Tu viện lâu đời nhất của Hungary “đương đầu” với biến đổi khí hậu

Khoảng 100.000 nghìn cuốn sách có niên đại hàng thế kỷ đang được lấy ra khỏi kệ sách của Tu viện Pannonhalma Archabbey - Tu viện được xây dựng từ thời Trung cổ của Hungary, trong một nỗ lực chống lại tác hại của bọ cánh cứng nhà thuốc (Drugstore Beetle).

Biến đổi khí hậu làm nhiệt độ trung bình tăng nhanh ở Hungary – đây được coi là nguyên nhân gián tiếp thúc đẩy sự xâm nhập của côn trùng, trong đó có bọ cánh cứng nhà thuốc. Bởi theo nghiên cứu, thời tiết oi nóng sẽ làm bọ cánh cứng nhà thuốc nhanh phát triển hơn so với thời tiết mát mẻ.

Một nhân viên phục chế đang thẩm định một cuốn sách cổ có nhiều trang thủng lỗ chỗ do bị bọ cánh cứng nhà thuốc phá hoại.

Pannonhalma Archabbey, 1.000 năm tuổi, là một Tu viện dòng Benedictine rộng lớn; là một trong những Trung tâm học thuật lâu đời nhất của Hungary và cũng là Di sản Thế giới được UNESCO công nhận. Thời điểm này, bên trong Tu viện, các nhân viên phục chế đang bận rộn di chuyển khoảng 100.000 cuốn sách cổ ra khỏi kệ và cẩn thận đặt vào các thùng - bước đầu tiên của quá trình khử trùng, nhằm tiêu diệt những con bọ cánh cứng nhà thuốc đang ẩn náu trong sách.

Bọ cánh cứng nhà thuốc, còn được gọi là bọ cánh cứng bánh mì, thường được tìm thấy trong các loại thực phẩm khô như ngũ cốc, bột mì… và gia vị. Tuy nhiên, do bị thu hút bởi chất kết dính gelatin và tinh bột có trong sách, nên chúng đã được tìm thấy trong một khu vực của Thư viện Tu viện Pannonhalma Archabbey, nơi lưu giữ khoảng 1/4 trong số 400.000 đầu sách của Tu viện.

Zsofia Edit Hajdu, người chịu trách nhiệm chính của Dự án phục chế, cho biết: "Tu viện lần đầu tiên phát hiện sự xâm nhập của bọ cánh cứng nhà thuốc trong quá trình vệ sinh Thư viện định kỳ. Nhận thấy những lớp bụi bất thường trên kệ và phát hiện một số lỗ thủng trên gáy sách, người của Tu viện đã mở sách ra kiểm tra, lập tức tìm thấy nhiều trang sách bị cắn thủng. Theo nhận định của chúng tôi, đây là một đợt nhiễm côn trùng nghiêm trọng nhất được phát hiện ở nhiều khu vực của Thư viện Tu viện từ trước đến nay. Vì vậy, toàn bộ bộ sưu tập sách cổ của Tu viện cần được xử lý đồng bộ".

Sách cổ được bảo quản trong các túi nhựa kín để khử trùng tại Tu viện Pannonhalma Archabbey (Pannonhalma, Hungary).

Tu viện Pannonhalma được thành lập vào năm 996, 4 năm trước khi Vương quốc Hungary được thành lập. Tọa lạc trên một ngọn đồi cao ở vùng Tây Bắc Hungary, Tu viện lưu giữ bộ sưu tập sách cổ nhất của quốc gia, cũng như nhiều tài liệu viết tay sớm nhất và quan trọng nhất. Trong hơn 1.000 năm qua, Tu viện trở thành một trong những địa điểm tôn giáo - văn hóa nổi bật nhất không chỉ ở Hungary, mà còn toàn bộ Trung Âu. Tu viện còn tồn tại qua nhiều thế kỷ, trải qua chiến tranh và xâm lược của nước ngoài; chẳng hạn, cuộc xâm lược và chiếm đóng Hungary của Ottoman vào thế kỷ 16.

Bà Ilona Asvanyi, Giám đốc Thư viện Tu viện Pannonhalma Archabbey, cho biết, bà luôn cảm thấy “bản thân thật nhỏ bé trước kho báu lịch sử và văn hóa mà Tu viện lưu giữ mỗi khi bước vào Thư viện”: “Thật choáng ngợp khi nghĩ đến việc Thư viện này đã ở đây từ cả nghìn năm trước, chúng tôi là người được chăm sóc và lưu giữ danh mục những cuốn sách đầu tiên ở Hungary. Trong số những tác phẩm nổi bật nhất của Thư viện có 19 bộ sách, bao gồm một cuốn Kinh Thánh hoàn chỉnh xuất bản từ thế kỷ 13. Thư viện cũng lưu giữ hàng trăm bản thảo có niên đại trước khi máy in được phát minh vào giữa thế kỷ 15 và hàng chục nghìn cuốn sách từ thế kỷ 16. Vì vậy, khi chứng kiến một cuốn sách cổ bị bọ cánh cứng cắn thủng hoặc bị tổn hại theo bất kỳ cách nào khác, tôi cảm thấy một phần văn hóa đã bị mất đi”.

Để tiêu diệt bọ cánh cứng nhà thuốc, các thùng sách được đặt vào túi nhựa cao, kín khí, loại bỏ hoàn toàn oxy. Sau 6 tuần trong môi trường nitơ tinh khiết, Tu viện hy vọng tất cả bọ cánh cứng sẽ bị tiêu diệt. Trước khi được xếp lại lên kệ, mỗi cuốn sách sẽ được kiểm tra và hút bụi riêng. Bất kỳ cuốn sách nào bị dấu hiệu của bọ cánh cứng nhà thuốc, sẽ được giữ lại để tiếp tục phục hồi. Về nguyên nhân của sự cố này, các chuyên gia phục chế, cũng như Tu viện, tin rằng “biến đổi khí hậu làm nhiệt độ trung bình tăng nhanh ở Hungary là nguyên nhân gián tiếp thúc đẩy sự xâm nhập của bọ cánh cứng nhà thuốc”.

“Nhiệt độ cao hơn thuận lợi cho sự phát triển của côn trùng. Từ trước đến nay, chúng tôi chủ yếu xử lý sự cố do nấm mốc ở cả kho lưu trữ và các bộ sưu tập mở; tuy nhiên, gần đây có nhiều côn trùng xâm nhập hơn do hiện tượng nóng lên toàn cầu vì biến đổi khí hậu. Trong Luật Thánh Benedict - bộ quy tắc đã được sử dụng trong gần 15 thế kỷ - có ghi, mọi tài sản của Tu viện phải được coi là có giá trị ngang bằng với vật thánh trên bàn thờ. Chúng tôi cảm thấy có trách nhiệm về ý nghĩa thực sự của việc bảo tồn và gìn giữ này”.

Tùng Anh (Theo CNA)