Người già châu Á: Về hưu vẫn làm việc miệt mài

Dân số ở nhiều khu vực châu Á đang già đi nhanh chóng, và khi thế hệ trẻ ngày càng thu hẹp thì người lớn tuổi đành phải tiếp tục làm việc ở độ tuổi lẽ ra được nghỉ hưu.

Ông Yoshihito Oonami sống ở Tokyo (Nhật Bản) là một trường hợp như vậy. Dù rất muốn nghỉ ngơi an hưởng tuổi già, hàng ngày người đàn ông 73 tuổi này phải dậy vào 1h30 sáng để lái xe tới một chợ nông sản trên một hòn đảo nhỏ ở Vịnh Tokyo để lấy hàng. Ông thường phải bê những chiếc hộp nặng 6-7kg chứa nấm, gừng, khoai lang, củ cải cùng nhiều loại rau củ khác xếp lên xe rồi rong ruổi khắp thủ đô để giao hàng.

"Miễn là cơ thể còn cho phép, tôi cần tiếp tục làm việc", ông tâm sự trong khi kiểm tra các đơn đặt hàng trên bảng trong chợ. Với mức lương hưu cơ bản khoảng 60.000 Yen (khoảng 477 USD) mỗi tháng, người đàn ông này không đủ tiền để chi trả cho cuộc sống hàng ngày nên phải tiếp tục làm việc dù bị đau lưng.

Nhật Bản không phải là nước duy nhất ở Đông Á mà người già cảm thấy không còn lựa chọn nào ngoài việc tiếp tục làm việc. Ngày càng ít người trẻ tuổi tham gia vào lực lượng lao động, đồng nghĩa với ngày càng có nhiều người như ông Oonami. Các công ty cần họ, và họ cũng rất cần việc làm. Thống kê cho thấy, gần 40% những người từ 65 tuổi trở lên tại Hàn Quốc vẫn miệt mài làm việc, còn tại đặc khu hành chính Hong Kong (Trung Quốc), cứ 8 người cao tuổi thì có 1 người đi làm. Tỷ lệ này ở Nhật Bản là hơn 25%, còn ở Mỹ là 18.

Trong những năm qua, các nhà nhân khẩu học đã nhiều lần cảnh báo về "quả bom hẹn giờ" sắp xảy ra ở các nước giàu có. Tuy nhiên, mãi tới gần đây, Nhật Bản và các nước láng giềng mới bắt đầu cảm nhận được tác động, khi mà các chính phủ, công ty và đặc biệt người dân cao tuổi phải vật lộn với hậu quả mà xã hội già hóa mang lại. Giờ đây, câu hỏi mà họ phải đối mặt là làm thế nào để có thể thích nghi với thực tế mới và tận dụng những lợi ích tiềm năng của lực lượng lao động lớn tuổi, đồng thời đảm bảo mọi người có thể nghỉ hưu sau cả đời làm việc mà không rơi vào cảnh nghèo đói.

Để thích nghi với sự thay đổi dân số, các quốc gia ở Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đều buộc phải đưa ra những thay đổi về chính sách- chẳng hạn như trợ cấp doanh nghiệp và điều chỉnh chế độ hưu trí, bởi tuổi nghỉ hưu sớm đã làm tăng quỹ lương hưu, gây khó cho các chính phủ. Nhiều nước khác trên thế giới cũng bắt đầu chứng kiến xu hướng tương tự.

Trước thực tế này, nhiều tổ chức việc làm và nghiệp đoàn tạm thời đã được thành lập để hỗ trợ những người lao động lớn tuổi. Giới hoạch định chính sách cũng tập trung cho nỗ lực thúc đẩy tỷ lệ sinh và sửa đổi luật nhập cư để củng cố lực lượng lao động. Tuy vậy, các biện pháp này không mang lại nhiều hiệu quả.

Ví dụ tại Nhật Bản, các cuộc khảo sát cho thấy có tới một nửa số công ty báo cáo tình trạng thiếu nhân công toàn thời gian, và họ phải tuyển người cao tuổi để lấp đầy khoảng trống. Tại Tokyu Community, một công ty quản lý tài sản cho các khu chung cư ở Tokyo, gần một nửa số nhân viên ở độ tuổi từ 65 trở lên. Gloria, một công ty bên ngoài Tokyo chuyên sản xuất đồng phục, đã bãi bỏ chính sách tuổi nghỉ hưu bắt buộc cách đây 6 năm vì thiếu lao động.   

"Chúng tôi có rất nhiều vị trí làm việc chưa được sử dụng và khai thác"- Naohiro Ogawa thuộc Viện Ngân hàng Phát triển Châu Á cho biết.

Hiện chính phủ Nhật Bản đang cung cấp các khoản trợ cấp cho các công ty vừa và nhỏ thiết lập chỗ ở cho người lao động lớn tuổi. Riêng các công ty cũng có những cách thức hỗ trợ họ. Đơn cử, công ty giao hàng Aikawa Unsou đã cho lắp đặt các tay nắm trong xe tải để giúp các tài xế cao tuổi dễ dàng lên xuống xe.

Hoàng Dương