Chế độ hưu trí đảm bảo nguồn thu nhập ổn định cho NLĐ khi hết tuổi lao động

Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội vừa có Công văn số 6520/BLĐTBXH-VP gửi Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận trả lời kiến nghị của cử tri gửi trước Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV liên quan đến Luật BHXH năm 2024.

Theo đó, cử tri tỉnh Bình Thuận có một số ý kiến đối với dự án Luật BHXH (sửa đổi). Cụ thể, Luật BHXH hiện hành quy định NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định và có toàn bộ thời gian đóng BHXH. Theo chế độ tiền lương này thì lương hưu được tính căn cứ vào bình quân tiền lương tháng của một số năm đóng BHXH cuối trước khi nghỉ hưu. Trong khi NLĐ ngoài khu vực nhà nước có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương do người SDLĐ quyết định thì tính bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian làm việc dẫn đến lương hưu thấp. Cử tri kiến nghị Luật BHXH cần xem xét, sửa đổi cách tính lương hưu hiện nay đối với NLĐ ngoài khu vực nhà nước đảm bảo công bằng, minh bạch và đảm bảo quyền lợi chính đáng của cử tri.

Đoàn viên, NLĐ mong muốn tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp từ 60% lên 75% (bằng mức hưởng lương hưu tối đa) nhằm tạo điều kiện hỗ trợ NLĐ có cuộc sống tối thiểu khi mất việc làm, thất nghiệp và hạn chế rút BHXH một lần của NLĐ vì mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hiện nay còn thấp, không đảm bảo mức sống tối thiểu của NLĐ.

Theo Bộ luật Lao động năm 2019 quy định tuổi nghỉ hưu của nam là 62 tuổi và tuổi nghỉ hưu của nữ là 60 tuổi. Quy định này chưa phù hợp với những đối tượng là lao động trực tiếp (công nhân, giáo viên…) vì không đảm bảo sức khỏe để làm việc. Rất mong Quốc hội xem xét giảm tuổi nghỉ hưu của NLĐ trực tiếp xuống như trước đây (đối với nam là 60 tuổi, đối với nữ là 55 tuổi).

Trước kiến nghị của cử tri, Bộ LĐ-TB&XH cho biết:

Về kiến nghị sửa đổi cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu. Theo khoản 1 Điều 62 Luật BHXH năm 2024 về mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần đối với NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định đã có lộ trình tính bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của 05 năm, 6 năm, 8 năm, 10 năm… tiến tới tính bình quân toàn bộ quá trình đóng BHXH.

Ngày 29/6/2025, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật BHXH số 41/2024/QH15, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Luật BHXH năm 2024 đã kế thừa quy định của Luật BHXH năm 2014 về mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần. Theo đó, những NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do nhà nước quy định bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1/1/2025 trở đi thì mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần được tính bình quân của toàn bộ quá trình đóng BHXH như đối với NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do người SDLĐ quyết định.

Về kiến nghị hạ độ tuổi nghỉ hưu, Bộ LĐ-TB&XH cho biết, chế độ hưu trí là một trong các chế độ của chính sách BHXH nhằm đảm bảo nguồn thu nhập hàng tháng cho NLĐ khi về già (đến tuổi nghỉ hưu). Theo quy định của pháp luật về BHXH, NLĐ để được hưởng lương hưu hàng tháng phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện về tuổi đời và thời gian đóng BHXH nhằm đảm bảo hài hòa, cân đối giữa thời gian đóng góp và thời gian đóng góp và thời gian thụ hưởng chế độ BHXH của NLĐ, từ đó đảm bảo cân đối và bền vững lâu dài của quỹ BHXH.

Vấn đề tuổi nghỉ hưu đã được thảo luận, thống nhất thông qua tại Nghị quyết số 28-NQ/TW. Thể chế hóa chủ trương tăng tuổi nghỉ hưu tại Nghị quyết số 28, Quốc hội đã ban hành Bộ luật Lao động năm 2019, trong đó Điều 169 và Điều 219 quy định về tuổi nghỉ hưu, điều kiện hưởng lương hưu.

Trong quá trình nghiên cứu, xây dựng Bộ luật Lao động năm 2019, vấn đề tuổi nghỉ hưu đã được trao đổi, thảo luận, đánh giá một cách kỹ lưỡng, tổng thể các mặt liên quan. Vì vậy, Bộ luật Lao động năm 2019 quy định việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu hay điều kiện hưởng lương hưu của NLĐ không thực hiện tăng ngay lên 62 tuổi đối với nam và 60 tuổi đối với nữ mà được điều chỉnh theo lộ trình mỗi năm chỉ tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ. Bên cạnh đó, việc tăng tuổi nghỉ hưu cũng đã xem xét đến các yếu tố về tính chất, loại hình lao động và sức khỏe của NLĐ, đối với những NLĐ làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội ĐBKK hoặc những NLĐ sức khỏe yếu (bị suy giảm khả năng lao động) thì cũng có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn so với người làm việc trong điều kiện lao động bình thường (nghỉ hưu sớm hơn tối đa 5 tuổi hoặc 10 tuổi tùy từng trường hợp). Như vậy, Luật BHXH năm 2024 đã kế thừa, đảm bảo tính thống nhất về tuổi nghỉ hưu được quy định tại Bộ luật Lao động năm 2019.

Về kiến nghị tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp, Bộ LĐ-TB&XH khẳng định, chính sách BH thất nghiệp ở Việt Nam nói chung, mức hưởng trợ cấp thất nghiệp nói riêng được xây dựng trên cơ sở kinh nghiệm quốc tế của các nước có điều kiện tương đồng với Việt Nam và đã thực hiện thành công chính sách này (Hàn Quốc 60%, Thái Lan 50%, Philippin 50%, Indonesia 45%- 25%...) cũng như khuyến nghị của Tổ chức Lao động quốc tế (không ít hơn 45% của thu nhập trước đó hoặc không ít hơn 45% tiền lương tối thiểu theo quy định).

Thực tế triển khai thực hiện chính sách BH thất nghiệp, quy định mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hiện nay là phù hợp với nguyên tắc mức hưởng BH thất nghiệp được tính trên cơ sở mức đóng, góp phần đảm bảo an toàn quỹ BH thất nghiệp vì hiện nay số người hưởng trợ cấp thất nghiệp có xu hướng tăng theo từng năm và số NLĐ có thời gian tích lũy đóng BH thất nghiệp cũng tăng dần theo từng năm dẫn đến thời gian được hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ dài hơn. Giai đoạn từ năm 2020- 2023, số thu- chi BH thất nghiệp cơ bản đã tiệm cận nhau.

Mặt khác, trợ cấp thất nghiệp là chế độ ngắn hạn, chỉ hỗ trợ một phần thu nhập cho NLĐ giảm bớt khó khăn khi tạm thời bị mất việc làm. Vì vậy, quy định như dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) ngoài đảm bảo kết dư quỹ BH thất nghiệp để triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ NLĐ và người SDLĐ còn nhằm thúc đẩy NLĐ chủ động, nhanh chóng tìm kiếm và chuyển sang công việc mới thay vì chỉ dựa vào trợ cấp thất nghiệp. Đồng thời, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) cũng đã bổ sung các quy định tăng cường hỗ trợ NLĐ và người SDLĐ duy trì việc làm, hạn chế thất nghiệp. Chính sách BH thất nghiệp cũng có những chế độ khác hỗ trợ NLĐ nhanh chóng tìm được việc làm mới như tư vấn, giới thiệu việc làm và hỗ trợ học nghề.

V.Thu