Cần phân tích nguyên nhân dẫn đến kết quả giảm nghèo chưa bền vững

Sáng 12/9, Thường trực Ủy ban Xã hội đã làm việc với Bộ LĐ-TB&XH về tình hình thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội năm 2023, dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội năm 2024 lĩnh vực lao động, NCC và xã hội.

Chất lượng nguồn nhân lực còn thấp

Báo cáo kết quả thực hiện một số chỉ tiêu theo Nghị quyết số 16/2021/QH52, ông Nguyễn Hoàng Vĩnh Thanh- Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính cho biết, tính chung 6 tháng đầu năm 2023, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt khoảng 67,5%, tăng 3,0 điểm phần trăm so với năm 2020. Trong đó, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ là 26,6% (theo Tổng cục Thống kê), tăng 2,5 điểm phần trăm so với năm 2020. Tỷ lệ thất nghiệp khu vực thành thị Quý II/2023 là 2,75%. Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều cuối năm 2022 giảm 1,17% so với đầu kỳ (cuối năm 2021). Ứớc tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều năm 2023 còn 2,93% (giảm 1,1%); tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo còn khoảng 33% (giảm 5,62%); tỷ lệ hộ nghèo DTTS còn khoảng 17,82% (giảm 3,2%)- đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao. Dự kiến cuối năm 2023, có thêm 9 xã được công nhận hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM, nâng tổng cộng 10/54 xã, đạt khoảng 18,5% so với mục tiêu 30% theo chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao. “Hệ thống cơ chế, chính sách giảm nghèo được ban hành đồng bộ, toàn diện. Các chính sách giảm nghèo thường xuyên đã góp phần hỗ trợ cho người nghèo tiếp cận hiệu quả các dịch vụ xã hội cơ bản; các chính sách tín dụng xã hội đã hỗ trợ người dân vay vốn để tổ chức sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, tạo sinh kế; nguồn lực xã hội hóa góp phần hỗ trợ người dân giải quyết một số nhu cầu cấp thiết như nhà ở, sinh kế, cải thiện đời sống”- ông Thanh cho biết.

Bên cạnh đó, Bộ LĐ-TB&XH cũng xác định nhiệm vụ trọng tâm là hoàn thiện chế, xây dựng chính sách, pháp luật, công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật. Trong 2 năm (2021-2022), Bộ đã hoàn thành Chương trình công tác của Chính phủ, trình 53 Đề án, gồm bao gồm 02 đề án trình Ban Bí thư, 02 hồ sơ đề nghị xây dựng luật, 04 Nghị quyết của Quốc hội, 01 Nghị quyết của Ủy ban TVQH; 45 đề án trong Chương trình công tác của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; ban hành theo thẩm quyền 51 thông tư và phối hợp ban hành 01 thông tư liên tịch. Công tác kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cũng được tập trung thực hiện kịp thời, có trọng tâm, trọng điểm. Cùng với đó, ngay từ đầu năm 2023, Bộ LĐ-TB&XH đã trình Chính phủ ban hành Nghị quyết 06/NQ-CP ngày 10/01/2023 về phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, bền vững và hội nhập nhằm phục hồi nhanh kinh tế- xã hội. Tập trung chỉ đạo thực hiện Công điện số 1170/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về các biện pháp ổn định, phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, bền vững và chăm lo đời sống NCC và triển khai Nghị quyết 06/NQ-CP. Trong bối cảnh kinh tế- xã hội các tháng đầu 2023 có nhiều khó khăn song thị trường lao động nhìn chung tương đối ổn định, các chỉ số thị trường lao động vẫn có sự tăng trưởng nhẹ…

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của Bộ vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Thị trường lao động Việt Nam vẫn có hiện tượng mất cân đối cung- cầu lao động cục bộ và có sự phát triển không đồng đều giữa các vùng miền, khu vực, ngành nghề kinh tế; chất lượng nguồn nhân lực còn nhiều bất cập, hạn chế, chưa đáp ứng cho cầu lao động của một thị trường lao động hiện đại, linh hoạt, bền vững và hội nhập. Lĩnh vực xã hội tiếp tục được cải thiện, nhưng chưa đáp ứng yêu cầu đề ra; thu nhập của người dân còn ở mức trung bình thấp, đời sống của một bộ phận người dân còn gặp khó khăn; an sinh xã hội, giảm nghèo còn gặp nhiều thách thức. Mức trợ cấp xã hội tuy đã được nâng lên nhưng vẫn còn thấp so với mức sống tối thiểu của người dân. Tệ nạn xã hội diễn ra dưới các hình thức tinh vi, phức tạp, gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Giải quyết tình trạng nợ đọng BHXH

