10 sự kiện tiêu biểu của ngành Y tế Việt Nam năm 2023

Việc ban hành Nghị định số 75/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 146/2018/NĐ-CP tháo gỡ vướng mắc về thanh toán chi phí KCB BHYT là một trong 10 sự kiện tiêu biểu của ngành Y tế Việt Nam trong năm 2023. Việc ban hành Nghị định này có ý nghĩa hết sức quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế có cơ hội được tham gia và thụ hưởng BHYT, qua đó góp phần duy trì, phát triển diện bao phủ BHYT.

1. Ban Bí thư, Quốc hội ban hành các Chỉ thị, Nghị quyết tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới

Sau 20 năm thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW ngày 22/1/2002 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX về củng cố và hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở và Thông báo kết luận số 126-TB/TW ngày 1/4/2013 của Ban Bí thư khóa XI về 10 năm thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW, hoạt động của y tế cơ sở đã đạt được những kết quả quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu, tham gia KCB BHYT, phòng chống dịch bệnh, tiêm chủng mở rộng... Mạng lưới y tế cơ sở bao phủ rộng khắp cả nước, được tăng cường về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực.

Nghị định số 75/2023/NĐ-CP bổ sung 2 nhóm đối tượng được NSNN đóng và hỗ trợ đóng BHYT

Ngày 25/10/2023, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 25-CT/TW về tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới. Với quan điểm y tế cơ sở là nền tảng, Chỉ thị hướng tới mục tiêu: Phát triển vững chắc hệ thống y tế cơ sở, xây dựng mạng lưới y tế rộng khắp, gần dân; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của y tế cơ sở; nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, trách nhiệm phối hợp của các cơ quan, tổ chức trong xây dựng, triển khai thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật về y tế cơ sở.

Ngày 24/6/2023, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 99/2023/QH15 về “Giám sát chuyên đề về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng chống dịch Covid-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng”, cùng với Chỉ thị số 25-CT/TW đã mở ra định hướng phát triển mới cho y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Theo đó, y tế cơ sở bảo đảm thực hiện đầy đủ chức năng chăm sóc sức khỏe ban đầu, KCB, phòng chống dịch bệnh và nâng cao sức khỏe nhằm bảo đảm mọi người dân được chăm sóc sức khỏe tại cộng đồng. Đẩy mạnh thực hiện mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân. Đổi mới cơ chế tài chính, cơ chế chi trả của quỹ BHYT theo hướng tăng chi cho y tế cơ sở... Y tế dự phòng tiếp tục tập trung thực hiện các nhiệm vụ phòng chống bệnh truyền nhiễm, bệnh không lây nhiễm, bệnh chưa xác định rõ nguyên nhân, kiểm soát các yếu tố nguy cơ, nâng cao sức khỏe, an toàn thực phẩm, dinh dưỡng cộng đồng, vệ sinh sức khỏe môi trường, y tế trường học, chăm sóc sức khỏe NLĐ, người cao tuổi, bà mẹ và trẻ em, dân số, truyền thông giáo dục sức khỏe...

2. Quốc hội thông qua Luật KCB (sửa đổi)

Ngày 9/1/2023, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 2 khóa XV, Quốc hội thông qua Luật KCB (sửa đổi). Luật được xây dựng lấy người bệnh làm trung tâm cho mọi hoạt động cung cấp dịch vụ KCB; tăng cường hiệu lực, hiệu quả, trật tự, kỷ cương, kỷ luật của công tác quản lý nhà nước về hoạt động KCB; lần đầu tiên áp dụng mô hình Hội đồng Y khoa quốc gia nhằm nâng cao chất lượng KCB và hội nhập quốc tế.

Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về chính sách của Nhà nước, về một số TTHC theo hướng đơn giản hóa tối đa các trình tự, quy trình, thủ tục, hồ sơ; giảm thời gian xem xét để cấp mới, cấp lại, gia hạn, điều chỉnh giấy phép hành nghề, giấy phép hoạt động… nhằm tạo điều kiện cho người bệnh, người hành nghề, cơ sở KCB trong quá trình KCB.

