Lệch pha giữa kỳ vọng của người lao động và chiến lược thu hút của doanh nghiệp
Các doanh nghiệp thừa nhận khó khăn trong tuyển dụng, với 77,4% đánh giá tình hình khó khăn hơn cùng kỳ năm trước, đặc biệt ở nhóm nhân viên chính thức/thực thi. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu ứng viên có kỹ năng, kinh nghiệm phù hợp, tiếp đó là kỳ vọng quá cao từ ứng viên.
Báo cáo thị trường lao động quý II/2025 của Vieclam24H cho thấy, có sự lệch pha giữa kỳ vọng của người lao động và chiến lược thu hút của doanh nghiệp. Sự khác biệt về thứ tự ưu tiên giữa doanh nghiệp và người lao động cho thấy, doanh nghiệp nhận định ứng viên có kỳ vọng cao, nhưng lại chưa thực sự đặt trọng tâm vào việc điều chỉnh trực tiếp những yếu tố đãi ngộ mà người lao động khao khát nhất. Điều này góp phần khiến hành trình tuyển dụng tìm việc trở nên gian nan hơn cho cả hai phía.
Báo cáo cũng cho thấy, cắt giảm nhân sự không còn là biện pháp tạm thời, mà đã trở thành xu hướng kéo dài toàn cầu, để lại những ảnh hưởng sâu sắc đến tinh thần người lao động Việt Nam. Trong 6 tháng đầu năm 2025, làn sóng sa thải tiếp tục lan rộng toàn cầu và tại Việt Nam, đặc biệt ở các ngành sản xuất, bán lẻ, tài chính và công nghệ. Ngành công nghệ toàn cầu cắt giảm 72.000 lao động, trong khi ngành bán lẻ là hơn 64.000 lao động.
Tại Việt Nam, hơn 2.500 nhân sự ngân hàng bị tinh giản; các ngành sản xuất dệt may, da giày, điện tử cũng ghi nhận nhiều đợt cắt giảm. Cùng với đó, nỗi lo bị sa thải (layoff anxiety) gia tăng rõ rệt, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe tinh thần, tâm lý nghề nghiệp và hành vi tìm việc của người lao động.
Lao động trẻ mới ra trường và thực tập sinh đang đối mặt với ít cơ hội tuyển dụng và là nhóm dễ bị cắt giảm khi doanh nghiệp tinh gọn bộ máy. Cụ thể, tỷ lệ được giữ lại của nhóm 18-24 tuổi và cấp bậc entry-level thấp hơn so với các nhóm khác. Bên cạnh đó, chỉ 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp hoặc thực tập sinh, cho thấy thách thức lớn trong việc gia nhập thị trường lao động của lực lượng trẻ.
Dù chịu nhiều áp lực, doanh nghiệp Việt Nam vẫn nỗ lực duy trì hoạt động và lực lượng lao động. Trong 12 tháng qua, 26,4% doanh nghiệp đã tiến hành tinh gọn bộ máy, chủ yếu trong các ngành bán lẻ, sản xuất, bất động sản và xây dựng. Tuy nhiên, khi nhìn về 6 tháng tới, 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự, dù theo hướng cẩn trọng và chọn lọc hơn. Nhu cầu tuyển dụng hiện tập trung vào các vị trí gắn với tăng trưởng và vận hành thực tế như kinh doanh và bán hàng, kỹ sư sản xuất và kỹ thuật, lao động phổ thông có tay nghề cùng các cấp bậc từ nhân viên đến quản lý trung cấp.
Người lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật so với xu hướng chung trên thế giới. Hơn 70% người tham gia khảo sát từng trải qua các cảm xúc tiêu cực khi bị sa thải như lo lắng tài chính, sốc hoặc mất tinh thần. Tuy nhiên, gần 30% nhìn nhận đây là cơ hội thay đổi, cảm thấy bình thản vì đã lường trước tình huống hoặc thậm chí cảm thấy được giải thoát. Tỷ lệ này cao hơn đáng kể so với ghi nhận từ các nghiên cứu quốc tế, vốn xem phản ứng tích cực sau khi mất việc là hiếm gặp.
Phần lớn người lao động đã chủ động quay lại hành trình tìm việc, dù con đường phục hồi không dễ dàng. Có 72,7% người lao động mất việc cho biết đã tái gia nhập thị trường tìm việc, trong đó 24,7% đã nhanh chóng có việc làm. Tuy nhiên, với nhiều người khác, quá trình này kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng, cho thấy thách thức thị trường vẫn còn hiện hữu và cơ hội không chia đều cho tất cả.
Từ đó, Vieclam24h đưa ra khuyến nghị, đối với doanh nghiệp nên cân nhắc hệ lụy dài hạn trước quyết định cắt giảm; minh bạch và thẳng thắn, tái thiết niềm tin bằng lắng nghe và giao tiếp; cập nhật và tối ưu hóa chiến lược tuyển dụng phù hợp với kỳ vọng của người lao động; đầu tư vào đào tạo, phát triển kỹ năng và ứng dụng công nghệ thông minh để tăng năng suất, giảm tải áp lực cho nhân sự ở lại.
Đối với người lao động cần duy trì tư duy linh hoạt và sẵn sàng thích nghi, đầu tư phát triển kỹ năng liên tục (đặc biệt là kỹ năng bền vững và khó bị thay thế), chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân, không để tâm lý bất an chi phối quyết định, tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp và thị trường, điều chỉnh kỳ vọng tài chính thực tế và tận dụng tối đa các công cụ tìm việc.
Nguyệt Hà