Tăng giờ làm thêm phải bảo đảm sức khỏe NLĐ và bù đắp bằng thu nhập hợp lý

Đề xuất tăng giờ làm thêm là rất cần thiết nhằm bảo đảm tiến độ các đơn hàng của DN và NLĐ cũng mong muốn làm thêm để tăng thu nhập. Tuy nhiên, đề xuất này cũng chỉ nên áp dụng trong thời gian nhất định.

DN và NLĐ đồng thuận

Trước đề xuất tăng giờ làm thêm lên tối đa 72 giờ/tháng đang được Ủy ban TVQH cho ý kiến, chị Nguyễn Thị Thương- công nhân Xí nghiệp Sơ mi (Tổng Công ty May 10) cho biết, gần 10 năm gắn bó với công ty, đến thời điểm này nếu tính tiền lương cơ bản, mỗi tháng chị cũng được khoảng 9-10 triệu đồng, còn tháng nào tăng ca, làm thêm giờ thì thu nhập tăng lên 12-12,5 triệu đồng. Với mức lương này cho một gia đình nhỏ cũng phải tằn tiện lắm mới đủ chi tiêu cuộc sống hàng ngày; đó là chưa kể trong thời buổi “bão giá” như hiện nay, mặt hàng nào cũng tăng giá, nên khó tránh khỏi cảnh “giật gấu vá vai”.

Bởi vậy, không chỉ chị Thương, mà rất nhiều công nhân khác cũng đều muốn được làm thêm giờ ở mức tối đa. “Nếu làm thêm 72 giờ/tháng thì thu nhập có thể đạt mức 13-14 triệu đồng/tháng. Như thế, cuộc sống và sinh hoạt gia đình chắc sẽ ổn hơn. Em còn trẻ nên không ngại làm tăng ca cũng vừa là cống hiến cho công ty, vừa có thêm thu nhập để chăm lo cho hai đứa con. Mỗi ngày làm thêm một chút như vậy cũng thuận lợi, vì công ty có thêm bữa phụ ăn nhẹ hoặc sữa cho công nhân nên em chịu được”- chị Thương chia sẻ.

Dưới góc độ của DN, ông Bạch Thăng Long- Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty May 10 cho biết, ngành may mặc chịu ảnh hưởng khá nặng nề của đại dịch Covid-19, số lượng công nhân trở thành F0, F1 tăng cao khiến nguồn nhân lực của Tổng Công ty khủng hoảng trầm trọng. Đặc biệt, từ sau Tết đến nay, bình quân các xí nghiệp, phân xưởng, số NLĐ là F0 chiếm khoảng 40%. Nhiều công nhân F0 phải nghỉ cả chục ngày, nên năng suất các dây chuyền đều giảm 50-70% khiến các đơn hàng bị ảnh hưởng.

Vì thế, theo ông Long, các nhà máy đều phải tăng ca, dồn nhân công các dây chuyền để hoàn thiện những đơn hàng gấp. Trong bối cảnh như vậy, Chính phủ đề xuất cho phép điều chỉnh tăng thời gian làm thêm giờ/tháng là cần thiết và có ý nghĩa lớn giúp các DN nhanh chóng ổn định sản xuất kinh doanh, chống đứt gãy chuỗi cung ứng. “Với dệt may, đặc thù mùa vụ rất lớn, mà để lỡ tiến độ giao hàng, hàng không kịp xuống tàu, phải chuyển sang vận chuyển đường hàng không hoặc bị phạt hợp đồng… thì thiệt hại rất nặng nề. Trong những trường hợp đó, không còn cách nào khác buộc phải thỏa thuận với công nhân về việc làm tăng ca”- ông Long khẳng định.