Tham gia đóng góp ý kiến tại phiên họp, các đại biểu ghi nhận nỗ lực của Bộ LĐ-TB&XH và đánh giá cao những kết quả đạt được trong việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội trong lĩnh vực lao động, NCC và xã hội. Nhiều ý kiến đề nghị Bộ tập trung thời gian và nguồn lực cho công tác hoàn thiện thể chế, cụ thể là hoàn thiện, trình Quốc hội Dự án Luật BHXH (sửa đổi), Dự án Luật Việc làm (sửa đổi); trình Chính phủ trình BCH Trung ương ban hành Nghị quyết về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới. Tổng kết, đánh giá thi hành các Luật: Người cao tuổi, Người khuyết tật, An toàn, vệ sinh lao động. Đồng thời, các đại biểu cũng cho rằng, cần xây dựng hệ thống thông tin thị trường lao động đồng bộ, tăng khả năng kết nối cung- cầu trên thị trường; có giải pháp phân bố lao động phù hợp theo vùng nhằm sử dụng hợp lý và hiệu quả nguồn nhân lực. Tăng cường kết nối và điều tiết cung- cầu lao động nhằm huy động và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực cho phục hồi và phát triển kinh tế- xã hội; khuyến khích tạo việc làm trong cả khu vực công và khu vực tư, khuyến khích người lao động tìm kiếm việc làm và chuyển đổi việc làm phù hợp với năng lực và sở trường.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Lâm Văn Đoan cho biết, trong lĩnh vực an sinh xã hội có những vấn đề đã tồn tại nhiều năm nhưng chưa được khắc phục một cách triệt để, như tình trạng rút BHXH một lần, trốn đóng, nợ đọng BHXH, tình trạng gia tăng của các tệ nạn xã hội như ma túy, mại dâm... Bộ LĐ-TB&XH cần quan tâm nghiên cứu kỹ lưỡng đề có những biện pháp căn cơ, dài hạn giải quyết các vấn đề này. Đồng thời, cần đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn lao động, thúc đẩy chuyển đổi số, tăng cường giáo dục CNTT cho lực lượng lao động để thích ứng với môi trường lao động trong thời đại mới.

Tại phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong cho biết, hiện nay, mức lương cho NLĐ chưa đảm bảo được mức sống tối thiểu. Đây là vấn đề được cử tri, nhân dân phản ánh và đặc biệt quan tâm, Luật BHXH (sửa đổi) cần có những quy định hợp lý để đảm bảo quyền lợi của NLĐ. Cùng với đó, cần xem xét, tìm hiểu kỹ nguyên nhân khiến việc giải ngân đầu tư không đạt yêu cầu trong việc ứng dụng CNTT để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước của Bộ trong lĩnh vực lao động, việc làm, phòng, chống tệ nạn xã hội.

Cũng tại phiên họp, các đại biểu cho rằng, việc thực hiện các chương trình, kế hoạch giảm nghèo đã cơ bản đạt được các yêu cầu đề ra. Tuy nhiên, qua giám sát, tỷ lệ giảm nghèo còn chưa bền vững, còn nhiều khả năng tái nghèo. Tình trạng tái nghèo, giảm nghèo không bền vững có phần nguyên nhân từ việc thực hiện chưa đầy đủ chính sách đề ra. Cụ thể, các chính sách về dạy nghề, hỗ trợ lao động hộ nghèo, hỗ trợ y tế, chính sách nhà ở. Ngoài ra, mức trợ cấp xã hội so với chuẩn nghèo ở nông thôn còn thấp. Do đó, Bộ LĐ-TB&XH có giải pháp để giải quyết vấn đề này trong thời gian tới, nâng mức trợ cấp xã hội để đảm bảo điều kiện sống đối với các đối tượng này. Đồng thời, nghiên cứu, rà soát, phân tích nguyên nhân, đề xuất phương hướng sửa đổi chính sách, điều chỉnh việc thực hiện chính sách một cách kịp thời.

Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Lâm Văn Đoan đánh giá cao các ý kiến phát biểu sâu sắc, thẳng thắn, trách nhiệm của các đại biểu. Thường trực Ủy ban Xã hội ghi nhận những nỗ lực và đánh giá cao kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội trong lĩnh vực lao động, NCC và xã hội. Đồng thời, đề nghị Bộ LĐ-TB&XH tiếp thu đầy đủ các ý kiến đã nêu trong cuộc làm việc, bổ sung nội dung, hoàn thiện báo cáo theo đúng các quy định của pháp luật. Trong đó, làm rõ các biện pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, giải quyết tình trạng nợ đọng BHXH; có định hướng sửa đổi cụ thể đối với Luật Việc làm, Luật BHXH để tháo gỡ vướng mắc, tạo chuyển biến tích cực và lâu dài đối với vấn đề này trong thời gian tới.

V.Thu