Người già Nhật Bản ồ ạt đi xin việc

Dù có con cái hay sống đơn độc, nhiều người cao tuổi ở Nhật Bản sau khi nghỉ hưu vẫn tiếp tục lao động để kiếm tiền. Nguyên nhân không chỉ đến từ vấn đề già hóa dân số.

Trung tâm việc làm Hello Work ở quận Ikebukuro thuộc Tokyo mới mở thêm quầy dành riêng cho lao động cao tuổi do nhu cầu đi làm của người già ngày càng lớn.

"Tôi muốn làm đến khi tôi 70 tuổi. Ở nhà suốt khiến tôi cảm thấy bất an"- người đàn ông 66 tuổi đến điền đơn đăng ký chia sẻ. Ông nghỉ hưu từ tháng 11 năm ngoái và đang muốn tìm kiếm một cuộc sống bận rộn mới.

Tại Nhật Bản, một quốc gia có tỷ lệ già hóa rất cao, những người trên 65 tuổi chiếm gần 30% tổng dân số. Trong số này, 9 triệu người già vẫn đang làm việc. Và theo dữ liệu chính thức, nhu cầu tìm việc của người trên 65 tuổi đã tăng gấp đôi trong vòng 10 năm. Xu hướng này đang đặt ra nhiều thách thức cho thị trường lao động vốn đang giảm sút. Một số người cao tuổi cần có thu nhập nhưng không ít người khác chỉ muốn tiếp tục được làm việc.

Mỗi ngày, trung tâm Hello Work tiếp đón khoảng 100 người đến quầy tư vấn, trong đó có nhiều người ở độ tuổi 70-80 và họ thậm chí muốn làm việc toàn thời gian. 

Người tìm việc hiện đang nằm ngoài tuổi hưu truyền thống. So sánh số người tìm việc năm 2023 với 10 năm trước đó, nhóm tuổi 25-29 giảm từ 196.000 còn 100.000 người, còn nhóm trên 65 tuổi tăng từ 140.000 lên 256.000 người. Tỷ lệ người xin việc độ tuổi trên 65 đang chiếm 13%, tăng 5 điểm phần trăm so với năm 2013. Nhóm từ 55 tuổi trở lên đang chiếm 1/3 trong tổng số người tìm việc làm.

Già hóa dân số được xem là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự gia tăng việc làm của người cao tuổi ở Nhật Bản. Đây là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới bước vào giai đoạn dân số già, với tỷ lệ và tốc độ già hóa thuộc hàng cao nhất thế giới. Hiện tượng này kéo theo 2 tác động: Chi phí sinh hoạt của người cao tuổi tăng lên và mất cân bằng cung cầu trên thị trường lao động. 

Một yếu tố nữa là mức độ chăm sóc y tế và phúc lợi xã hội. Theo các chuyên gia, tuổi thọ trung bình của người Nhật rất cao nhờ mức độ chăm sóc y tế và phúc lợi xã hội ở Nhật Bản tốt. Và khi con người sống lâu hơn có nghĩa là họ cần nhiều lương hưu cũng như chi phí y tế hơn để duy trì cuộc sống. Do đó, người già vẫn lao động làm việc dù đã đến tuổi nghỉ ngơi.

Ngoài ra, hệ thống lương hưu của Nhật Bản còn nhiều vấn đề như mức lương hưu thấp, tỷ lệ đóng thấp trong khi độ tuổi đóng cao khiến lương hưu của nhiều người cao tuổi không đủ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt. Bên cạnh đó, do tình trạng thiếu lao động nên không ít nhà tuyển dụng Nhật Bản vẫn thuê lao động già như một nguồn lao động có giá trị. Vì vậy, những người gần 80 tuổi nhưng vẫn làm việc là hiện tượng phổ biến ở nước này.

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người cao tuổi muốn tiếp tục làm việc thường phải tìm cơ hội ở ngành nghề khác, nên tỷ lệ người già tìm việc thành công thường thấp, ở mức 21% theo dữ liệu vào tháng 11/2023.

"Họ thích công việc văn phòng nhưng thường phải nhận việc vệ sinh hoặc quản lý chung cư", đại diện của Hello Work nói.

Công ty dịch vụ tuyển dụng Staff Service Holdings chia lĩnh vực chăm sóc y tế thành 48 công việc như hỗ trợ người bệnh vận động, ăn, tắm và vệ sinh, làm tăng cơ hội cho những người không có kinh nghiệm trong ngành y tế. Số người cao tuổi làm việc trong lĩnh vực chăm sóc y tế thông qua dịch vụ của công ty đã tăng gấp 3 lần trong 4 năm.

Theo khảo sát năm 2022 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế, Nhật Bản có 52% dân số độ tuổi 65-69 tham gia thị trường lao động, cao nhất trong số 37 quốc gia có dữ liệu. Tỷ lệ này ở Mỹ là 33%, Anh 26% và Đức 20%. Ở nhóm tuổi 70-74 vẫn đi làm, Nhật Bản có tỷ lệ là 34% chỉ xếp sau Hàn Quốc với 41%.

Năm 2019, Cơ quan Dịch vụ tài chính Nhật Bản ước tính số tiền cần thiết cho cuộc sống nghỉ hưu ở quốc gia này là 139.000 USD.

Hoàng Dương