Gần một nửa phụ nữ trên thế giới bị mất quyền tự chủ thân thể
Chiều 22/4, tại Hà Nội, Bộ Nội vụ, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phối hợp cùng Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tổ chức Lễ công bố "Báo cáo Tình trạng dân số thế giới năm 2021” với chủ đề: “Cơ thể tôi là của tôi: Mưu cầu quyền tự chủ và tự quyết”.
Đây là lần đầu tiên Báo cáo của Liên hợp quốc tập trung vào chủ đề tự chủ thân thể- quyền đưa ra quyết định về thân thể của chính mình mà không phải lo sợ bị bạo lực. Quyền tự chủ cơ thể được đo lường thông qua 2 chỉ số của các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs).
Theo báo cáo, tại các quốc gia trên thế giới mà UNFPA ghi nhận: Chỉ 55% phụ nữ hoàn toàn có quyền lựa chọn về dịch vụ y tế, sử dụng biện pháp tránh thai; 71% quốc gia đảm bảo người dân được tiếp cận gói dịch vụ chăm sóc thai sản tổng thể; 75% quốc gia đảm bảo người dân được tiếp cận các biện pháp tránh thai một cách hợp pháp, đầy đủ và bình đẳng; chỉ 80% quốc gia có luật hỗ trợ sức khỏe tình dục và hạnh phúc cho người dân. Bên cạnh đó, chỉ có 56% quốc gia có các văn bản pháp luật và chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho chương trình giáo dục giới tính toàn diện. Báo cáo cũng nêu lên những cách thức khác nhau liên quan tới quyền tự chủ thân thể của phụ nữ, nam giới, trẻ em gái và trẻ em trai đồng thời đưa ra các giải pháp về quyền tự chủ thân thể của mỗi người.
Báo cáo cũng cho biết, có 75 quốc gia có số liệu trong báo cáo để đo lường chỉ số SDG 5.6.2 về sự sẵn có của hệ thống luật pháp, các văn bản quy định hoặc chính sách đảm bảo quyền tiếp cận đầy đủ và bình đẳng cho phụ nữ và nam giới từ 15 tuổi trở lên trong việc tiếp cận thông tin và giáo dục về chăm sóc sức khỏe sinh sản và tình dục.
Việt Nam có chỉ số SDG 5.6.2 đạt 54%, tuy nhiên theo UNFPA, Việt Nam chưa có bộ số liệu đầy đủ cho chỉ số SDG 5.6.1 (tức là tỷ lệ phụ nữ từ 15-49 tuổi tự đưa ra quyết định về quan hệ tình dục, sử dụng biện pháp tránh thai và chăm sóc sức khỏe sinh sản), nhưng có kế hoạch thực hiện trong những năm tới
“Tự chủ thân thể là nền tảng để con người có thể hưởng toàn bộ các quyền của mình, bao gồm quyền được chăm sóc sức khỏe và quyền được sống mà không bị bạo lực. Sự phủ nhận quyền tự chủ thân thể là hành vi vi phạm quyền của con người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái, làm gia tăng bất bình đẳng và tiếp tay cho tình trạng bạo lực do phân biệt giới tính”, bà Naomi Kitahara, Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam khẳng định. Theo UNFPA, việc không có quyền tự chủ thân thể không chỉ dừng lại ở những tổn hại sâu sắc tới từng cá nhân phụ nữ và trẻ em gái mà còn gây ra những tác động to lớn như nguy cơ làm giảm năng suất kinh tế, suy giảm kỹ năng, gia tăng chi phí cho hệ thống y tế và tư pháp...
Báo cáo cũng nêu lên những cách thức khác nhau liên quan tới quyền tự chủ thân thể của phụ nữ, nam giới, trẻ em gái và trẻ em trai. Đơn cử như có 20 quốc gia và vùng lãnh thổ có luật "cưới kẻ cưỡng hiếp,” trong đó nam giới phạm tội cưỡng hiếp có thể không bị truy tố hình sự nếu kết hôn với phụ nữ và trẻ em gái bị anh ta cưỡng hiếp. 43 quốc gia không có quy định pháp luật giải quyết vấn nạn hiếp dâm trong hôn nhân (bị vợ hoặc chồng cưỡng hiếp). Một thách thức nữa là có hơn 30 quốc gia hạn chế quyền đi lại của phụ nữ bên ngoài nhà ở của họ. Trẻ em trai và trẻ em giải khuyết tật có khả năng bị bạo lực tinh dục cao gần gấp ba lần, trong đó trẻ em gái dễ gặp nguy cơ hơn…
Chia sẻ tại buổi lễ, ông Nguyễn Tường Lâm- Bí thư Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Báo cáo Tình trạng dân số thế giới năm 2021 với chủ đề “Cơ thể tôi là của tôi” sẽ giúp thanh thiếu niên tạo lập được sự tự trọng cần thiết, đồng thời giúp các em hiểu vấn đề cần tôn trọng sự khác biệt. Vì vậy chúng ta cần quan tâm để đảm bảo thanh thanh thiếu niên được phát triển toàn diện và có kiến thức kĩ năng để tự chăm sóc, bảo vệ bản thân...
Thái An