chủ trương, chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước đến với người dân. Là lực lượng trực tiếp thực hiện tuyên truyền, phổ biến chính sách, tư vấn, giải đáp, vận động người dân hiểu rõ về quyền lợi và trách nhiệm khi tham gia BHXH, BHYT. Cán bộ cơ quan BHXH thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân, lắng nghe những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn tổ chức thực hiện chính sách để kịp thời phản ánh, kiến nghị với các cấp có thẩm quyền xem xét, điều chỉnh cho phù hợp.

Phát huy vai trò trong việc quá trình thực hiện các chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước, BHXH Việt Nam quán triệt toàn BHXH các tỉnh, thành phố cũng như toàn bộ BHXH cấp cơ sở nêu cao tinh thần chủ động tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo trong thực hiện chính sách BHXH, BHYT, phát triển người tham gia BHXH, BHYT. Khẩn trương tham mưu việc thành lập, kiện toàn Ban chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT từ cấp tỉnh, thành phố, đến cấp xã, phường, đặc khu. Tiếp tục ký kết mới, hoặc điều chỉnh Quy chế phối hợp đã ký kết trước đây với một số cơ quan, đơn vị liên quan đặc biệt tại những địa phương sáp nhập các đơn vị hành chính.

Tham mưu chính quyền địa phương đưa chỉ tiêu BHXH, BHYT vào chỉ tiêu kinh tế xã hội của địa phương; hỗ trợ từ ngân sách cho người dân tham gia BHXH tự nguyện, BHYT để hoàn thành các chỉ tiêu của Nghị quyết số 28-NQ/TW, Nghị quyết số 20-NQ-TW đã đề ra và thực hiện hiệu quả hai chính sách an sinh xã hội, góp phần quan trọng để chăm lo đời sống nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Cần nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh mới, với yêu cầu phát triển BHXH, BHYT toàn dân gắn liền với mục tiêu xây dựng hệ thống an sinh xã hội bao trùm, bền vững, cơ quan BHXH các cấp không chỉ là đơn vị tổ chức thực thi chính sách mà còn phải khẳng định vai trò chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương. Cơ quan BHXH phải làm tốt vai trò “cầu nối” phối hợp với các Bộ, ngành, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức Đoàn thể, cơ quan thông tấn, báo chí ở Trung ương cũng như địa phương nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền pháp luật BHXH, BHYT, BHTN tới đơn vị sử dụng lao động, người lao động.

Thực hiện BHXH, BHYT toàn dân là chủ trương nhất quán của Đảng, Nhà nước chỉ đạo thực hiện từ nhiều năm nay. Trách nhiệm thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT không chỉ của riêng ngành nào, địa phương nào mà là của cả hệ thống chính trị.

Để thực hiện mục tiêu xây dựng hệ thống an sinh xã hội bao trùm, bền vững, theo tinh thần “không ai bị bỏ lại phía sau”, cấp ủy, chính quyền các cấp giữ vai trò then chốt trong phát triển BHXH, BHYT toàn dân.

Trong đó, cấp ủy các cấp có trách nhiệm đưa chỉ tiêu phát triển BHXH, BHYT vào nghị quyết, chương trình hành động, đồng thời tăng cường công tác lãnh đạo, kiểm tra, giám sát. Chính quyền địa phương trực tiếp ban hành kế hoạch, bố trí ngân sách hỗ trợ người dân tham gia, giải quyết kịp thời khó khăn, vướng mắc phát sinh. Các Sở, ngành, cơ quan có liên quan cần phối hợp chặt chẽ, đẩy mạnh cải cách thủ tục, nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo quyền lợi cho người tham gia.

Với sự lãnh đạo quyết liệt của cấp ủy, sự vào cuộc của chính quyền và sự đồng thuận của người dân, mục tiêu bao phủ BHXH, BHYT toàn dân sẽ từng bước hiện thực hóa, góp phần củng cố hệ thống an sinh xã hội vững chắc, bảo đảm quyền lợi và đời sống Nhân dân.