Kháng sinh mới Ceftolozane

Ceftolozane được sử dụng kết hợp với Tazobactam (viết tắt là C/T), dưới tên thương mại là Zerbaxa, là một loại kháng sinh Cephalosporin thế hệ thứ 5 có hoạt tính diệt khuẩn. Nó được sử dụng trong điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu và nhiễm trùng ổ bụng phức tạp ở người lớn.

Thuốc được tiêm tĩnh mạch theo liều lựa chọn bởi thầy thuốc và chỉ sử dụng ở BV trong trường hợp không còn sự lựa chọn nào khác. Hợp chất này được phát triển để sử dụng trong các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Gram âm kháng kháng sinh thông thường gây ra. Kết quả nghiên cứu cho thấy, Ceftolozan là một Cephalosporin mới có hoạt tính chống lại các sinh vật đa kháng (MDR) bao gồm P.Aeruginosa. Tazobactam cho phép mở rộng phổ của Ceftolozan trên vi khuẩn Gram âm sản xuất β-lactamase bao gồm cả Enzym Beta Lactamase phổ mở rộng (ESBL).

Các vai trò tiềm năng đối với Ceftolozan/Tazobactam (C/T) bao gồm điều trị theo kinh nghiệm khi nghi ngờ nhiễm trùng do vi khuẩn Gram âm kháng thuốc (ví dụ: ESBL), hoặc như một phần của liệu pháp phối hợp (ví dụ với Metronidazol) khi nghi ngờ nhiễm trùng vi khuẩn kỵ khí. Ngoài ra, C/T có thể đại diện cho liệu pháp thay thế Cephalosporin thế hệ thứ 3 sau khi điều trị thất bại hoặc đối với các trường hợp nhiễm trùng được ghi nhận do trực khuẩn Gram âm sản xuất ESBL.

Ceftolozan chứa 7-Amino Thiadiazol giúp làm tăng hoạt tính chống lại các vi sinh vật gây bệnh, mang lại sự ổn định chống lại nhiều Lactamase. Giống như Ceftazidim, Ceftolozan có gốc Axit Dimethyl Acetic, góp phần tăng cường hoạt động chống lại P.Aeruginosa. Việc bổ sung một chuỗi bên cồng kềnh (một vòng Pyrazole) ở vị trí 3 ngăn cản sự thủy phân của vòng Beta-lactam thông qua việc cản trở không gian. Đặc biệt, chuỗi bên này còn góp phần vào sự ổn định của Ceftolozan khi có mặt AmpC Beta-lactamase (một Cephalosporinase thường được sản xuất bởi P.Aeruginosa). Cũng giống như các Beta-lactam khác, Ceftolozan liên kết với các Protein gắn với Penicillin (PBPs), làm suy giảm liên kết chéo Peptidoglycan. Sự ức chế liên kết này dẫn đến gián đoạn tổng hợp thành tế bào và cuối cùng là ly giải tế bào.

Tazobactam là một chất ức chế Beta-lactamase, giúp bảo vệ và ổn định vòng Beta-lactam. Việc bổ sung Tazobactam vào Ceftolozan tạo điều kiện cải thiện hoạt động chống lại các Enterobacteriaceae và mở rộng phổ kháng sinh trên các vi khuẩn tiết Beta-lactamase và các vi khuẩn kỵ khí.

Hiện nay, C/T chưa được nghiên cứu trên các quần thể trẻ em. Vì vậy, thuốc được sử dụng thận trọng cho nhóm bệnh nhân là người lớn từ 18 tuổi trở lên. Ceftolozan là một Cephalosporin tiêm truyền tĩnh mạch thể hiện tuyến tính sau khi dùng một lần hoặc nhiều lần. Chế phẩm đạt nồng độ đỉnh sau khi truyền khoảng 60 phút. Cũng như các Betalactam khác, thuốc được dùng truyền kéo dài trong vòng khoảng một tiếng. Với liều ở người có chức năng thận bình thường là 1,5Gcho mỗi 8 tiếng. Liệu trình điều trị kéo dài khoảng 7-14 ngày tùy thực tế bệnh nhân.

Chỉ định được phê duyệt của C/T tại Việt Nam hiện nay là sử dụng kết hợp với Metronidazol để điều trị nhiễm khuẩn ổ bụng có biến chứng do các chủng vi khuẩn Gram âm và Gram dương nhạy cảm sau đây: Enterobacter Cloacae, Escherichia Coli, Klebsiella Oxytoca, Klebsiella Pneumoniae, Proteus Mirabilis, Pseudomonas Aeruginosa, Bacteroides Fragilis, Streptococcus Anginosus, Streptococcus Constellatus và Streptococcus Salivarius.

Trong điều trị nhiễm khuẩn đường tiết niệu phức tạp, bao gồm viêm thận-bể thận, có hoặc không có kèm du khuẩn huyết, do các vi sinh vật Gram âm nhạy cảm sau đây: Escherichia Coli, Klebsiella Pneumoniae, Proteus Mirabilis và Pseudomonas Aeruginosa. Hiện tại, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) mới cấp số đăng ký cho 2 sản phẩm được phép lưu hành tại Việt Nam là Zerbaxa 1,5mg (Ceftolozan/Tazobacta) và Zavicefta 2,5g (Ceftazidim/Avibactam).

ThS.Lê Quốc Thịnh