Nhận BHXH một lần- “của để dành” sớm tiêu tan

Bài 3

Cần những quyết định đúng đắn

Tích lũy cho hưu trí là một quá trình dài với sự chuẩn bị đúng đắn và phải tuân thủ theo nguyên tắc quản lý quỹ. NLĐ cần phải hiểu rõ tham gia BHXH để được hưởng lương hưu, chủ động tích lũy từ khi còn trẻ để an nhàn tuổi già, không vì lợi ích trước mắt mà từ bỏ quyền an sinh của chính mình.

Cân nhắc bảo đảm cho tương lai

Theo Luật sư Đặng Anh Đức (Đoàn Luật sư Hà Nội), NLĐ cần hiểu rằng khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là “của để dành” của chính mình. Khoản tiền này không mất đi mà được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng. Do đó, NLĐ hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện.

Người dân nên tham gia BHXH để bảo đảm cho tương lai

“Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may qua đời còn được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, thân nhân tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng (tối đa 4 người) đến khi trưởng thành (nếu là con) hoặc hưởng đến khi chết (nếu là vợ, chồng hoặc cha, mẹ đã hết tuổi lao động và không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức lương cơ sở); trường hợp nhận trợ cấp tuất một lần thì mức trợ cấp được tính như BHXH một lần. Với những lợi ích trên, NLĐ phải cân nhắc kỹ để bảo đảm cho tương lai”- Luật sư Đặng Anh Đức chia sẻ.

NLĐ nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc họ tự tước bỏ quyền được đảm bảo an sinh xã hội- trở thành vấn đề đáng quan ngại cho xã hội trong tương lai. Vì vậy, các quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Brazil, Canada, Argentina, Pháp, Nga, Đức… đều không cho NLĐ hưởng BHXH một lần. Còn ở Việt Nam, vì nhiều lý do, chế độ này vẫn được thực hiện (dù không khuyến khích), dẫn tới số người hưởng BHXH một lần đang có xu hướng tăng.

Trong thực tế, nhiều NLĐ sau khi được cán bộ BHXH tư vấn, phân tích thiệt hơn đã từ bỏ ý định nhận BHXH một lần, thay vào đó quyết định tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện cho những năm còn thiếu để được hưởng lương hưu, để tự lo cho tuổi già. Đơn cử như trường hợp bà Trần Thị Cúc (thôn Diêm Phổ, xã Tam Anh Nam, huyện Núi Thành, Quảng Nam). Tháng 3/2010, bà Cúc tham gia BHXH. Đến tháng 3/2021, bà được nhận tháng lương hưu đầu tiên từ BHXH huyện Núi Thành. Cầm trên tay quyết định hưởng lương hưu với mức 1,55 triệu đồng/tháng, bà tâm sự: “Sau khi nghỉ việc tại Công ty Ô tô Chu Lai Trường Hải tháng 2/2021, tôi đã đến BHXH huyện Núi Thành để làm thủ tục rút BHXH một lần. Nhưng qua giới thiệu về lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện của cán bộ “Một cửa” BHXH huyện Núi Thành, tôi đã quyết định đóng BHXH tự nguyện một lần cho phần thời gian còn thiếu dưới 10 năm, để được hưởng lương hưu”.

Việc có lương hưu với bà Cúc- một người nông dân mới chỉ có mấy năm làm công nhân- là điều đáng mừng. Trước đây, người phụ nữ 61 tuổi này cứ nghĩ phải đi làm ở cơ quan nhà nước hoặc DN mới được đóng BHXH. “Số tiền bỏ ra để đóng BHXH một lần (gần 80 triệu đồng) không phải quá lớn, tôi coi đó như là một hình thức tiết kiệm, nhưng được hưởng lương hưu trong suốt những năm tuổi già, giảm bớt gánh nặng kinh tế cho con cháu. Giá trị nhất là tấm thẻ BHYT để đi KCB với quyền lợi được hưởng 95% từ nay đến hết đời”- bà Cúc tâm sự.