3. Bộ Y tế tham mưu, xây dựng nhiều chính sách tháo gỡ khó khăn về đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế và vắc-xin

Vượt qua những khó khăn, thách thức sau 3 năm đại dịch Covid-19, năm 2023, Bộ Y tế tham mưu trình Quốc hội, Chính phủ ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, tháo gỡ khó khăn về đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế, vắc-xin... kịp thời đáp ứng yêu cầu công tác khám, điều trị bệnh, bảo đảm công tác chăm sóc sức khỏe người dân. Cụ thể: Ngày 9/1/2023, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 80/2023/QH15 về việc tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng chống dịch Covid-19 và sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1/1/2023 đến ngày 31/12/2024. Ngày 3/3/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 07/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 98/2021/NĐ-CP ngày 8/11/2021 về quản lý trang thiết bị y tế.

Thời gian qua, Bộ Y tế đã nỗ lực bảo đảm cung ứng kịp thời vắc-xin tiêm chủng mở rộng

Nghị định đã giải quyết các tồn tại, hạn chế, bất cập trong quản lý trang thiết bị y tế thời gian vừa qua, từng bước hoàn thiện thể chế quản lý nhà nước về trang thiết bị y tế, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, yêu cầu hội nhập quốc tế trong lĩnh vực trang thiết bị y tế, bao gồm: Quy định gia hạn hiệu lực giấy phép nhập khẩu, số lưu hành trang thiết bị y tế; đẩy mạnh cấp số đăng ký lưu hành trang thiết bị y tế và tháo gỡ khó khăn trong thu hồi số lưu hành và xử lý trang thiết bị y tế bị thu hồi số lưu hành; sửa đổi quy định về xuất nhập khẩu và tạm nhập, tái xuất trang thiết bị y tế; quy định chỉ thực hiện kê khai giá đối với trang thiết bị y tế khi có biến động bất thường về giá ảnh hưởng đến nguồn cung cấp trang thiết bị y tế, khả năng chi trả của người mua, khả năng thanh toán của quỹ BHYT...

Ngày 4/3/2023, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 30/NQ-CP về việc tiếp tục thực hiện các giải pháp bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế. Nghị quyết này sửa đổi Khoản 4 Nghị quyết số 144/NQ-CP ngày 5/11/2022, với các nội dung quan trọng như: Cho phép tiếp tục thanh toán chi phí KCB BHYT đối với các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng máy do nhà thầu cung cấp sau khi trúng thầu vật tư, hóa chất theo kết quả lựa chọn nhà thầu được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của Luật Đấu thầu; cho phép các cơ sở KCB được áp dụng thí điểm hướng dẫn về xây dựng giá gói thầu trong năm 2023; giao Bộ Y tế xây dựng, ban hành hướng dẫn về xây dựng giá gói thầu trang thiết bị y tế.

Căn cứ Nghị quyết số 30/NQ-CP và các văn bản liên quan, ngày 30/6/2023, Bộ Y tế ban hành Thông tư số 14/2023/TT-BYT quy định trình tự, thủ tục xây dựng giá gói thầu mua sắm hàng hóa và cung cấp dịch vụ thuộc lĩnh vực trang thiết bị y tế tại các cơ sở KCB công lập. Thông tư đã tạo hành lang pháp lý, khắc phục được các khó khăn vướng mắc, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm trong từng nội dung thực hiện, nên các đơn vị yên tâm, chủ động, tích cực triển khai thực hiện, giúp cơ sở KCB công lập mua sắm được trang thiết bị y tế, linh kiện, vật tư thay thế cũng như dịch vụ thuộc lĩnh vực trang thiết bị y tế.

Ngày 10/7/2023, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 98/NQ-CP về việc bố trí ngân sách Trung ương năm 2023 cho Bộ Y tế để mua vắc-xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng. Ngày 30/12/2023, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 224/NQ-CP về việc bảo đảm kinh phí mua sắm vắc-xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng.

4. Tháo gỡ cơ chế thanh toán chi phí KCB

Bộ Y tế tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 75/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 146/2018/NĐ-CP, tháo gỡ vướng mắc về thanh toán chi phí KCB BHYT; nâng mức hưởng từ 80% lên 100% chi phí KCB BHYT cho một số nhóm đối tượng; tăng cường vai trò, trách nhiệm của bộ, ngành, cơ sở KCB trong việc quản lý, sử dụng hiệu quả quỹ BHYT.

