Phòng, chống tác hại thuốc lá là vấn đề y tế công cộng hàng đầu

Hiện nay, hơn 75% các ca tử vong ở Việt Nam hằng năm là do các bệnh không lây nhiễm, trong đó sử dụng thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính. Việt Nam luôn xác định phòng, chống tác hại thuốc lá là vấn đề y tế công cộng được quan tâm hàng đầu. Bởi việc sử dụng thuốc lá phổ biến ở Việt Nam là một nguyên nhân làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm một cách nhanh chóng trong thời gian qua.

Chia sẻ tại Hội thảo, nhóm chuyên gia về phòng, chống tác hại thuốc lá, ông Lương Ngọc Khuê- Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), Giám đốc Quỹ Phòng chống Tác hại thuốc lá cho biết: Việc sử dụng thuốc lá là một nguyên nhân làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm như đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ung thư phổi... Đây là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở cả nam và nữ giới Việt Nam. Hơn 75% các ca tử vong ở Việt Nam hằng năm là do các bệnh không lây nhiễm, trong đó sử dụng thuốc lá là một nguyên nhân chính.

Sự xuất hiện của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đang đe dọa những thành quả hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá của Việt Nam

Những năm qua, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Hiện tỷ lệ sử dụng hút thuốc lá trong nam giới từ 15 tuổi trở lên giảm từ 42,3% (năm 2020) xuống 38,9% (năm 2022). Tỷ lệ sử dụng hút thuốc lá trong học sinh độ tuổi từ 13 đến 15 tuổi giảm từ 2,5% (năm 2014) xuống 1,9% (năm 2022).

Hành lang pháp lý cho công tác phòng chống tác hại của thuốc lá đã dần hoàn thiện, đánh dấu bằng sự ra đời của Luật Phòng, chống Tác hại của thuốc lá năm 2012, với quy định các địa điểm cấm hút thuốc lá, các biện pháp giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá và tạo nguồn kinh phí bền vững cho công tác phòng, chống tác hại thuốc lá tại Việt Nam.

Với sự ủng hộ của Quốc hội, Chính phủ, Bộ Y tế, Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá đã phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố, các tổ chức chính trị- xã hội để thực hiện công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Nhờ đó, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá đã có nhiều kết quả đáng ghi nhận như mạng lưới về phòng, chống tác hại thuốc lá được thành lập với hơn 20 Bộ, ngành và các tổ chức chính trị- xã hội, 63 tỉnh, thành phố.

Công tác truyền thông về tác hại của thuốc lá và xây dựng môi trường không khói thuốc được tổ chức trên toàn quốc với nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Các sự kiện truyền thông tại cộng đồng đã được các địa phương chủ động lồng ghép vào các sự kiện văn hoá, thể thao và du lịch.

Ông Lương Ngọc Khuê nhấn mạnh những kết quả trong hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá trong thời gian qua có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đã tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá, thể hiện quyết tâm của Chính phủ Việt Nam cũng như những nỗ lực của Bộ Y tế, của Quỹ Phòng chống Tác hại thuốc lá trong công tác phòng, chống tác hại thuốc lá. Những thành quả này có phần hỗ trợ rất lớn của các tổ chức quốc tế và trong nước cho các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá tại Việt Nam.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, theo đánh giá của Bộ Y tế, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá thời gian qua còn gặp nhiều khó khăn như: Công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá còn chưa được thường xuyên, giá thuốc lá rẻ, bày bán khắp nơi; vi phạm quảng cáo, trưng bày tại điểm bán còn phổ biến. Hiện nay, tỷ lệ sử dụng thuốc lá tuy đã giảm nhưng vẫn còn cao, đặc biệt là nam giới. Tỷ lệ hút thuốc lá trong nữ giới cũng gia tăng, sự xuất hiện của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đang đe dọa những thành quả hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá của Việt Nam trong hơn 10 năm qua.

Theo Điều tra năm 2019 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh 15-17 tuổi tại Việt Nam là 2,6%. Điều tra tình hình sử dụng thuốc lá trong học sinh năm 2022 cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử học sinh độ tuổi 13-15 là 3,5%. Để nâng cao hơn nữa hiệu quả phòng, chống tác hại thuốc lá trong thời gian tới, Bộ Y tế mong muốn các tổ chức quốc tế tiếp tục hỗ trợ cho Việt Nam thực hiện thành công các mục tiêu của Chiến lược Quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030 và Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá. Đặc biệt là vấn đề tăng thuế thuốc lá, ngăn ngừa việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Hỗ trợ đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về tác hại của các sản phẩm thuốc lá, của các sản phẩm thuốc lá mới trên cả các phương tiện truyền thông.

Hà Hùng