Việt Nam cần thúc đẩy tăng trưởng xanh để phát triển bền vững

Tăng trưởng xanh hướng tới sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội không chỉ là lựa chọn tất yếu, mà còn là cơ hội để Việt Nam hiện thực hóa cam kết đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050.

Đây là khẳng định của Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng tại Hội nghị “Thúc đẩy tăng trưởng xanh tại Việt Nam: Lộ trình đến thành công” diễn ra sáng 18/4 tại Hà Nội. Sự kiện được đồng tổ chức bởi Bộ KH-ĐT và Tập đoàn Boston Consulting (BCG).

Theo đó, kinh tế thế giới 2023 đang đối diện với tình trạng đa khủng hoảng, gia tăng nợ công, lạm phát giá năng lượng và thực phẩm; ảnh hưởng của cuộc xung đột tại Ukraine và diễn biến phức tạp của biến đổi khí hậu. Tình trạng này đòi hỏi tất cả các quốc gia phải đổi mới mô hình tăng trưởng để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, hướng tới phát triển bền vững và bao trùm, trong đó tăng trưởng xanh đang ngày càng trở thành ưu tiên hàng đầu của các nền kinh tế.

Theo đánh giá gần đây của Ủy ban Châu Âu, quy mô thị trường toàn cầu hiện nay cho các sản phẩm và dịch vụ xanh ước tính đạt trên 5 nghìn tỷ USD và có tốc độ tăng trưởng cao hơn nhiều so với các thị trường truyền thống. Dự báo đến năm 2030, nền kinh tế xanh sẽ tạo ra khoảng 24 triệu việc làm mới trên toàn cầu. Tại Mỹ, kinh tế xanh tạo việc làm cho khoảng 9,5 triệu lao động, đóng góp tương đương 1.300 tỷ USD/năm; với các nước OECD- con số này là 17,5 triệu lao động, tương đương 2.900 tỷ USD/năm. Kinh tế xanh còn tạo cơ hội thu hút mạnh mẽ các nhà đầu tư vào nhiều lĩnh vực mới như: Năng lượng tái tạo, giao thông thông minh, nông nghiệp thông minh, đô thị- công trình xanh, tài chính xanh…

Với cam kết của Chính phủ đưa phát thải ròng về "0" vào năm 2050, Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực, bắt kịp xu thế phát triển của thế giới, hướng tới mục tiêu hiện thực hóa cam kết lịch sử mang tính bước ngoặt. Các lĩnh vực mà Việt Nam có nhiều dư địa thu hút vốn đầu tư bao gồm: Năng lượng tái tạo, giao thông thông minh, nông nghiệp thông minh, đô thị- công trình xanh, tài chính xanh…

“Đối với Việt Nam, để đạt được mục tiêu đặt ra tại Chiến lược tăng trưởng xanh, Việt Nam cần có những bước đi đột phá, quyết liệt hơn nữa để đưa nền kinh tế xanh từ quy mô 6,7 tỷ USD năm 2020 lên đến 300 tỷ USD trong tổng GDP quốc gia vào năm 2050”- Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Bộ KH-ĐT- với vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia về tăng trưởng xanh, đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 và Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030. Chiến lược đã xác định rõ, tăng trưởng xanh là giải pháp quan trọng để thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng chống chịu trước các cú sốc từ bên ngoài, đóng góp trực tiếp vào giảm phát thải khí nhà kính để hướng tới nền kinh tế trung hòa các-bon trong dài hạn.

Tăng trưởng xanh phải lấy con người làm trung tâm, phải dựa vào thể chế và quản trị hiện đại, khoa học và công nghệ tiên tiến, nguồn nhân lực chất lượng cao, phải định hướng đầu tư vào công nghệ tiên tiến, chuyển đổi số, kết cấu hạ tầng thông minh và bền vững; tạo động lực để đầu tư tư nhân đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế xanh. Trên cơ sở đó, Việt Nam xác định tăng trưởng xanh là lựa chọn dài hạn để đảm bảo cân đối, hài hòa mục tiêu giảm tổng lượng phát thải khí nhà kính với sự phát triển và quy mô ngày càng tăng của nền kinh tế.