Nghị định số 75 bổ sung 2 nhóm đối tượng được NSNN đóng và hỗ trợ mức đóng BHYT gồm: Người dân các xã ATK, vùng ATK cách mạng vào nhóm được NSNN đóng; người DTTS đang sinh sống tại địa bàn các xã mới thoát khỏi vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025 theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ vào nhóm được NSNN hỗ trợ đóng BHYT (hỗ trợ tối thiểu 70% mức đóng trong thời gian 36 tháng kể từ ngày 1/11/2023).

Quy định này có ý nghĩa hết sức quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế có cơ hội được tham gia và thụ hưởng chính sách BHYT; qua đó góp phần duy trì, phát triển diện bao phủ BHYT. Việc quy định NSNN tiếp tục hỗ trợ thêm một thời gian sau khi thoát nghèo để người dân có thể tích lũy và đủ điều kiện kinh tế tham gia BHYT thể hiện chính sách bảo đảm an sinh xã hội, thoát nghèo bền vững của Chính phủ.

Bộ Y tế ban hành Thông tư số 13/2023/TT-BYT ngày 29/6/2023 quy định khung giá và phương pháp định giá KCB theo yêu cầu do cơ sở KCB của Nhà nước cung cấp, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động KCB theo yêu cầu.

5. UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác

Tại Phiên họp lần thứ 42 của Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ngày 21/11 đã thông qua Nghị quyết phê chuẩn danh sách các “Danh nhân Văn hóa và Sự kiện lịch sử niên khóa 2024-2025”, trong đó có hồ sơ kỷ niệm 300 năm ngày sinh của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác.

Nghị quyết của UNESCO thông qua là sự khẳng định rõ ràng nhất về những đóng góp to lớn của Việt Nam trên các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội; đồng thời thể hiện sự lan tỏa tài năng, trí tuệ của người Việt trên trường quốc tế. Sự kiện UNESCO vinh danh Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác một lần nữa khẳng định vị thế của nền y học cổ truyền không chỉ ở Việt Nam, mà còn trên thế giới.

Trước đó, ngày 25/12/2019, Chính phủ ban hành Quyết định số 1893/QĐ-TTg về Chương trình phát triển y dược cổ truyền, kết hợp y dược cổ truyền với y dược hiện đại đến năm 2030. Theo đó, mục tiêu đến năm 2030 là: 100% các tỉnh, thành phố thành lập BVĐK y dược cổ truyền; 95% BV hiện đại thành lập Khoa Y-Dược cổ truyền; 100% trạm y tế xã đều sử dụng y dược cổ truyền trong chăm sóc sức khỏe, KCB cho người dân…

6. Covid-19 chính thức chuyển sang bệnh truyền nhiễm nhóm B, ghi nhận sự thành công của Việt Nam trong phòng chống dịch

Theo Quyết định số 3896/QĐ-BYT ngày 19/10/2023 của Bộ Y tế, từ ngày 20/10/2023, Covid-19 không còn là bệnh truyền nhiễm nhóm A, mà chuyển sang thuộc nhóm B theo Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm năm 2007. Đây là dấu mốc quan trọng ghi nhận sự thành công của Việt Nam trong phòng chống đại dịch Covid-19.

Cùng với tiếp tục giữ vững thành quả phòng chống dịch Covid-19, toàn ngành Y tế đã ứng phó hiệu quả với các dịch bệnh mới nổi khác, cũng như các dịch bệnh truyền nhiễm, không để “dịch chồng dịch”. Thường xuyên đánh giá, phân tích, nhận định, dự báo tình hình dịch. Chuẩn bị sẵn sàng kịch bản, phương án đáp ứng với mọi tình huống dịch bệnh. Đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân và cộng đồng về dự phòng, nâng cao sức khỏe, chú trọng dinh dưỡng, bảo vệ, rèn luyện thể lực.

7. Ngành Y tế cải cách hành chính và chuyển đổi số mạnh mẽ

Công tác cải cách hành chính (CCHC) và chuyển đổi số tại Bộ Y tế và toàn ngành Y tế năm 2023 đã có bước chuyển biến mạnh mẽ: Ban Cán sự Đảng Bộ Y tế ban hành Nghị quyết số 157-NQ/BCSĐ ngày 3/2/2023 về chuyển đổi số y tế đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Bộ Y tế kiện toàn Ban Chỉ đạo chuyển đổi số, 100% đơn vị thuộc Bộ Y tế thành lập Tổ Chuyển đổi số.