Trước đây, bà Nguyễn Thị Thu (xã Tam Anh Nam, huyện Núi Thành) đã làm quản lý DN tư nhân và tham gia BHXH bắt buộc được 10 năm 4 tháng. Khi hết tuổi lao động, bà Thu quyết định tham gia BHXH tự nguyện một lần cho gần 10 năm còn thiếu để được hưởng lương hưu. “Điều kiện của tôi không quá khó khăn, số tiền lương hưu hàng tháng tuy không lớn, nhưng tôi cảm thấy rất vui vì dù sao cũng có một khoản kinh phí hỗ trợ đời sống, không phải nhờ vả hay xin ai”- bà Thu vui mừng cho biết.

Tăng cường tuyên truyền, vận động

Ông Trương Công Khả- Trưởng phòng Truyền thông và Phát triển đối tượng (BHXH tỉnh Thừa Thiên Huế) cho biết, thời gian qua, BHXH tỉnh luôn tích cực vận động NLĐ bảo lưu thời gian đóng BHXH hoặc tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện. Theo đó, chủ động tư vấn cho NLĐ thông qua các website, trang fanpage của DN, giúp NLĐ biết được số tiền đóng BHXH bắt buộc chính là thành quả của quá trình lao động, là một khoản tích lũy, dự phòng cho bản thân mình khi hết tuổi lao động. Số tiền này không mất đi mà vẫn được cơ quan BHXH quản lý, đầu tư tăng trưởng.

Tuyên truyền về chính sách BHXH tự nguyện

“NLĐ đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu khi về già, cũng như được hưởng chế độ BHYT. Trước khi làm hồ sơ hưởng BHXH một lần, NLĐ nên đến cơ quan BHXH để được tư vấn để có quyết định sáng suốt, phù hợp”- ông Khả khuyến cáo.

Ông Trịnh Văn Bách- Công ty Chế biến gỗ Hưng Thịnh (TP.Huế) cũng cho hay, với mong muốn giữ chân NLĐ, Công ty luôn chủ động tuyên truyền, vận động NLĐ không nên nhận BHXH một lần, mà tiếp tục tham gia BHXH sau khi đi làm trở lại.

Để hạn chế NLĐ nhận BHXH một lần, vừa qua, UBND tỉnh Quảng Nam đã có văn bản yêu cầu các sở, ban, ngành, đoàn thể, UBND các huyện và DN trên địa bàn tỉnh triển khai các giải pháp hạn chế tình trạng NLĐ nhận BHXH một lần. UBND tỉnh cũng yêu cầu Sở LĐ-TB&XH tiếp tục phối hợp với các sở, ngành liên quan tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh nâng mức hỗ trợ từ ngân sách tỉnh cho người tham gia BHXH tự nguyện, nhằm khuyến khích NLĐ sau khi nghỉ việc tiếp tục chuyển sang tham gia BHXH tự nguyện để được hưởng lương hưu; chú trọng triển khai đồng bộ công tác tư vấn tại các Trung tâm DVVL, Trung tâm Phục vụ hành chính công để NLĐ biết được tính ưu việt của chính sách BHXH tự nguyện.

Cùng với đó, UBND tỉnh cũng yêu cầu LĐLĐ tỉnh cần tổ chức gặp gỡ, đối thoại với chủ SDLĐ và người làm công tác tổ chức nhân sự, thông qua đó tuyên truyền giúp NLĐ biết được những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần; đồng thời tư vấn, định hướng để NLĐ tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện khi không có điều kiện tham gia BHXH bắt buộc. Chú trọng tuyên truyền ngay từ khi NLĐ có việc làm mới tại các cơ quan, DN. “Khi NLĐ nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc rời khỏi lưới an sinh xã hội. Đây là thực trạng đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ, mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu của Đảng và Nhà nước về an sinh xã hội”- UBND tỉnh Quảng Nam nhận định.

Vũ Thu