Chung tay phòng ngừa, đẩy lùi ung thư mang yếu tố di truyền

Trong bước tiến quan trọng nhằm cải thiện chất lượng điều trị và chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân ung thư tại Việt Nam, nhất là các bệnh nhân mang yếu tố di truyền, trong tháng 6/2025, Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam đã đồng hành với nhiều cơ sở y tế tuyến đầu thực hiện chuỗi hoạt động khoa học.

Cụ thể, Hội nghị “Di truyền Ung thư” của Bệnh viện Bạch Mai; Hội thảo khoa học với Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM và Bệnh viện Chợ Rẫy. Ngoài ra, ngày 21/6 mới đây triển khai hoạt động đào tạo ngoại khóa chuyên sâu về tư vấn di truyền nằm trong khuôn khổ bản ghi nhớ hợp tác với Đại Học Y Dược TP.HCM.

Chương trình tại Hội thảo khoa học ở Bệnh viện Chợ Rẫy

Trong chuỗi chương trình có sự tham sự của các chuyên gia quốc tế hàng đầu trong khu vực như GS. TS. BS. Lee Soo Chin- Viện Ung thư Đại học Quốc gia Singapore; chuyên gia Yoon Sook-Yee, Phó chủ tịch Hội tư vấn di truyền Malaysia- Trưởng bộ phận tư vấn di truyền của Trung tâm nghiên cứu ung thư Malaysia. Đồng thời, có 25 chuyên gia đầu ngành đến từ đa chuyên khoa với các báo cáo chuyên đề cập nhật và hơn 800 y bác sĩ, cán bộ y tế trên toàn quốc đang công tác trong lĩnh vực điều trị ung thư tham dự trực tiếp hoặc trực tuyến.

Ung thư được xem là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Bên cạnh các yếu tố nguy cơ từ môi trường sống, một số đột biến gen có thể đã được truyền qua các thế hệ trong gia đình, làm tăng khả năng mắc ung thư. Cá nhân đã được xác định mang gen di truyền liên quan ung thư cần được quản lý và sàng lọc theo chương trình riêng biệt và tư vấn các biện pháp can thiệp giảm nguy cơ mắc bệnh. Ngoài ra, một số bệnh ung thư di truyền có thể được điều trị hiệu quả với các thuốc điều trị đích phù hợp. Các bệnh ung thư đã xác định có liên quan đến gen đột biến di truyền, trong đó phổ biến nhất là gen BRCA1/2, đều là những bệnh có tỷ lệ mắc mới và tử vong gia tăng hàng năm.

Theo số liệu của Tổ chức Ghi nhận Ung thư Toàn cầu (GLOBOCAN 2022), mỗi năm tại Việt Nam ghi nhận: ung thư vú có khoảng 24.500 ca mắc mới và khoảng 10.000 ca tử vong; ung thư buồng trứng có khoảng 1.500 ca mắc mới và khoảng 1.000 ca tử vong; ung thư tuyến tiền liệt có trên 5.800 ca mắc mới và 2.800 ca tử vong; ung thư tụy có khoảng 1.250 ca mắc mới và phần lớn các ca này tử vong.

Tỷ lệ mang đột biến gen di truyền (hay còn gọi là đột biến dòng mầm- germline) BRCA1/2 ở các bệnh lý ung thư được y văn ghi nhận cụ thể: ung thư biểu mô buồng trứng (khoảng 15%), ung thư vú tam âm (10–17%), ung thư vú thụ thể nội tiết dương tính (6%), ung thư tuyến tiền liệt (5–10%) và ung thư biểu mô tuyến tụy (5–7%).