Kết nối liên thông giữa 63 Sở Y tế, 63 cơ quan BHXH, 99,5% cơ sở KCB trên toàn quốc với hệ thống giám định của BHXH Việt Nam. 100% BV đã triển khai hệ thống thông tin BV. 100% cơ sở KCB trong toàn quốc đã triển khai KCB BHYT bằng thẻ CCCD gắn chip, với hơn 49,6 triệu lượt tra cứu thông tin thẻ BHYT bằng CCCD gắn chip thành công phục vụ làm thủ tục KCB BHYT.

Đến nay, 63/63 Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, 4.160 cơ sở KCB đã triển khai đơn thuốc điện tử và liên thông đơn thuốc với hệ thống đơn thuốc quốc gia. 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước triển khai Hệ thống thống kê y tế điện tử; hầu hết các đơn vị nhập số liệu đầy đủ; duy trì cập nhật 5 chỉ tiêu báo cáo đã kết nối lên Hệ thống thông tin báo cáo Chính phủ.

Cùng với đó, 100% hồ sơ công việc của Bộ Y tế được thực hiện, quản lý trên môi trường điện tử. 100% lãnh đạo từ cấp vụ, cục trở lên của Bộ Y tế được cấp chữ ký số; 100% TTHC thuộc thẩm quyền của Bộ Y tế được cung cấp trên môi trường mạng; 100% (161/161) TTHC đủ điều kiện thực hiện DVC trực tuyến toàn trình; 100% cơ sở KCB có dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt theo nhiều hình thức khác nhau (chuyển khoản, quét mã QR, ví điện tử, thẻ KCB có kết nối với ngân hàng…) bảo đảm thuận tiện cho người dân khi đi KCB; 100% cơ sở đào tạo nhân lực y tế thanh toán học phí không dùng tiền mặt. Tiếp tục sử dụng hệ thống KCB từ xa tại hơn 1.000 cơ sở KCB trong cả nước; đẩy mạnh ứng dụng tư vấn KCB từ xa, hỗ trợ người dân…

8. Nhiều đột phá trong phẫu thuật, điều trị, nâng cao chất lượng KCB phục vụ nhân dân

Năm 2023 ghi dấu ấn phục vụ nhiều sự kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước trong công tác KCB, vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống dịch và thường trực cấp cứu của ngành Y tế. Công tác KCB được hồi phục sau hơn 3 năm phòng chống dịch Covid-19. Năm 2023, số lượt khám bệnh ngoại trú và nội trú đều tăng tại các BV, một số BV có số lượng tăng trên 50% so với cùng kỳ năm 2022. Tỷ lệ người bệnh hài lòng đạt trên 90%.

Công tác CCHC và chuyển đổi số của ngành Y tế có bước chuyển biến mạnh mẽ

Nhiều ca phẫu thuật và điều trị bệnh phức tạp đã được thực hiện tại nhiều BV trên cả nước. Tiêu biểu như ca ghép đa tạng tim-thận cùng lúc của tập thể thầy thuốc BV Hữu nghị Việt Đức thực hiện ngày 15/2; ca ghép tạng xuyên Việt ngày 26/2 do BV Chợ Rẫy và BV Hữu nghị Việt Đức phối hợp thực hiện; ca phẫu thuật nội soi điều trị nang ống mật chủ cho bệnh nhân Australia tại BV Xanh Pôn (Việt Nam là một trong 2 nước trên thế giới triển khai kỹ thuật phẫu thuật nội soi một lỗ trong điều trị nhiều căn bệnh nguy hiểm); ca phẫu thuật xuyên đêm dài gần 8 tiếng đồng hồ nối liền bàn tay bị đứt lìa cho bé 21 tháng tuổi do các bác sĩ của BV Trường Đại học Y Hà Nội thực hiện; kỹ thuật thay van trong van lần đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam do Viện Tim mạch quốc gia làm chủ; bé trai chào đời ở tuần thai 25, nặng vỏn vẹn 600gram với bệnh lý hẹp ruột bẩm sinh được ê-kíp bác sĩ của 2 đơn vị là BV Phụ sản Trung ương và BV Hữu nghị Việt Đức cứu sống...

