Ngày càng nhiều cơn bão tăng cấp: Vì đâu?

Các chuyên gia cho rằng những cơn bão tăng cấp thần tốc như Yagi và Francine sẽ ngày càng trở nên phổ biến hơn do tình trạng nóng lên trên toàn cầu.

Theo giới chuyên gia về thời tiết, Yagi là cơn bão có cường độ mạnh nhất hoạt động trên Biển Đông trong khoảng 30 năm gần đây. Với sức gió lên tới 240 km/giờ, Yagi là cơn bão nhiệt đới mạnh thứ hai thế giới trong năm 2024 cho đến nay, chỉ đứng sau cơn bão cấp 5 Beryl ở Đại Tây Dương.

Ngày 6/9, khi Yagi đổ bộ vào đảo Hải Nam (Trung Quốc), nó đã mạnh hơn gấp đôi so với lúc ra khỏi miền bắc Philippines 2 ngày trước đó. Khi tiến vào đất liền Việt Nam, siêu bão này- được gọi là cơn bão số 3 đã tăng cấp rất nhanh và hoạt động không theo quy luật thông thường.

Với bão Francine, tuy đã giảm cường độ sau khi càn quét bang Louisiana của Mỹ, cơn thiên tai này bất ngờ tăng sức mạnh lên bão cấp 2. Với sức gió khoảng 160 km/h, Francine ập đến Louisiana hôm 11/9, gây ra lũ quét và mất điện, ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng trăm nghìn người. Thành phố New Orleans thuộc bang này thậm chí đã hứng lượng mưa lớn tương đương một tháng chỉ trong 24 giờ.

Ban đầu, các chuyên gia khí tượng dự báo Francine là bão cấp 1. Tuy nhiên, trận cuồng phong nhanh chóng tăng lên cấp số 2 ngay trước khi vào đất liền. "Francine đã tăng tốc độ thêm 56 km/h trong một ngày ", nhà khí tượng học Heather Zons tại Weather Channel cho biết.

Đổ bộ vào bang Florida tối 26/9, siêu bão Helene tăng cấp thần tốc từ một áp thấp nhiệt đới trở thành bão cấp 4 trong thang bão 5 cấp của nước này. Với sức gió 225 km/h, Helene gây ngập lụt và phá hủy hàng loạt nhà cửa. Sau khi tiến sâu vào đất liền, bão suy yếu dần nhưng vẫn gây thiệt hại nghiêm trọng tại nhiều khu vực.

Theo số liệu từ các địa phương, trận thiên tai đã khiến hơn 90 người thiệt mạng tại North Carolina, South Carolina, Georgia, Florida, Tennessee và Virginia. Các công ty bảo hiểm và nhà phân tích ước tính thiệt hại do Helene gây ra dao động từ 15 tỷ USD đến hơn 100 tỷ USD do hệ thống nước, thông tin liên lạc và các tuyến giao thông quan trọng bị hư hỏng.

Các nhà khoa học nhận định, tình trạng các cơn bão tăng cấp thần tốc sẽ phổ biến hơn trong tương lai do khủng hoảng khí hậu. Tỷ lệ tăng cấp của các cơn bão ngày nay cao hơn 30% so với thập niên 90 của thế kỷ trước.

Theo thống kê, kể từ những năm 1970, Bắc Đại Tây Dương đã chứng kiến số cơn bão thăng cấp lên bão số 4 hoặc số 5 với sức gió trên 210 km/h tăng gấp đôi. Hồi năm 2022, bão Ian đã nhanh chóng tăng sức mạnh và bất ngờ vọt lên cấp 5 ngay trước khi đổ bộ bang Florida của Mỹ, cướp đi sinh mạng của 149 người.

Đặc biệt, rất khó dự đoán đường đi của bão nhiệt đới. Ngay cả các mẫu dự đoán thời tiết tân tiến như Trung tâm Bão quốc gia Mỹ đang sử dụng hiện nay cũng không thể phát hiện hết được những thay đổi vào phút cuối của bão. Nhà nghiên cứu Jennifer Collins tại Đại học Nam Florida nhận định, các cơn bão tăng từ cấp số 1 lên bão to rất nhanh chóng, và điều này khiến nhiều người không kịp chuẩn bị, dẫn đến thiệt hại càng nhiều.

Các chuyên gia chỉ ra rằng, khí nhà kính giam nhiệt trong không khí khiến cho nhiệt độ đại dương tăng kỷ lục, góp phần làm cho các cơn bão nhiệt đới tăng cấp nhanh chóng. Chúng hút năng lượng từ đại dương và chuyển thành gió mạnh. Để bão phát triển, nhiệt độ nước thường ở mức 26,5 độ C trở lên, và nhiệt độ nước càng cao thì càng có nhiều năng lượng cho bão tăng cấp. Dữ liệu được ghi nhận từ năm 1979 đến nay cho thấy, từ tháng 4/2023 đến tháng 6/2024, nhiệt độ bề mặt trung bình hàng tháng của các đại dương trên toàn cầu đạt mức cao kỷ lục. Các đại dương đã hấp thụ hơn 90% lượng nhiệt dư thừa bị giữ lại trong hệ thống trái đất do hiện tượng nóng lên toàn cầu.

Ngọc Tuấn