Thực trạng này đòi hỏi công tác chẩn đoán và nâng cao chất lượng điều trị ung thư di truyền cần được đẩy mạnh và ưu tiên hơn nữa trong thời gian tới. Đối với người bệnh và các cá nhân có yếu tố nguy cơ, việc tích hợp tư vấn di truyền vào thực hành điều trị mang lại giá trị vượt trội, giúp nhận diện sớm các yếu tố di truyền liên quan ung thư, từ đó cá thể hóa phác đồ điều trị, tối ưu kết quả chẩn đoán và tăng cơ hội điều trị thành công. Nhờ đó, người bệnh được tiếp cận các giải pháp chủ động để hạn chế biến chứng, kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Ở góc độ xã hội và hệ thống y tế, tư vấn di truyền không chỉ giúp làm rõ nguyên nhân mắc ung thư mà còn là chìa khóa quan trọng trong tầm soát, phát hiện bệnh sớm ở các cá nhân nguy cơ cao. Nhờ phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, người bệnh được điều trị hiệu quả ngay từ giai đoạn sớm, đặc biệt là trong ung thư vú, giúp giảm đáng kể nguy cơ tử vong, đồng thời góp phần giảm tải áp lực cho hệ thống y tế, tiết kiệm chi phí điều trị cho cá nhân và toàn xã hội. Đây là bước tiến quan trọng góp phần xây dựng hệ sinh thái y tế chủ động, hiệu quả và bền vững trước những thách thức của bệnh ung thư.

Bên cạnh đó, việc thúc đẩy chuẩn hóa công tác tư vấn di truyền thông qua các hoạt động nói trên không chỉ dừng lại ở vai trò học thuật mà còn là cam kết đồng hành cùng bệnh nhân, gia đình và toàn xã hội trong cuộc chiến chống ung thư mang yếu tố di truyền. Theo đánh giá của các chuyên gia y tế, công tác đào tạo nguồn nhân lực y tế đang đứng trước không ít thách thức, đặc biệt trước bối cảnh dân số gia tăng và già hóa dân số, cũng như mô hình bệnh tật đã thay đổi theo xu hướng gia tăng các bệnh không lây nhiễm. Điều này đòi hỏi sự tập trung vào việc nâng cao chất lượng và số lượng cán bộ y tế, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe trong tương lai.

Phát biểu tại chương trình đào tạo ngoại khóa chuyên sâu về tư vấn di truyền, PGS-TS.BS. Ngô Quốc Đạt- Hiệu trưởng Đại học Y dược TP.HCM biểu dương và chúc mừng những thành công trong việc triển khai các khóa đào tạo ngắn hạn với sự tham gia của Ban giảng huấn trong nước và quốc tế, nhiều chuyên viên y tế từ các cơ sở điều trị uy tín trên cả nước và chúc cho hợp tác tiếp theo sẽ đạt được nhiều bước tiến nổi bật hơn nữa.

PGS.TS.BS. Ngô Quốc Đạt- Hiệu trưởng Đại học Y dược TP.HCM phát biểu

“Hợp tác giữa Đại học Y Dược TP.HCM và Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận, đặc biệt đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực rất mới trong ung thư là tư vấn di truyền. Sự thành công này không chỉ khẳng định vị thế tiên phong của cả hai bên mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển của ngành y tế nước nhà. Tôi tin tưởng rằng, với những nền tảng đã có, mối quan hệ hợp tác giữa hai bên sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ, mang lại nhiều giá trị hơn nữa cho ngành y tế Việt Nam. Trong thời gian sắp tới, Đại học Y Dược TP.HCM cũng sẽ tiến tới xây dựng nội dung chương trình, thẩm định và triển khai thí điểm đào tạo học phần Tư vấn di truyền sau đại học, giúp việc đào tạo tiếp cận nhiều đối tượng hơn.”, PGS Ngô Quốc Đạt chia sẻ.

Ông Atul Tandon, Tổng Giám Đốc, của AstraZeneca Việt Nam cho biết, hơn 30 năm đồng hành cùng y tế Việt Nam, đơn vị đã tiên phong mang đến các giải pháp điều trị ung thư hiện đại, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng sống cho bệnh nhân.

“Hành trình này đã và đang được tiếp tục củng cố bằng việc thúc đẩy nghiên cứu và tư vấn di truyền, giúp cá thể hóa điều trị và phát hiện sớm ung thư, giảm bớt gáng nặng cho người bệnh và hệ thống chăm sóc sức khỏe Việt Nam. Chúng tôi mong muốn được thắt chặt hợp tác với các tổ chức, đối tác y tế để cùng nhau nâng cao nhận thức và chung tay hành động hướng tới một tương lai mà ung thư không còn là nguyên nhân gây tử vong, vì một Việt Nam khỏe mạnh và thịnh vượng hơn.”, ông Atul Tandon khẳng định.

Trà Giang