Xây dựng mô hình hợp tác xã vì người nông dân

Ngày 30/5, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) tổ chức công bố kết quả nghiên cứu với chủ đề “Một số vấn đề kinh tế cần cân nhắc trong dự thảo Luật Hợp tác xã”.

Theo ông Nguyễn Đức Thành- Giám đốc VESS, Luật Hợp tác xã (HTX) hiện hành được Quốc hội khóa XIII thông qua tại Kỳ họp thứ 4 năm 2012 và bắt đầu có hiệu lực từ 1/7/2013, cho đến nay đã đi vào cuộc sống được gần 10 năm. Mục tiêu chính của Luật HTX là khuyến khích loại hình hợp tác giữa NLĐ, nâng cao vị thế NLĐ và hiệu quả kinh tế, xã hội thông qua sự hợp tác tự nguyện giữa các cá nhân, thoát ly dần khỏi mô hình HTX truyền thống, không còn phù hợp.

Tuy nhiên, thời gian qua, việc thực thi Luật HTX đã bộc lộ nhiều hạn chế, cho thấy khu vực này vẫn chưa phát triển đúng tiềm năng và chưa đáp ứng nhu cầu chính đáng của NLĐ cũng như loại hình kinh doanh-sản xuất phù hợp với phương thức hợp tác bình đẳng này. Thêm vào đó, xuất hiện thực tế là nhiều cá nhân, tổ chức đã lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước đối với loại hình HTX, núp bóng HTX để trục lợi.

Chia sẻ tại sự kiện này, ông Lê Đức Thịnh- Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) khẳng định, không có HTX thì không có DN. “Điều này được thấy rõ ở 2 dự án VnSat của World Bank khi hỗ trợ ngành hàng lúa gạo, cà phê của Việt Nam. World Bank đã chuyển hướng từ hỗ trợ DN sang hỗ trợ nông dân, HTX. Nhờ đó, 2 dự án này lọt top 3% dự án thành công nhất của World Bank, vì hình thành được chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp thực chất”- ông Thịnh chứng minh.

Theo ông Thịnh, HTX (hoặc kinh tế tập thể) đã luôn tồn tại trong nền kinh tế hiện đại, với những ưu điểm của nó. Nó đơn giản là một loại hình ưu việt trong một số hoàn cảnh (điều kiện, lĩnh vực, quy mô, mong đợi cá nhân...). HTX chỉ có thể vận hành hiệu quả về kinh tế-xã hội khi các xã viên đạt tới một trình độ văn hóa dân chủ cao, các quy chế về công khai, minh bạch được thực hành phổ biến và đầy đủ. Do đó, ông Thịnh cho rằng, mục tiêu lớn khi sửa Luật HTX là phát huy trí tuệ tập thể. "Việc duy trì và luật hóa loại hình HTX cần dựa trên đặc tính của mô hình này, như một sự phát triển tự nhiên, hữu cơ trong nền kinh tế nói chung, không nên gò ép về vai trò xã hội, không kỳ vọng quá mức, không quản lý quá mức mà đánh mất sự bình đẳng"- ông Thịnh nói.

GS-TS.Trần Đức Viên- Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) cũng nhấn mạnh, mô hình của HTX Việt Nam phải là mô hình của người nông dân. Ông cũng nêu ra vấn đề rằng, về mặt lý thuyết, HTX mang lại lợi ích to lớn nhưng tại sao một bộ phận không nhỏ nông dân vẫn chưa mặn mà với HTX. "HTX phải thực sự là của người nông dân. Tính chất HTX là tổ chức tự trị của người nông dân, do đó những quy định của Luật HTX nên là những hướng dẫn người nông dân hơn là quy định cứng đóng khung. Nếu không thì kết quả đạt được chỉ ở trên báo cáo”- GS-TS.Trần Đức Viên nhấn mạnh.

Báo cáo của VESS đã chia sẻ một số nội dung đóng góp cho dự thảo Luật HTX (sửa đổi). Theo đó, chính sách thuế, phí và lệ phí tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX được hưởng mức ưu đãi cao nhất trong cùng lĩnh vực, ngành, nghề và địa bàn theo pháp luật. Quy định về tổng phần vốn góp của tất cả thành viên liên kết được thực hiện theo thỏa thuận và theo quy định của Điều lệ. Phần vốn góp tối đa không quá 30% vốn điều lệ đối với HTX và 40% vốn điều lệ đối với liên hiệp HTX. Về phân phối thu nhập, tối thiểu 51% thu nhập từ giao dịch nội bộ còn lại được phân phối cho thành viên chính thức theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ và mức độ góp sức lao động...

Thái An