Trường ca về người lính biển

Sau thành công của 2 cuốn tản văn về đề tài biển đảo là “Nơi đầu sóng” và “Mắt trùng khơi” (in chung với kỹ sư Trần Thành, NXB Văn học), nhà thơ Lữ Mai vừa giới thiệu tới công chúng tập trường ca đầu tay có tựa đề “Ngang qua bình minh”. Đây cũng là tác phẩm viết về biển đảo, ngợi ca hình tượng người chiến sĩ hải quân trên những con tàu làm nhiệm vụ canh giữ biển trời Tổ quốc.

Trước khi thử sức với thể loại trường ca, nhà thơ Lữ Mai đã có không ít tác phẩm thơ, văn xuôi được bạn đọc yêu mến. Đặc biệt, ở lần thử sức này, chị chọn đề tài nhiều đất viết nhưng không dễ chuyển tải thành công- đó là những câu chuyện, những thông điệp về người lính biển.

Chuyến công tác tại Quần đảo Trường Sa và Nhà giàn DK1 hồi năm 2019 đã để lại nhiều cảm xúc, trở thành nguồn cảm hứng thôi thúc chị cho ra mắt liên tiếp 2 cuốn tản văn về biển đảo. Nhưng dường như trước biển trời Tổ quốc, trước những hy sinh thầm lặng của những người lính biển, bấy nhiêu đó vẫn chưa đủ. Còn rất nhiều chất liệu, nhiều câu chuyện, nhiều tâm tư tình cảm chị muốn gửi gắm tới các chiến sĩ. Và Lữ Mai đã quyết định chọn thể loại trường ca để có thể phản ánh được sâu sắc hơn những vấn đề trên.

Theo Lữ Mai, đây là lần đầu tiên chị viết trường ca trong niềm thăng hoa tuyệt diệu. Khi nhận được những cuộc gọi hỏi thăm từ các anh bộ đội đang làm nhiệm vụ trên tàu và ở đảo xa, chị chợt nhận ra rằng, những người lính của chúng ta cũng đang gánh trên vai những nhiệm vụ cao cả, đó là canh giữ chủ quyền biển đảo trong mọi điều kiện hoàn cảnh…

Đặc biệt, cảm hứng viết trường ca này càng được thôi thúc khi Lữ Mai nhận được “món quà” từ biển. “Có một người lính mang về cho chúng tôi cát và nước biển, khi con tàu anh đi thả neo làm lễ tưởng niệm các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, với niềm tin những người nơi đất liền sẽ luôn được sẻ chia, che chở. Kỷ niệm ấy khiến tôi xúc động và quyết định viết tập trường ca mà ý tưởng, hình ảnh đã được ngẫm ngợi, liên tưởng từ trước đó”- Lữ Mai chia sẻ.

Thế rồi, trường ca “Ngang qua bình minh” ra đời, được NXB Văn học ấn hành. Cuốn sách dày hơn 100 trang, chia thành 8 chương: Khởi tại Điêu Lương, Linh thoại, Ảo giác, Vẽ lại bình minh, Giấc mơ trổ vào thân sóng, Chuỗi ngày sao biển, Miền trong suốt, Trở về. Đây là một trong những tác phẩm văn học được Bộ Quốc phòng đầu tư sáng tác trong năm 2020 và đã giành giải Ba tại cuộc thi sáng tác về biên giới, biển đảo giai đoạn từ 1975 đến nay của Hội Nhà văn Việt Nam.

Theo nhà phê bình văn học Hoàng Thụy Anh, “Ngang qua bình minh” của Lữ Mai gọn ghẽ, cô đọng, với cấu trúc triển khai tác phẩm theo mô hình khá quen thuộc, đó là mối quan hệ giữa tiền tuyến và hậu phương. Song Lữ Mai đã biết “lạ hóa” mô hình ấy bằng sự kết hợp nhiều yếu tố song trùng: Thực và mơ, niềm vui và nỗi buồn, tự hào và đau thương, sự sống và cái chết... Qua đó cho thấy, chân dung người lính hải quân không đơn thuần chỉ là những công việc, thử thách mà họ đối mặt, mà còn làm đầy lên thế giới tâm hồn, tình cảm hết sức chân thành của những người lính tuổi đôi mươi.

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều- Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cũng chia sẻ: “Đây là tác phẩm thực sự mới mẻ trong cách thể hiện, nhưng bi tráng và rộng lớn về một đề tài mà dễ “gục ngã” nhất vì chính nội dung của nó. Nhưng tác giả đã vượt qua cái “hố sâu” của một đề tài mà lại là đề tài rất quen thuộc. Cách triển khai trường ca của tác giả bất ngờ, ngôn ngữ đẹp, ý tưởng sâu sắc và sức gợi mở rộng”.

Thanh Xuân