Thực hiện quy trình “kiểm soát thiệt hại” cứu sống người bệnh vỡ gan thập tử nhất sinh

Các bác sĩ BV E vừa cấp cứu thành công cho một bệnh nhân nữ nhập viện trong tình trạng nguy kịch do tai nạn giao thông, với các biểu hiện của sốc đa chấn thương nặng, tiên lượng tử vong cao như: Tràn máu, tràn khí màng phổi, chảy máu lớn trong ổ bụng do vỡ gan độ 5…

BS.Lê Thị Thương- Khoa Hồi sức tích cực nội khoa và Chống độc (BV E) cho biết, bệnh nhân nữ (21 tuổi, Bắc Giang) nhập viện trong tình trạng nguy kịch, không tỉnh táo, cơ thể có vết bầm tím, da niêm mạc nhợt, xây xát ở bụng ngực bên phải, vã mồ hôi, thở nhanh, nhịp tim nhanh, huyết áp thấp, có dấu hiệu mất máu cấp do chảy máu trong ổ bụng, tràn máu, tràn khí màng phổi…Ngay lập tức, các bác sĩ đã nhanh chóng vừa tiến hành hồi sức tích cực tại chỗ, vừa làm các chỉ định cận lâm sàng cho người bệnh để tầm soát tất cả những thương tổn và tiến hành hội chẩn liên chuyên khoa, để tìm phương án điều trị giúp đảm bảo an toàn tính mạng cho người bệnh. 

Thông qua kết quả cận lâm sàng và hội chẩn liên chuyên khoa, các bác sĩ nhận định, đây là ca cấp cứu khẩn cấp, người bệnh bị sốc đa chấn thương nghiêm trọng: Chấn thương bụng kín (chảy máu ổ bụng nặng do vỡ gan độ 5 phức tạp); chấn thương ngực kín (gãy xương sườn 5 đến 11 bên phải, tràn máu và khí màng phổi phải, đụng dập nhu mô phổi phải); chấn thương cột sống, ngực, thắt lưng; theo dõi chấn thương sọ não... và có nguy cơ tử vong cao. Ngay sau đó, các bác sĩ đã lập tức chuyển người bệnh lên phòng mổ cấp cứu.

Qua khai thác tiền sử bệnh án, người bệnh bị tai nạn xe máy. Sau tai nạn, người bệnh trong trạng thái lơ mơ, gọi không đáp ứng, rối loạn đại tiểu tiện… và được đưa vào cấp cứu tại BVĐK Hồng Ngọc- Phúc Trường Minh. Tại đây, người bệnh được sơ cấp cứu ban đầu và chẩn đoán sốc đa chấn thương (tràn máu, tràn khí màng phổi, vỡ gan độ 5); sau đó người bệnh đã nhanh chóng được chuyển xuống cấp cứu tại BV E để được can thiệp chuyên sâu hơn.

Xác định đây là ca bệnh khó, nguy cơ tử vong cao, các bác sĩ cấp cứu đã báo cáo và xin ý kiến chỉ đạo của 2 chuyên gia là TS-BS.Nguyễn Công Hựu- Giám đốc BV, Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch và Lồng ngực; PGS-TS.Đỗ Trường Sơn- Trưởng khoa Ngoại tổng hợp; cùng PGS-TS.Nguyễn Đức Tiến- Phó Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật nội soi (BV Hữu Nghị Việt Đức)… Ca mổ cấp cứu nhanh chóng được thiết lập với sự tham gia, phối hợp của các chuyên khoa.

Trong phòng mổ, các bác sĩ đã tiến hành phẫu thuật mở ổ bụng người bệnh và phát hiện có khoảng 3.000ml máu tươi lẫn nhiều máu cục trong ổ bụng, vỡ gan độ 5, dập nát hoàn toàn gan phải phân thùy 6-7, có đường vỡ lan vào gan phân thùy 5-8, một số mạch phân thùy sau có keo nút mạch. Túi mật đụng dập nhiều phần: Đường túi mật, lòng túi mật có ít máu, không thủng... Người bệnh sơ bộ được cầm máu ở vị trí vỡ gan, xử trí cắt gan tổn thương, cắt gan hạ phân thùy 6-7, cắt túi mật, dẫn lưu đường mật… và nhét gạc cầm máu, đóng bụng rồi nhanh chóng chuyển xuống Khoa Hồi sức tích cực nội khoa và Chống độc để hồi sức tiếp. Sau khi tổn thương gan của người bệnh ổn định, các bác sĩ sẽ tiếp tục phẫu thuật xử lý những tổn thương khác cho người bệnh.