Theo Bộ trưởng Bộ KH-ĐT, về mặt phương pháp luận, tăng trưởng xanh thực sự phải là quá trình chuyển biến về tư duy, nhận thức trong sản xuất, tiêu dùng và lối sống, trong tư duy hoạch định chính sách, đặc biệt cần được cụ thể hóa bằng những giải pháp chuyển đổi xanh dựa trên nền tảng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Trong khuôn khổ hợp tác giữa Bộ KH-ĐT với BCG, với sự hỗ trợ của Tập đoàn SK, kết quả nghiên cứu sơ bộ ban đầu của BCG cho thấy, để tăng tốc tăng trưởng xanh, tính riêng đối với chuyển dịch 2 ngành điện gió và điện mặt trời, tiềm năng đóng góp vào GDP lên tới 70-80 tỷ USD, tạo ra khoảng 90-105 nghìn việc làm trực tiếp. Ngoài ra, hệ sinh thái hydro sạch dựa trên nền tảng năng lượng tái tạo có tiềm năng đóng góp 40-45 tỷ USD vào GDP hàng năm, tạo ra khoảng 40-50 nghìn việc làm, mang lại lợi ích cho cả thị trường nội địa lẫn tiềm năng xuất khẩu đến các nước phát triển trên thế giới.

Chia sẻ tại Hội nghị, ông Jaime Ruiz-Cabrero- Tổng Giám đốc BCG khu vực Đông Nam Á cho biết, các quốc gia dẫn đầu thế giới đang tăng tốc đẩy mạnh phát triển các công nghệ, giải pháp nhằm chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, sạch và ít carbon. Điều này mở ra cơ hội cho Việt Nam đón đầu xu hướng và trở thành quốc gia dẫn đầu về công nghệ sạch trong khu vực và có thể toàn cầu.

Tổng Giám đốc BCG cũng đưa ra 4 khuyến nghị chính cho Việt Nam nhằm hiện thực hóa cơ hội gồm: Hoàn thiện thể chế chiến lược xanh và đẩy mạnh xây dựng nền móng khuôn khổ pháp lý; tăng cường xây dựng hệ thống tài chính xanh ổn định, giúp giảm chi phí vốn đầu tư; phát triển hệ thống hạ tầng lưới điện, tạo nền móng để phát triển các nguồn năng lượng sạch và tái tạo; tăng tốc phát triển hệ sinh thái hydro sạch.

Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, Việt Nam với tiềm năng, vị thế địa kinh tế trong chuỗi cung ứng toàn cầu đang đứng trước cơ hội rất lớn để có thể chuyển mình, bắt kịp, tiến cùng, vượt lên, đi tắt đón đầu và tạo đà cho một bước nhảy vọt về phát triển kinh tế, xã hội và môi trường.

Tại Hội nghị, một số chuyên gia trong và ngoài nước cũng tập trung thảo luận về một số chủ đề quan trọng như: Tầm nhìn chung trong xây dựng một tương lai bền vững hơn cho Việt Nam; vấn đề tăng cường hợp tác và chia sẻ bài học quốc tế, lựa chọn kịch bản phù hợp; tìm phương án tài chính cho việc chuyển đổi xanh, các dự án tăng trưởng xanh; lưu ý và khống chế khả năng gây ô nhiễm của một số lĩnh vực “nhạy cảm” gồm giao thông, năng lượng, xây dựng. Các đối tác đều tỏ ý tin tưởng vào khát vọng và quyết tâm thực hiện tăng trưởng xanh của Việt Nam; đồng thời cam kết đồng hành, hỗ trợ quá trình này.

Thái An