Thu BHXH bắt buộc đối với hộ kinh doanh còn gặp nhiều khó khăn

Sau hơn một tháng triển khai chính sách BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh nộp thuế theo phương thức kê khai, toàn tỉnh Lạng Sơn đã có hơn 50 chủ hộ kinh doanh tham gia mới.

Theo thống kê của cơ quan Thuế, toàn tỉnh Lạng Sơn hiện có hơn 920 hộ kinh doanh có đăng ký và nộp thuế theo phương pháp kê khai. Từ nhiều năm qua, cơ quan BHXH đã thực hiện thu BHXH bắt buộc đối với một số chủ hộ kinh doanh. Tính đến tháng 6/2025, số chủ hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai tham gia BHXH bắt buộc là 79 hộ.

Thực tiễn cho thấy, nhóm chủ hộ đăng ký kinh doanh vẫn có nhu cầu tham gia BHXH bắt buộc, đặc biệt khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025 đã quy định chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh phải tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, việc quản lý và thu BHXH bắt buộc của nhóm này vẫn còn những khó khăn, vướng mắc.

Theo bà Nguyễn Thị Ngân - Phó Trưởng phòng Quản lý Thu và Phát triển người tham gia (BHXH tỉnh Lạng Sơn), hiện việc tra cứu của cơ quan BHXH về dữ liệu của các hộ kinh doanh chủ yếu dựa vào thông tin, dữ liệu của cơ quan quản lý đăng ký kinh doanh và cơ quan Thuế. Tuy nhiên, dữ liệu về người lao động (ví dụ như ngày tháng năm sinh, đã tham gia đóng BHXH chưa…) làm việc cho hộ kinh doanh chưa cập nhật đầy đủ, khiến việc phân loại hộ kinh doanh, đôn đốc chủ hộ kinh doanh đăng ký đóng BHXH bắt buộc cho cá nhân chủ hộ và cho người lao động làm việc cho hộ kinh doanh còn khá khó khăn.

Đơn cử, nhiều chủ hộ kinh doanh trên địa bàn là người đã hết tuổi lao động trong một số cơ quan nhà nước trước đây đang hưởng lương hưu; một số chủ hộ kinh doanh lại thuộc nhóm được hưởng trợ cấp BHXH hoặc đang tham gia BHXH bắt buộc theo nhóm đối tượng khác. Trong khi đó, dữ liệu thông tin về chủ hộ kinh doanh lại không đầy đủ, khiến việc quản lý và đốc thu đối với nhóm đối tượng này bị trùng lặp.

Cùng đó, hiện cũng có một số chủ hộ kinh doanh sử dụng lao động, nhưng lại không có cá nhân phụ trách việc thực hiện các thủ tục về BHXH bắt buộc như: Đăng ký tham gia, báo tăng giảm số đối tượng đóng, chốt sổ, dừng đóng hay giải quyết các chế độ ốm đau, thai sản… mà các phần việc nếu có làm thì cũng đều do chủ hộ kinh doanh thực hiện. Chính điều này đã khiến cơ quan BHXH gặp khó trong việc xác định, cũng như giám sát và quản lý đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thuộc nhóm hộ kinh doanh.

Chị T.N - chủ hộ kinh doanh cửa hàng ăn uống tại phường Lương Văn Tri chia sẻ, gia đình chị có thuê 4 lao động phụ việc bưng bê, dọn dẹp… Qua thông tin, chị được biết bản thân là chủ hộ kinh doanh nên phải nộp BHXH bắt buộc cho mình cũng như những lao động làm việc tại cơ sở. Song, việc kinh doanh chưa ổn định, cộng với việc nếu nộp BHXH thì phát sinh thêm chi phí… nên hiện nay chị vẫn chưa đăng ký tham gia BHXH bắt buộc theo quy định.

Trước những khó khăn, vướng mắc trên, BHXH các địa phương đang tiếp tục rà soát, xác định lại đối tượng bắt buộc phải tham gia BHXH. Theo ông Hà Đình Hải - Phó Giám đốc BHXH tỉnh Lạng Sơn, thời gian qua, BHXH tỉnh đã chỉ đạo BHXH cơ sở phối hợp chặt chẽ với cơ quan Thuế thu thập thông tin đối với các hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai, để nắm rõ số lượng, đối tượng phải tham gia thuộc nhóm này.

Đồng thời, từ đầu tháng 8/2025, cơ quan BHXH đã chỉ đạo các phòng nghiệp vụ và BHXH cơ sở tập trung, mở rộng diện rà soát; đồng thời thực hiện sàng lọc dữ liệu nhóm đối tượng thuộc hộ kinh doanh có kê khai thuế để phân loại từng nhóm đối tượng phải tham gia BHXH bắt buộc theo lộ trình; cũng như để tập trung triển khai hướng dẫn, tuyên truyền, vận động các chủ hộ kinh doanh đăng ký đóng BHXH bắt buộc theo đúng quy định pháp luật.

Cùng với đó, BHXH tỉnh Lạng Sơn chủ động phối hợp với các cơ quan truyền thông, chính quyền các xã, phường đẩy mạnh tuyên truyền đến tất cả các tầng lớp nhân dân nói chung, nhóm chủ hộ kinh doanh nói riêng; đẩy mạnh tuyên truyền thông qua website của BHXH tỉnh và các kênh truyền thông điện tử như: Fanpage, Zalo, Facebook. Đặc biệt, cán bộ BHXH cơ sở sẽ tổ chức các đợt tuyên truyền trực tiếp đến các chủ hộ kinh doanh, người lao động tại các hộ kinh doanh về quy định tham gia BHXH bắt buộc...

Như vậy, với việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thời gian tới, số hộ kinh doanh tham gia đóng BHXH bắt buộc tại Lạng Sơn sẽ đạt cao hơn. Qua đó, góp phần bảo đảm không bỏ sót đối tượng, giúp các chủ hộ kinh doanh, người lao động tại các hộ kinh doanh kịp thời được thụ hưởng các quyền lợi chính đáng khi tham gia BHXH.

Nguyệt Hà