Thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam

Ngày 10/12, tại Hà Nội, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức Diễn đàn Kinh tế tuần hoàn Việt Nam năm 2024: Từ kế hoạch đến hành động.

Phát biểu khai mạc, ông Trần Quý Kiên- Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, trong thời gian qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ xây dựng dự thảo Kế hoạch Hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn trình Thủ tướng Chính phủ ban hành với sự tham gia và đóng góp ý kiến của các bộ, ngành, địa phương, các chuyên gia trong và ngoài nước, sự hỗ trợ của các quốc tế.

Thực hiện kinh tế tuần hoàn là nhiệm vụ liên ngành và là trách nhiệm của toàn xã hội với sự vào cuộc của các cấp chính quyền, bộ, ngành, địa phương, tổ chức, cá nhân. Nhà nước đóng vai trò kiến tạo các nguồn lực như tài chính, nghiên cứu, phát triển ứng dụng, chuyển giao công nghệ và sản xuất thiết bị, đào tạo nguồn lực… Các tổ chức và cá nhân là động lực dẫn dắt thực hiện. Đặc biệt các doanh nghiệp đóng vai trò tiên phong trong đổi mới, sáng tạo mô hình kinh doanh nhằm hình thành một chuỗi giá trị tuần hoàn.

Còn theo PGS.TS.Nguyễn Đình Thọ- Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, kinh tế tuần hoàn là một phương pháp tiếp cận đột phá nhằm thay đổi cách quản lý tài nguyên, sản xuất và tiêu dùng để đạt được mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Các chiến lược hiện tại về chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và cải thiện hiệu quả năng lượng chỉ giải quyết được 55% lượng khí thải toàn cầu. Kinh tế tuần hoàn mang lại giải pháp bổ sung giúp giải quyết 45% lượng khí thải còn lại. Điều này đặc biệt quan trọng khi các lĩnh vực vật liệu chiếm phần lớn lượng phát thải như xi măng, nhựa, thép, nhôm và thực phẩm. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng trở thành vấn đề cấp bách toàn cầu, kinh tế tuần hoàn mang lại giải pháp cho vấn đề cạn kiệt tài nguyên, đóng góp vào việc quản lý chất thải carbon và thúc đẩy phát triển bền vững.

Bà Ramla Khalidi- Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) cho rằng để chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, Việt Nam cần ưu tiên 4 việc chính: Lồng ghép thiết kế kinh tế tuần hoàn vào các chính sách; ưu tiên các ngành chính về nông nghiệp, điện tử, nhựa, dệt may và vật liệu xây dựng; đảm bảo các thể chế hiệu quả và cấu trúc quản trị hợp lý; chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn phải là nỗ lực của toàn xã hội…

Cùng theo bà Ramla Khalidi, chúng ta đang ở thời điểm trước thềm năm 2025. Chỉ còn 5 năm nữa là tới vạch đích của mục tiêu Phát triển bền vững và một nửa chặng đường cho tới Chiến lược phát triển kinh tế- xã hội của Việt Nam đến năm 2030. Việt Nam đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng cho giai đoạn này: giảm gần 16% lượng phát thải khí nhà kính, đảm bảo xử lý 95% nước thải đô thị và tăng GDP bình quân đầu người lên 7.500 USD. Những tham vọng này phản ánh cam kết của Việt Nam đối với phát triển bền vững và phúc lợi của người dân. “Để đạt được các mục tiêu này, Việt Nam sẽ cần phải vượt qua những thách thức đáng kể. Ô nhiễm rác thải, không khí và nhựa, bao gồm cả ở Hà Nội xinh đẹp, nhắc nhở chúng ta về khó khăn trong việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và bảo vệ môi trường. Nền kinh tế tuần hoàn mang đến một cơ hội mạnh mẽ để giải quyết những thách thức này. Nhưng chúng ta phải hành động thật nhanh chóng, gấp rút chuyển đổi từ Lập kế hoạch sang Hành động”- bà Ramla Khalidi lưu ý.

Để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn của Việt Nam, bà Ramla Khalidi cho biết, phải tích hợp thiết kế sinh thái vào các chính sách. Các chính sách dựa trên bằng chứng là “chìa khóa” để hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn. Ưu tiên các ngành then chốt để tích hợp các hoạt động tuần hoàn; chuyển đổi tuần hoàn nên được lồng ghép vào các cải cách thể chế hiện tại; quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn là nỗ lực của toàn xã hội. Theo phân tích của bà Ramla Khalidi, tăng trưởng của Việt Nam gắn chặt với thương mại quốc tế và các chính sách như “Cơ chế Điều chỉnh biên giới các-bon” của Liên minh châu Âu, có thể tác động đến các ngành hướng đến xuất khẩu như nuôi trồng thủy sản, sản xuất cà phê và trồng cây ăn quả. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa chuẩn bị đầy đủ để đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt như vậy. Đây chính là nơi sức mạnh chuyển đổi của các hoạt động kinh tế tuần hoàn có thể tạo ra sự khác biệt, giúp một số ngành có được lợi thế cạnh tranh. “Việt Nam nên ưu tiên các ngành có liên quan chặt chẽ đến thương mại. Các ngành như nông nghiệp, điện tử, nhựa, dệt may và vật liệu xây dựng. Bằng cách ưu tiên các ngành này, Việt Nam có thể phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, mở ra cơ hội tăng trưởng bền vững và khả năng thích ứng lâu dài”- bà Ramla Khalidi nói.

Cùng với đó, Việt Nam phải tiếp tục đặt con người và công bằng xã hội vào trung tâm của quá trình chuyển đổi tuần hoàn để đảm bảo quá trình này vừa công bằng vừa bao trùm. Việt Nam cũng phải tiếp tục tạo cơ hội cho các cuộc đối thoại đa ngành và đa bên liên quan, thúc đẩy sự tham gia và quyền sở hữu của toàn xã hội…

Nguyệt Hà