Nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, huy động nguồn lực đầu tư cho công tác phòng chống thiên tai

Sáng 10/5, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2024. Tham dự Hội nghị tại điểm cầu Trụ sở Chính phủ có lãnh đạo các bộ, ngành ở Trung ương; bà Pauline Tamesis- Điều phối viên thường trú LHQ tại Việt Nam; đại diện các đối tác phát triển và tổ chức quốc tế (UNDP, UNICEF, JICA).

Theo Báo cáo tại Hội nghị, năm 2023, trên thế giới và khu vực đã xảy ra nhiều trận thiên tai lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng, vượt mức lịch sử, gây thiệt hại rất nghiêm trọng về người và tài sản. Điển hình như: Trận động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ làm trên 55.000 người thiệt mạng, thiệt hại kinh tế trên 163 tỷ USD; trận lũ quét do vỡ đập tại Lybia làm trên 12.300 người chết và mất tích; trận bão tuyết mạnh nhất trong vòng 100 năm tại 20 bang miền Tây, miền Trung nước Mỹ... Trong những tháng đầu năm 2024, mua lớn gây lũ, vỡ đê ở sông Ural của Nga làm 6.000 nhà bị ngập và hàng nghìn người phải sơ tán; mưa lũ, sạt lở đất tại Quảng Đông (Trung Quốc) làm 48 người chết và 110.000 người phải sơ tán.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang phát biểu tại Hội nghị

Tại Việt Nam, năm 2023, thiên tai xảy ra cực đoan trên các vùng miền, với 1.964 trận thiên tai thuộc 21/22 loại hình, đặc biệt mưa lớn gây sạt lở đất, lũ quét, lũ, ngập lụt trên diện rộng và là năm bất thường khi số lượng bão, áp thấp nhiệt đới ít hơn rất nhiều so với trung bình nhiều năm và không có cơn bão nào đổ bộ vào đất liền. Cũng trong năm 2023 xảy ra nhiều sự cố tai nạn trên biển, sập đổ công trình, sự cố hoá chất, độc, xạ, tràn dầu, hoả hoạn, cháy nổ với mức độ nghiêm trọng hơn so với năm trước. Cụ thể, cả nước ghi nhận 5.331 sự cố, thiên tai làm 1.129 người chết, mất tích; thiệt hại về kinh tế do thiên tai ước tính trên 9.324 tỷ đồng.

Trong những tháng đầu năm 2024, một số đợt thiên tai nghiêm trọng đã xảy ra trên cả nước như: Rét đậm, rét hại tại khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ; hạn hán, xâm nhập mặn, sạt lở và ngập lụt do triều cường tại đồng bằng sông Cửu Long, nghiêm trọng nhất là tại khu vực Cà Mau. Đặc biệt, nắng nóng kỷ lục được ghi nhận tại 110/186 trạm quan trắc trên cả nước; động đất được ghi nhận tại các tỉnh, thành phố như Hoà Bình, Lai Châu, Tuyên Quang, Hà Nội, Kon Tum. Kể từ đầu năm đến nay, thiên tai đã làm 14 người chết, mất tích, thiệt hại vật chất ước tính trên 399 tỷ đồng.

Về công tác khắc phục hậu quả thiên tai, năm 2023, Chính phủ đã quyết định hỗ trợ 8.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương cho 43 tỉnh, thành phố để khắc phục hậu quả thiên tai. Trong tổng nguồn vốn hỗ trợ trên, Chính phủ dành 4.000 tỷ đồng cho 13 địa phương ở đồng bằng sông Cửu Long thực hiện các dự án phòng chống sạt lở bờ sông, bờ biển.

Các đại biểu tham dự Hội nghị tại điểm cầu Trụ sở Chính phủ

Bên cạnh đó, các tổ công tác đã được thành lập do Ban Chỉ đạo, Bộ KH-ĐT chủ trì để kiểm tra việc sử dụng nguồn lực hỗ trợ cho các địa phương. Các địa phương cũng đã ưu tiên, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động phòng chống thiên tai với tổng kinh phí trên 3.070 tỷ đồng. Bộ NN&PTNT đã xuất cấp 100 tấn hạt giống lúa, 67 tấn hạt giống ngô, 10 tấn hạt giống rau; 56 tấn và 10.000 lít thuốc hoá chất sát trùng gia súc, gia cầm, thuỷ sản cho các địa phương để kịp thời ổn định sản xuất.

Theo nhận định của Tổng cục Khí tượng thủy văn, trong thời gian tới, thiên tai có khả năng diễn biến phức tạp, khó lường và cực đoan. Dự báo có thể xảy ra nhiều đợt nắng nóng gay gắt ở nhiều vùng trên cả nước với nền nhiệt độ cao hơn trung bình nhiều năm. Sau El Nino, ảnh hưởng của La Nina vào những tháng cuối năm có thể gây mưa lớn, lũ lụt, nhất là tại khu vực miền Trung, đi kèm với đó là sạt lở đất, lũ quét ở vùng núi.

