Việc sử dụng thuốc kháng virus Remdesivir phải được theo dõi chặt chẽ
Thuốc kháng virus Remdesivir với tên thương mại Veklury có thể dùng cho bệnh nhân COVID-19 từ nhẹ đến trung bình. Đến năm 2022, FDA đã mở rộng phê duyệt thuốc Veklury (Remdesivir) điều trị COVID-19 cho trẻ nhỏ.
Hiện nay bệnh COVID-19 không còn là bệnh truyền nhiễm nhóm A, mà chuyển sang thuộc nhóm B theo Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm năm 2007 và được điều trị, giám sát như bệnh cúm. Như vậy, sau hơn 3 năm bùng phát, đến nay, COVID-19 đã được coi là bệnh thông thường. Từ đầu năm 2023 đến nay, số ca nhiễm COVID-19 giảm 12 lần so với năm 2021 và 68 lần so với năm 2022. Tỷ lệ tử vong do COVID-19 còn 0,02%, tương đương hoặc thấp hơn một số bệnh truyền nhiễm phổ biến tại Việt Nam 5 năm gần đây như: Sốt xuất huyết, sốt rét, bạch hầu, ho gà…
Tuy nhiên, việc điều trị bằng thuốc kháng virus với những trường hợp nhiễm COVID-19 nặng cần được sử dụng thuốc có cân nhắc, chọn lọc và đảm bảo an toàn. Một số hoạt chất khi đại dịch bùng phát được dư luận rất quan tâm, hiện nay cần sử dụng cho những trường hợp nặng, chẳng hạn như với Remdesivir.
Hoạt chất Remdesivir được tạo ra và phát triển từ năm 2009, với mục đích để điều trị viêm gan C và virus hợp bào hô hấp (RSV). Bản chất Remdesivir là một chất tương tự Nucleotide. Sau quá trình nghiên cứu, các nhà dược học đã phát hiện ra rằng, Remdesivir có hoạt tính kháng virus In vitro chống lại nhiều Filovirus, Pneumovirus, Paramyxovirus và Coronavirus.
Vào tháng 10/2015, Remdesivir được thực nghiệm để ngăn chặn virus Ebola ở khỉ Rhesus. Nhờ kết quả này, sau đó, Remdesivir được sử dụng cho những người mắc bệnh Ebola ở Tây Phi. Kết quả sơ bộ rất hứa hẹn và thuốc này đã được sử dụng trong trường hợp khẩn cấp khi đợt bùng phát dịch Ebola tại Congo bắt đầu vào năm 2018. Remdesivir đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt vào tháng 10/2020, khi đại dịch COVID-19 bùng phát.
Thuốc kháng virus Remdesivir với tên thương mại Veklury có thể dùng cho bệnh nhân COVID-19 từ nhẹ đến trung bình. Đến năm 2022, FDA đã mở rộng phê duyệt thuốc Veklury (Remdesivir) điều trị COVID-19 cho trẻ nhỏ. Theo đó, thuốc được dùng cho những bệnh nhi từ 28 ngày tuổi trở lên, nặng ít nhất 3kg, mắc COVID-19 nhập viện hoặc mắc COVID-19 từ nhẹ đến trung bình nhưng có nguy cơ cao tiến triển thành COVID-19 nặng, bao gồm cả nhập viện hoặc tử vong.
Như vậy, Veklury trở thành phương pháp điều trị COVID-19 đầu tiên được chấp thuận cho trẻ em dưới 12 tuổi. Trước đây, Veklury chỉ được chấp thuận để điều trị một số bệnh nhân là người lớn và trẻ em (từ 12 tuổi trở lên, nặng ít nhất 40kg) mắc COVID-19. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo, Veklury không thể thay thế cho việc tiêm chủng ở những người được khuyến cáo tiêm vắc-xin COVID-19 và các liều nhắc lại. FDA khuyến cáo công chúng nên chủng ngừa và tiêm nhắc lại khi đủ điều kiện.
Thuốc Remdesivir có hàm lượng 100mg (5mg/ml) được chỉ định dùng cho người bệnh COVID-19 điều trị nội trú tại bệnh viện có suy hô hấp phải thở oxy, thở HFNC, hoặc thở máy không xâm nhập. Thời điểm dùng thuốc Remdesivir trong vòng 10 ngày đầu, từ khi khởi phát bệnh và nên phối hợp với Dexamethasone. Remdesivir được ưu tiên sử dụng cho nhóm nguy cơ cao, gồm người trên 65 tuổi, người có bệnh nền, béo phì (BMI >25).
Thuốc này chống chỉ định với trường hợp phản ứng quá mẫn cảm với bất kỳ thành phần của thuốc; suy chức năng thận eGFR <30mL/phút; tăng enzyme gan ALT >5 lần giá trị giới hạn trên; suy chức năng đa cơ quan nặng, thận trọng sử dụng thuốc Remdesivir với phụ nữ có thai và cho con bú.
Dạng bào chế duy nhất được chấp thuận là Veklury để tiêm. Là chất tương tự Nucleotide (Nucleotide analog), nó có khả năng ngăn chặn sự sinh sôi của virus bằng cách không cho RNA polymerase hoạt động. Điều này khiến virus không thể nhân bản trong cơ thể vật chủ. Từ đó, ngăn chặn virus gây ảnh hưởng tới cơ thể của người bệnh.
Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng Veklury bao gồm tăng men gan- là một trong những dấu hiệu của tổn thương gan, các phản ứng dị ứng, thay đổi huyết áp và nhịp tim, mức oxy trong máu thấp, sốt, khó thở, thở khò khè, phát ban, buồn nôn, đổ mồ hôi hoặc ớn lạnh... Đã có báo cáo về một số tác dụng phụ khiến phải dừng sớm Remdesivir như tác dụng phụ trên đường tiêu hóa, tăng men gan, tăng Bilirubin, làm xấu đi tình trạng phổi hoặc chậm nhịp tim do dùng thuốc.
Điều trị COVID-19 là một vấn đề rất phức tạp. Việc áp dụng phác đồ nào và áp dụng như thế nào cần có sự chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa. Ngoài ra, Remdesivir là thuốc mới, nên việc sử dụng thuốc cho người bệnh càng cần phải theo dõi chặt chẽ trong bệnh viện, đảm bảo tuân thủ chặt chẽ liều lượng cũng như giám sát điều trị theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
ThS.Lê Quốc Thịnh