Thúc đẩy chuyển đổi kinh tế tuần hoàn để đạt mục tiêu phát triển bền vững

Ngày 16/11, tại Hà Nội, Bộ TN-MT tổ chức Diễn đàn “Kinh tế tuần hoàn Việt Nam 2023: Xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn”. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tham dự và phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn.

Thời gian qua, vấn đề môi trường, khí hậu luôn được đặt ở vị trí ưu tiên cao nhất trong chương trình nghị sự và kế hoạch phát triển của đất nước, với mục tiêu bảo vệ sức khoẻ nhân dân, bảo đảm chất lượng môi trường sống, bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng cũng khẳng định: “Phát triển kinh tế xanh, ít chất thải, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, carbon thấp, khuyến khích phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn để sử dụng tổng hợp và hiệu quả đầu ra của quá trình sản xuất”.

Theo Thứ trưởng Bộ TN-MT Võ Tuấn Nhân, các sáng kiến về kinh tế xanh, kinh tế biển xanh, kinh tế carbon thấp, kinh tế tuần hoàn… là những nỗ lực của cộng đồng quốc tế để ứng phó với thách thức về cạn kiệt nguồn tài nguyên, suy thoái và ô nhiễm môi trường, tác động của biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng đe dọa đến sự phát triển bền vững. Trong đó, kinh tế tuần hoàn đang được cộng đồng quốc tế đánh giá là cách tiếp cận phù hợp, giúp nhân loại giải quyết được những thách thức đang đặt ra và đạt được các mục tiêu phát triển bền vững.

“Kinh tế tuần hoàn có thể giữ cho dòng vật chất được sử dụng lâu nhất có thể, khôi phục và tái tạo các sản phẩm, vật liệu ở cuối mỗi vòng sản xuất hay tiêu dùng. Phát triển kinh tế tuần hoàn là giải pháp trọng tâm để đổi mới mô hình, nâng cao chất lượng tăng trưởng, cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia, bảo đảm sản xuất và tiêu dùng bền vững, góp phần giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa kinh tế với môi trường”- Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho biết.

Phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chỉ rõ: Câu chuyện của kinh tế tuần hoàn cách đây 5 năm là một điều rất xa, chỉ nằm trên nghiên cứu, nhưng nay là giải pháp, là bước tiến trên chặng đường phát triển bền vững. "Chúng ta phải chuyển lý luận thành chính sách và khuôn khổ pháp lý, đặt ra mục tiêu cụ thể cho mỗi bên liên quan. Mọi chi phí, kết quả kinh tế phải được hạch toán, để thấy rằng tiếp cận kinh tế tuần hoàn mang lại lợi ích như thế nào"- Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Cũng theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, chúng ta cần phải có một hành lang pháp lý cho việc hình thành, phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn gắn với trách nhiệm của các thành phần trong nền kinh tế. Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, DN là động lực trung tâm, các tổ chức và từng người dân tham gia thực hiện. “Những chính sách cụ thể sẽ là bệ đỡ, bệ phóng cho các DN, khu công nghiệp thực hành kinh doanh tuần hoàn một cách hiệu quả nhất”- Phó Thủ tướng lưu ý.

Hiện, Bộ TN-MT đã xây dựng Dự thảo Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn và đang gửi lấy ý kiến rộng rãi các bộ, ngành, địa phương, cộng đồng DN. Dự thảo đã xác định 5 quan điểm chính, mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể từ nay đến năm 2025 và năm 2030 cho thực hiện kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam, để thúc đẩy tiến trình chuyển dịch mô hình kinh tế theo hướng bền vững, đưa chất thải thành tài nguyên, trung hòa carbon và phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Trên cơ sở đó, Dự thảo đề xuất áp dụng 16 chỉ tiêu đánh giá việc thực hiện kinh tế tuần hoàn ở cấp độ quốc gia, phân theo 3 nhóm gồm: Nhóm chỉ tiêu về sử dụng hiệu quả tài nguyên, vật liệu, tiết kiệm năng lượng, phát triển năng lượng tái tạo; nhóm chỉ tiêu về kéo dài vòng đời sản phẩm, hạn chế chất thải phát sinh và giảm tác động xấu đến môi trường; nhóm chỉ tiêu về hiệu quả kinh tế-xã hội, đổi mới sáng tạo và bền vững.

