Thuốc Salbutamol bình xịt định liều điều áp

Hiện nay, trên thị trường có khá nhiều dạng thuốc có hoạt chất Salbutamol. Thuốc chứa Salbutamol là thuốc kê đơn và thuộc danh mục thuốc kiểm soát đặc biệt của Bộ Y tế, nên chỉ được dùng khi có chỉ định của bác sĩ theo theo đúng liều điều trị.

Salbutamol, hay cách gọi khác là Albuterol, thường được biết đến qua tên biệt dược thông dụng Ventolin- là thuốc có tác dụng giãn khí quản, giúp điều trị các bệnh lý hô hấp do co thắt đường dẫn khí như: Hen phế quản, cơn hen cấp, viêm phế quản mãn tính, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Thuốc cũng được sử dụng để ngăn ngừa triệu chứng khó thở do hoạt động thể lực gắng sức.

Thường gặp nhất là, Salbutamol được dùng để hít qua miệng vào đường thở thông qua các dụng cụ xịt hoặc máy xông khí dung. Thuốc còn có ở dạng thuốc nước hoặc siro thuốc sử dụng cho trẻ nhỏ. Sử dụng đúng cách, thuốc giúp giảm ho, khò khè, giảm triệu chứng hoặc khó thở thông qua ngăn co thắt phế quản và tăng oxy đi vào phổi. Một trong những sản phẩm phổ biến nhất hiện nay là bình xịt Ventolin.

Thuốc Ventolin Inhaler là một loại thuốc có hoạt chất Salbutamol (dạng Sulfate), được sản xuất, bào chế theo quy cách bình xịt định liều điều áp. Dụng cụ xịt được thiết kế dạng đặc biệt để người dùng có thể xịt vào miệng, giúp thuốc có thể phát huy công dụng ngay lập tức.

Salbutamol là chất đồng vận chọn lọc trên thụ thể Adrenegic beta2, được chỉ định điều trị hoặc ngăn ngừa co thắt phế quản. Sau khi dùng đường hít, khoảng 10 đến 20% liều dùng đến được đường hô hấp dưới. Phần còn lại được giữ trong thiết bị khí dung hoặc lắng đọng tại vùng miệng hầu, nơi thuốc được nuốt vào phần lắng đọng trên đường dẫn khí được hấp thu vào mô phổi và vòng tuần hoàn nhưng không được chuyển hóa ở phổi.

Thuốc có tác dụng giãn phế quản ngắn (4 giờ) trong tắc nghẽn đường thở có khả năng hồi phục do hen, viêm phế quản mạn tính và khí phế thũng. Với những bệnh nhân hen, Salbutamol có thể làm giảm triệu chứng khi xảy ra cơn hen và phòng ngừa trước các tình huống đã biết sẽ khởi phát cơn hen.

Đối với những bệnh nhân hen dai dẳng, thuốc giãn phế quản không nên được sử dụng như là thuốc điều trị duy nhất. Những người này cần phải điều trị phối hợp thêm bằng Corticosteroid dạng hít theo công thức chỉ định của thầy thuốc chuyên khoa hô hấp.

Việc sử dụng ngày càng nhiều các chất đồng vận Beta2 là một dấu hiệu của bệnh hen ngày càng nặng lên. Trong những trường hợp này, người bệnh phải đến các cơ sở y tế để khám bệnh và có phương án điều trị kết hợp với Glucocorticosteroid.

Khi dùng liều quá cao Salbutamol có thể gây tác dụng không mong muốn. Do đó, chỉ nên tăng liều hay tăng số lần sử dụng thuốc sau khi đã khám lại và có chỉ định của thầy thuốc. Trong vòng tuần hoàn toàn thân, Salbutamol được chuyển hóa ở gan và được bài tiết ở nước tiểu dưới dạng không đổi và dưới dạng Phenolic sulphate. Phần lớn lượng thuốc nuốt vào sau khi xịt được hấp thu qua đường tiêu hóa và được chuyển hóa bước đầu một cách đáng kể thành Phenolic sunphate.

Salbutamol tiêm tĩnh mạch có thời gian bán hủy từ 4-6 giờ và thanh thải một phần qua thận và một phần qua chuyển hóa thành chất không hoạt tính Phenolic sunphate cũng được bài tiết qua nước tiểu. Một phần nhỏ của thuốc được bài tiết qua phân. Sau khi dùng một liều Salbutamol đường tiêm tĩnh mạch, đường uống hay đường hít, đa phần lượng Salbutamol được bài tiết trong vòng 72 giờ.

Dạng bình xịt định liều điều áp chỉ được xịt theo đường miệng. Liều dùng cụ thể tùy từng trường hợp bệnh nhân và mục đích điều trị. Bình xịt Ventolin chỉ dùng khi cần nhưng không sử dụng vượt quá 4 lần một ngày. Sự phụ thuộc vào việc dùng thuốc bổ sung hoặc việc tăng liều đột ngột cho thấy bệnh hen đang tiến triển xấu đi.

Các dạng bào chế Ventolin không được dùng cho các trường hợp dọa sảy thai trong 6 tháng đầu của thai kỳ. Ventolin được chống chỉ định cho bệnh nhân có tiền sử mẫn cảm với bất kỳ chất nào có trong thành phần.

Cần báo ngay cho thầy thuốc khi gặp bất cứ tác dụng không mong muốn nào của thuốc. Các phản ứng quá mẫn bao gồm phù mạch, mày đay co thắt phế quản, hạ huyết áp và trụy mạch rất hiếm khi xảy ra. Người dùng thuốc có thể gặp rối loạn chuyển hóa và dinh dưỡng, rối loạn hệ thần kinh như rùng mình, đau đầu, kích ứng họng và miệng, tình trạng chuột rút…

Bệnh nhân nên kể tên các thuốc thảo dược, vitamin và thực phẩm chức năng đang sử dụng để thầy thuốc biết và tư vấn chính xác, tránh tương tác giữa các thuốc với nhau gây ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe người bệnh.

ThS.Lê Quốc Thịnh