BS.Lê Thị Thương giải thích thêm, trước đây, khi điều trị những trường hợp đa chấn thương tương tự, các bác sĩ sẽ xử lý đồng thời những thương tổn. Điều này có thể đưa người bệnh vào tình huống nguy hiểm, đối mặt với nguy cơ tử vong cao, thậm chí tử vong ngay trên bàn mổ. Tuy nhiên, hiện nay, các bác sĩ BV E đã áp dụng xu hướng quản lý đa chấn thương nặng theo phương án “kiểm soát thiệt hại”, nghĩa là sẽ can thiệp phẫu thuật tối thiểu nhất (cả về thời gian và quy mô) có thể để kiểm soát tổn thương nặng đe doạ tính mạng, sau đó hồi sức tích cực để ổn định các rối loạn sinh lý, cân bằng nội môi đủ để phẫu thuật. Tiếp đó, tiếp tục được xử lý phẫu thuật triệt để các tổn thương khác, khiến kết quả quản lý đa chấn thương sẽ được tối ưu hơn.

Trong các ca vỡ nội tạng do chấn thương bụng kín, vỡ gan là nguy hiểm nhất và khó xử lý nhất, khả năng tử vong rất cao. Theo Hiệp hội Phẫu thuật chấn thương Hoa Kỳ (AAST), vỡ gan được chia ra thành 6 cấp độ: Vỡ gan độ 1- tụ máu dưới bao nhỏ hơn 10% diện tích bề mặt, tổn thương nhu mô sâu dưới 1cm. Vỡ gan độ 2- tụ máu dưới bao từ 10-50% diện tích bề mặt, tổn thương nhu mô sâu 1-3 cm, chiều dài nhỏ hơn 10cm. Vỡ gan độ 3- tụ máu dưới bao lớn hơn 50% diện tích bề mặt, tụ máu trong nhu mô có kích thước lớn hơn 10cm, sâu hơn 3cm, khối tụ máu bị vỡ. Vỡ gan độ 4- tổn thương nhu mô, vỡ 25-75% thùy gan, vỡ từ 1-3 tiểu thùy Couinaud trong một thùy gan. Vỡ gan độ 5:- tổn thương nhu mô, thùy gan vỡ lớn hơn 75%, hơn 3 tiểu thùy Couinaud trong một thùy gan, tổn thương mạch máu chính của gan hay các mạch máu lân cận gan. Vỡ gan độ 6- gan dập nát hoàn toàn. 

Theo đánh giá của các bác sĩ BV E, đây là một trường hợp vỡ gan độ 5 phức tạp và nặng nề, mất máu số lượng lớn, tính mạng người bệnh đang “ngàn cân treo sợi tóc”. Nếu không được đưa đến cơ sở y tế có trang thiết bị hiện đại và áp dụng các phương pháp điều trị cầm máu kịp thời, đồng thời phẫu thuật viên phải quyết đoán, thao tác chính xác trong xử trí tổn thương, thì khả năng tử vong của người bệnh sẽ rất cao.

Đối với các ca tai nạn giao thông được xác định bị vỡ nội tạng, đặc biệt là trường hợp vỡ tạng đặc (gan, thận, lá lách) đều rất nguy hiểm, áp lực nặng nề về thời gian, cần phải được chẩn đoán sớm và phẫu thuật xử trí ngay. Điều này đòi hỏi BV phải có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao, để có thể nhanh chóng đưa ra phương pháp xử trí tối ưu nhất. Đáng chú ý, việc làm chủ được kỹ thuật trong các ca mổ khó, đa chấn thương, vỡ nội tạng như trường hợp người bệnh này đã khẳng định chất lượng KCB của BV E ngày càng được nâng cao, đáp ứng được nhu cầu của người dân trong và ngoài nước.

Thái An