Những thành tựu trên khẳng định trình độ ngày càng cao của các y bác sĩ và sự phát triển vượt bậc của nền y học Việt Nam. Sự phát triển này không chỉ đáp ứng nhu cầu KCB của người dân trong nước mà còn thu hút ngày càng nhiều người bệnh nước ngoài sang Việt Nam KCB.

9. Việt Nam là quốc gia dẫn đầu Châu Á-Thái Bình Dương về điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), góp phần giảm nguy cơ lây nhiễm HIV

Tháng 7/2023, Đoàn đại biểu của Bộ Y tế Việt Nam tham dự Hội nghị lần thứ 12 về Khoa học HIV (IAS) tại Australia. Tại sự kiện này, Việt Nam là quốc gia đầu tiên trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương cam kết thực hiện Mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020 của Liên hợp quốc (90% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình, 90% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV) và 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng virus ở mức thấp (dưới 1.000 bản sao/ml) để sống khỏe mạnh và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác.

10. Hoạt động đối ngoại của ngành Y tế được đẩy mạnh

Trong năm 2023, tiếp tục triển khai hiệu quả đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XIII, ngành Y tế đã triển khai nhiều hoạt động đối ngoại phong phú, thiết thực và đã có nhiều kết quả quan trọng, góp phần tăng cường hội nhập quốc tế, phát triển hệ thống y tế cả chiều sâu và chiều rộng. Ở trong nước, Bộ Y tế đã đón chính thức 3 Đoàn cấp Bộ trưởng Y tế các nước sang thăm Việt Nam, đã ký 4 thỏa thuận quốc tế cấp Bộ (Bản ghi nhớ hợp tác với Bộ Y tế Lào, Bộ Y tế Đan Mạch, Bộ Y tế và Dịch vụ con người Hoa Kỳ, Đại học Y Harvard, Công hàm trao đổi hợp tác đầu tư về y tế với Chính phủ Nhật Bản) và nhiều Biên bản ghi nhớ hợp tác cấp đơn vị ký với đối tác nước ngoài để thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực.

Hơn 1.800 hội nghị, hội thảo chuyên môn kỹ thuật có yếu tố nước ngoài đã được tổ chức trong nước. Đặc biệt, Hội nghị lần thứ 49 của Hội đồng Điều hành Quỹ Toàn cầu đã được tổ chức từ ngày 8 đến 12/5/2023 tại Hà Nội, với sự tham dự của nhiều quan chức cấp cao về y tế trên thế giới, nhiều nhà tài trợ; qua đó tăng cường thu hút đầu tư và hỗ trợ kinh phí cho phòng chống 3 bệnh: Lao, sốt rét và HIV/AIDS tại Việt Nam.

Trong năm 2023, sau nhiều năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, Bộ Y tế đã tổ chức cuộc họp Nhóm đối tác y tế quốc tế với hơn 100 đại diện, cơ quan, tổ chức quốc tế tham dự nhằm thảo luận, chia sẻ các mục tiêu ưu tiên của ngành Y tế sau đại dịch cũng như kêu gọi các hợp tác quốc tế trong lĩnh vực y tế.

Lãnh đạo Bộ Y tế đã tăng cường các hoạt động đối ngoại, tham dự và có bài phát biểu tại nhiều sự kiện, diễn đàn quốc tế quan trọng như: Phòng chống đại dịch HIV/AIDS, phòng chống lao tại Đại hội đồng Liên hợp quốc, phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm tại Đại hội đồng Tổ chức Y tế thế giới, chống biến đổi khí hậu tại Hội nghị COP28 về biến đổi khí hậu, tham dự Kỳ họp lần thứ 42 Đại hội đồng UNESCO...

Công tác ngoại giao vắc-xin cũng được tiếp tục đẩy mạnh. Trong năm 2023, Việt Nam đã nhận được 432.000 liều vắc-xin Covid-19 của Pfizer cho người từ 12 tuổi trở lên do COVAX hỗ trợ; vắc-xin trong tiêm chủng thường xuyên gồm: 185.700 liều vắc-xin DPT-VGB-Hib (5 trong 1) do WHO và UNICEF hỗ trợ; 490.600 liều vắc-xin DPT-VGB-Hib (5 trong 1) do Chính phủ Australia hỗ trợ.

Hà Hùng