Đáng chú ý, từ tháng 4 đến tháng 6/2024, nắng nóng có khả năng sẽ gia tăng về cường độ và mở rộng dần sang các nơi khác của khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và Trung Bộ. Tại khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ, hiện tượng nắng nóng và nắng nóng gay gắt có khả năng xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm trong tháng 7-8 tới, đề phòng xảy ra nắng nóng đặc biệt gay gắt. Dự báo, tại khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ, tình trạng khô hạn còn tiếp diễn đến nửa đầu tháng 5; Trung Bộ có khả năng xuất hiện khô hạn kéo dài trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 8. Cùng với đó, từ tháng 9 đến tháng 11, dự báo có khoảng 11-13 cơn trên Biển Đông, trong đó có khả năng 5-7 cơn bão sẽ ảnh hưởng đến đất liền.

Tại cuộc họp, đại diện các địa phương kiến nghị Trung ương tiếp tục hỗ trợ kinh phí cho các địa phương khắc phục hậu quả thiên tai năm 2023, xây dựng khu tái định cư để di dời bà con trong tình trạng khẩn cấp, nâng cấp các hồ chứa, đập xung yếu, các vị trí đê điều xung yếu. Đồng thời, đề nghị các bộ, ngành xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành Nghị định, Quyết định thay thế Nghị định số 02/2017/NĐ-CP và Quyết định số 01/2016/QĐ-TTg đã hết hiệu lực.

Chia sẻ tại Hội nghị, bà Pauline Tamesis- Điều phối viên thường trú LHQ tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam cần sớm lồng ghép các hành động trong khung thể chế, cơ chế chính sách; bảo đảm đủ nguồn lực tài chính để thực hiện quản lý thiên tai. Nhấn mạnh dữ liệu và thông tin về thiên tai chính xác và đáng tin cậy có vai trò rất quan trọng, bà Pauline Tamesis khuyến nghị Việt Nam tăng cường hơn nữa việc trao quyền và ưu tiên sự tham gia của cộng đồng trong quản lý rủi ro thiên tai.

Đại biểu tham dự Hội nghị tại các điểm cầu

Phát biểu kết luận Hội nghị, bên cạnh đánh giá cao nỗ lực của các cấp, các ngành trong công tác phòng chống thiên tai, song Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng chỉ rõ những tồn tại, hạn chế như: Nhận thức của cán bộ, người dân còn có lúc, có nơi chưa đầy đủ; không phải nơi nào cũng làm tốt việc kiểm tra, giám sát, đôn đốc, kể cả trước khi mùa thiên tai, bão lũ. Công tác giám sát, dự báo, cảnh báo sớm cũng có những vấn đề cần chấn chỉnh; một số quy định pháp luật chưa thông suốt, còn chồng chéo hoặc chưa phù hợp. Khả năng chống chịu của cơ sở hạ tầng còn hạn chế, nên cần từng bước được đầu tư phát triển…

Vì vậy, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang yêu cầu các cấp, các ngành cần tập trung chuẩn bị kiện toàn bộ máy phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn theo Luật Phòng thủ dân sự, bảo đảm bộ máy mới hoạt động nhanh hơn, mạnh hơn, hiệu quả hơn. Bộ Quốc phòng phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành có liên quan sớm xây dựng Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Phòng thủ dân sự.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện việc sửa đổi, bổ sung văn bản pháp luật; mạnh dạn đề xuất các quy định mới nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thuận lợi cho công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn. Cần làm tốt và hiệu quả hơn nữa công tác truyền thông nâng cao nhận thức của tất cả mọi người dân; phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đặc biệt là trước mùa mưa lũ; thường xuyên rà soát, tính toán, cập nhật kịch bản ứng phó thiên tai, sự cố cho sát với thực tiễn nhất. Riêng cơ quan dự báo khí tượng thủy văn tiếp tục tăng cường chất lượng dự báo sao cho kịp thời, chuẩn xác nhất.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các địa phương tập trung nâng cao năng lực điều hành; tăng cường trao quyền và nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu địa phương; cố gắng huy động nguồn lực đầu tư và các nguồn lực khác cho công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, trong đó chú trọng huy động nguồn lực từ xã hội cho công tác khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố trên tinh thần phát huy truyền thống sẻ chia trong lúc khó khăn, hoạn nạn.

Ngoài ra, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng bày tỏ mong muốn các tổ chức quốc tế tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam, nhất là trong trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm của các quốc gia khác; hỗ trợ đào tạo chuyên môn, nhất là trong công tác dự báo chính xác; quan tâm đầu tư cho các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại, vốn vay ưu đãi.

PV