Hỗ trợ lao động phi chính thức ứng phó COVID-19: Cần chính sách lâu dài

Theo các chuyên gia, chính sách hỗ trợ khu vực kinh tế phi chính thức cần được thiết kế phù hợp với cơ chế thị trường. Đặc biệt, cần có chính sách, giải pháp dài hạn để tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội.

Ảnh hưởng trực tiếp

Cách đây hơn một tháng, chị Phạm Thị Nhàn (Dịch Vọng, Cầu Giấy, Hà Nội) phải nghỉ việc tại xưởng may tư nhân, nên thu nhập chỉ còn trông vào việc chạy xe ôm công nghệ của chồng. Trước đây, khi chưa có dịch, chồng chị Nhàn kiếm được 10-15 triệu đồng/tháng, nhưng giờ đây, do chỉ trông chờ vào “ship” đồ ăn, nên thu nhập của anh giảm hẳn. “Thêm 2 đứa con đang tuổi ăn học, giờ chỉ gói gọn trong 6 triệu thu nhập của chồng. Tôi chỉ mong hết dịch để có việc làm…”- chị Nhàn chia sẻ.

Nhiều lao động phi chính thức gặp khó khăn do dịch COVID-19

Vợ chồng bà Đỗ Thị Chín (Vũ Vinh, Vũ Thư, Thái Bình) thu mua đồng nát ở quận Hoàng Mai (Hà Nội) đã hơn 10 năm. Từ khi có dịch COVID-19, thu nhập của vợ chồng bà giảm chỉ còn hơn nửa (khoảng 3 triệu đồng/tháng), thậm chí có ngày không được đồng nào. Thu nhập giảm, lại thêm nỗi lo bị lây nhiễm bệnh, giữa tháng 6 vừa qua, ông bà quyết định về quê và chưa có kế hoạch quay lại Hà Nội. “Tôi chỉ cần được hỗ trợ 1 triệu đồng/tháng- bằng với mức tiền thuê nhà là mừng lắm rồi”- bà Chín bày tỏ.

Lao đao vì dịch không còn là chuyện của chị Nhàn, bà Chín, mà là nỗi lo chung của hàng triệu lao động phi chính thức khác. Đáng chú ý, trong quý I/2021, cả nước vẫn có tới 971.000 người trong độ tuổi lao động thiếu việc làm, tăng hơn 143.000 người so với quý IV/2020. Đặc biệt, đợt dịch thứ 4 diễn biến phức tạp đang tác động mạnh đến thị trường lao động, khiến nhiều DN gặp khó khăn, phải tạm thời đóng cửa hoặc giảm quy mô sản xuất…

Vẫn khó tiếp cận

Trong năm 2020, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 42/NQ-CP về hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch. Theo đó, lao động phi chính thức nhận được hỗ trợ 1 triệu đồng/người/tháng, trong thời gian 3 tháng (tháng 4-6/2020). Đánh giá từ các địa phương cho thấy, sự hỗ trợ này rất kịp thời, đã giúp hàng triệu người vượt qua giai đoạn khó khăn khi bị mất việc làm. Tuy nhiên, về lâu dài, cần có chính sách dài hạn và bao quát hơn để giúp lao động phi chính thức ổn định cuộc sống.

Thực tế cho thấy, nhiều chính sách đã được ban hành, nhưng đa phần không đến được với lao động phi chính thức, ngoài chính sách hỗ trợ tiền mặt 1 triệu đồng/người/tháng. Do đó, đề xuất chính sách cho đối tượng này, đại diện Liên minh HTX Việt Nam cho rằng, lao động phi chính thức chiếm khoảng 56% số lao động toàn quốc, nên các chính sách hỗ trợ của Chính phủ cần “không phân biệt”, “không bỏ lại ai ở phía sau”.

Liên quan gói hỗ trợ đang được trình Chính phủ, ông Phạm Minh Huân- nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH cho rằng, ông không quá lạc quan về khả năng tiếp cận gói hỗ trợ của nhóm lao động phi chính thức, vì cách quản lý đối tượng này hiện nay như... bắt cóc bỏ đĩa. Dù ảnh hưởng của dịch bệnh, nhưng tác động không đều ở các khu vực; nơi nào duy trì được sản xuất thì NLĐ vẫn có thu nhập, dù bị giảm ít nhiều. Riêng với nhóm lao động phi chính thức, dù không phải tất cả bị ảnh hưởng, nhưng yếu tố việc làm không ổn định, thu nhập thấp… khiến họ trở thành nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Còn theo ông Vũ Trọng Bình- Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH), về lâu dài, cần phải làm rõ khái niệm, định nghĩa và nội hàm của lao động phi chính thức và các vấn đề liên quan để cơ quan quản lý định hướng xây dựng chính sách. Bởi, khi đã chuyển dịch thành công cũng đồng nghĩa với việc lao động phi chính thức sẽ được bảo vệ bởi các lưới an sinh như BHXH, BH thất nghiệp, y tế và được vay vốn ưu đãi để phát triển kinh tế, tự tạo việc làm bền vững.

Nguyệt Hà