Theo Bộ trưởng Bộ TN-MT Đặng Quốc Khánh, việc xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia sẽ cung cấp một chiến lược cụ thể trong giai đoạn ngắn hạn cũng như dài hạn, để chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, hướng tới phát triển bền vững. Do đó, Diễn đàn là cơ hội để trao đổi và thảo luận cách tiếp cận phù hợp và cơ chế tài chính để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại các ngành, lĩnh vực từ Trung ương đến địa phương, nhằm đảm bảo thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về biến đổi khí hậu, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học, giảm ô nhiễm môi trường.

Tại Diễn đàn, các đối tác trong nước và quốc tế đã cùng nhau thảo luận về Dự thảo Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn và lộ trình triển khai. Cụ thể, đại diện Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) chia sẻ tham luận về thúc đẩy các giải pháp kinh tế tuần hoàn để thực hiện Chương trình Nghị sự 2030 vì mục tiêu phát triển bền vững. Các tổ chức như Ellen MacArthur Foundation và Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) cũng có các trao đổi, thảo luận về thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, Diễn đàn cũng dành thời gian thảo luận chuyên sâu thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong các ngành, lĩnh vực. Đồng thời, các mô hình kinh tế tuần hoàn được triển khai trong thực tiễn thông qua cách tiếp cận môi trường- xã hội- quản trị (ESG) sẽ được Tập đoàn SCG giới thiệu. Đây là những điển hình minh chứng tính hiệu quả trong giải quyết các thách thức toàn cầu mà Việt Nam đang phải đối mặt.

Là một trong những tổ chức tiên phong trong sáng kiến xây dựng kinh tế tuần hoàn trong quản lý rác thải nhựa thông qua mô hình hợp tác công tư (PPC) tại Việt Nam, bà Nguyễn Thị Bích Vân- Chủ tịch Unilever Việt Nam cho biết: "Sáng kiến nhằm quản lý vòng đời sản phẩm và mong muốn nâng cao nguồn cung nguyên liệu bền vững, nâng cao nhận thức của cộng đồng và thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo trên quy mô của toàn quốc".

Theo đó, sáng kiến này được khởi nguồn từ việc Unilever cùng các đối tác quan sát thấy, hằng năm Việt Nam tiêu thụ 3 triệu tấn nhựa, nhưng mới thu gom và tái chế 33% lượng nhựa này. "Xét về mặt kinh tế, chúng ta đang mất gần 70% giá trị của vật liệu nhựa, tương đương với gần 3 tỷ USD/năm; đồng thời thải ra môi trường rác thải nhựa và gây ô nhiễm môi trường sống của cộng đồng"- bà Vân chỉ rõ. Do đó, theo bà Vân, để giải quyết vấn đề này, Việt Nam phải "bẻ hướng" dòng chảy của nhựa theo hướng tuần hoàn và quay lại để phục vụ đời sống con người thay vì bị thải bỏ.

Phát biểu bên lề Diễn đàn, bà Ramla Khalidi- Đại diện thường trú UNDP cũng nhấn mạnh: "Việc xây dựng một thế giới bền vững, bao trùm và thịnh vượng vào năm 2030 không chỉ là cần thiết, mà còn khả thi. Thông qua thúc đẩy chuyển dịch sang một nền kinh tế carbon thấp và kinh tế tuần hoàn, Việt Nam có thể dẫn dắt cũng như định hướng con đường phát triển, nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững về phát triển kinh tế tuần hoàn...".

Cũng trong ngày, Diễn đàn tiếp tục với 3 phiên chuyên đề: Lộ trình triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về thực hiện kinh tế tuần hoàn; phương pháp tiếp cận ESG để thực hiện kinh tế tuần hoàn trong DN; cơ chế tài chính cho kinh tế tuần hoàn.

Thái An