Hiện nay, Tổng Công ty May 10 có trên 12.000 công nhân làm việc tại các công ty, xí nghiệp thành viên ở 8 tỉnh, thành phố. Qua một cuộc khảo sát do đơn vị thực hiện, khoảng 90% công  chân đều đồng thuận và mong muốn được nới giờ làm thêm giờ từ 40 giờ/tháng lên ít nhất 60 giờ/tháng, tăng giờ làm thêm từ 300 giờ lên 400 giờ/năm.

Tăng giờ làm thêm trong hoàn cảnh đặc biệt

Trao đổi với phóng viên, ông Lê Đình Quảng- Phó Trưởng ban Chính sách pháp luật (Tổng LĐLĐ Việt Nam) cho rằng, thời gian làm việc, thời giờ nghỉ ngơi và đặc biệt là làm thêm giờ là vấn đề hết sức quan trọng đã được Quốc hội thảo luận một cách kỹ lưỡng khi thông qua Bộ luật Lao động 2019. Qua các lần sửa Bộ luật Lao động, giờ làm thêm đều đã được điều chỉnh tăng. Cụ thể: Bộ luật Lao động 2012 quy định trần làm thêm trong tháng là 30 giờ; Bộ luật Lao động 2019 nâng lên mức 40 giờ. Tuy nhiên, khi đại dịch Covid-19 ập đến, thì đề xuất tăng giờ làm thêm là cần thiết, nhưng cũng chỉ nên áp dụng trong thời gian nhất định.

“Tăng giờ làm thêm chỉ nên coi là giải pháp cấp bách, tạm thời trong giai đoạn khôi phục kinh tế sau đại dịch Covid-19. Đồng thời, tăng giờ làm thêm không nên cào bằng ở tất cả các ngành nghề, mà nên giới hạn ở một số nhóm ngành nghề nhất định và giới hạn cho một số đối tượng. Đơn cử: Một số đối tượng không được áp dụng đó là lao động chưa thành niên, lao động làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, lao động nữ làm công việc có ảnh hưởng tới chức năng sinh sản và nuôi con”- ông Quảng nhận định.

Đồng quan điểm, ông Bùi Sỹ Lợi- nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho rằng, đề xuất này là rất cần thiết, do DN cần bảo đảm tiến độ các đơn hàng và NLĐ cũng mong muốn làm thêm để tăng thu nhập. Tuy nhiên, điều chỉnh giờ làm cần thực hiện trên cơ sở bảo đảm sức khỏe cho NLĐ và bù đắp bằng thu nhập hợp lý.

Theo ông Lợi, câu chuyện điều chỉnh giờ làm thêm đã từng được đặt ra khi sửa Bộ luật Lao động 2019. Đến nay, từ nhu cầu thực tế, việc “nới” giờ làm thêm một lần nữa được đặt ra vì “trần” quy định hiện tại khiến nhiều DN gặp khó trong bối cảnh dịch bệnh. Thực tế, việc tăng giờ làm thêm rất cần thiết cho cả DN và NLĐ để đáp ứng nhu cầu thời vụ, các đợt xuất khẩu hàng hóa và cũng là cơ hội nâng cao thu nhập của NLĐ. Tuy nhiên, về bản chất, làm thêm giờ vẫn là kéo dài thời gian lao động, đồng nghĩa với việc tăng cường độ lao động và ảnh hưởng đến sức khỏe, nếu cho phép kéo dài thời gian làm thêm quá mức.

Còn bà Nguyễn Thị Lan Hương- Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động-Xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) cho rằng, trước thực tế nền kinh tế chịu tác động của dịch bệnh, đối mặt với việc đứt gãy chuỗi cung ứng trong sản xuất kinh doanh, thì việc tăng tốc sản xuất để bù đắp đơn hàng là việc cần thiết. Điều này tăng tính linh hoạt trong hoạt động sản xuất, qua đó tăng tính cạnh tranh cho DN. Song, để tăng giờ làm thêm, cần có các quy định liên quan phù hợp để bảo đảm sức khỏe, tái tạo sức lao động cho NLĐ.

Nguyệt Hà