Chính sách BHYT từng bước phát triển, đạt được những thành tựu quan trọng

Chiều 26/1, dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị trực tuyến tổng kết Luật BHYT giai đoạn 2009-2023. Tham dự Hội nghị tại điểm cầu Trung ương có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Hoàng Mai và Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Đức Hòa.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh, sau 15 năm triển khai thực hiện Luật BHYT, chính sách BHYT đã từng bước phát triển và đạt được những thành tựu quan trọng, khẳng định tính đúng đắn và phù hợp trong việc lựa chọn chính sách tài chính y tế thông qua BHYT, tạo nguồn tài chính bền vững cho chăm sóc sức khỏe, tiếp cận mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại Hội nghị

Cụ thể, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn đã chỉ ra 8 kết quả nổi bật. Trong đó, tỷ lệ bao phủ BHYT gia tăng nhanh chóng, cụ thể: Năm 2009 bao phủ 58% dân số, tới năm 2023 đạt 93,35% dân số- tương ứng với 93,307 triệu người tham gia BHYT. Quyền lợi của người tham gia BHYT ngày càng được mở rộng, việc tiếp cận dịch vụ KCB BHYT ngày càng thuận lợi.

Việt Nam được đánh giá là một trong số ít nước trên thế giới có danh mục thuốc tương đối đầy đủ, toàn diện và mở rộng so với mức phí đóng BHYT, với 1.037 hoạt chất/thuốc hóa dược, sinh phẩm và 229 thuốc đông y, thuốc từ dược liệu, 349 vị thuốc cổ truyền (trong khi Thái Lan, Singapore, Philippines chỉ có 600-700 hoạt chất). Quỹ BHYT đã đảm bảo chi trả hầu hết các bệnh lý và có nhiều thuốc mới, chi phí cao với số tiền chi trả lớn; đặc biệt có bệnh nhân đã được chi trả BHYT lên tới gần 4 tỷ đồng.

Hệ thống cơ sở KCB BHYT ngày càng mở rộng và nâng cao chất lượng, đáp ứng nhu cầu KCB BHYT của người dân. Đến hết ngày 31/12/2023, toàn quốc có 12.835 cơ sở ký hợp đồng KCB BHYT, trong đó gồm 1.768 cơ sở công lập và 1.067 cơ sở ngoài công lập, hơn 10.000 trạm y tế xã; chất lượng KCB BHYT ngày ngày được càng nâng cao.

Số lượt KCB BHYT tăng nhanh qua từng năm. Trong năm 2023 có 174,8 triệu lượt KCB BHYT với số tiền chi trả khoảng 124,3 nghìn tỷ đồng. Quỹ BHYT được cơ quan BHXH quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch. Đến 31/12/2023, tổng số thu BHYT là 124.300 tỷ đồng, đạt 119,44% kế hoạch. Nhìn chung, việc sử dụng quỹ đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả, đảm bảo cân đối thu-chi và sự bền vững của quỹ, để đáp ứng nhu cầu KCB của nhân dân.

Toàn cảnh Hội nghị tại điểm cầu Bộ Y tế

Công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật BHYT được coi trọng, đổi mới theo hướng hiện đại, đa dạng, linh hoạt, phù hợp, góp phần tạo sự đồng thuận của nhân dân trong xây dựng và thực hiện chính sách, pháp luật BHYT. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám định BHYT ngày càng được tăng cường để bảo đảm thực hiện nghiêm, hiệu quả chính sách BHYT và quản lý, sử dụng quỹ hiệu quả, tiết kiệm. Công tác xây dựng thể chế, văn bản hướng dẫn thực  hiện luật được làm thường xuyên, đáp ứng yêu cầu quản lý BHYT. Đặc biệt, trong năm 2023, nhiều văn bản, chính sách mới đã được ban hành...

Lãnh đạo Bộ Y tế cũng nêu rõ: "Bên cạnh những kết quả đã đạt được, sau 15 năm triển khai thực hiện Luật BHYT 2008 và Luật BHYT 2014, đã có một số quy định không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế-xã hội, một số nội dung mới phát sinh trong trong thực tiễn triển khai. Những thay đổi trong các quy định về KCB của Luật Khám bệnh, chữa bệnh đòi hỏi cần phải tổng kết, đánh giá và sửa đổi, bổ sung Luật BHYT để phù hợp với các quy định mới của hệ thống pháp luật và thực tiễn".

Tại Hội nghị, các báo cáo chuyên môn từ Vụ BHYT, Cục Quản lý KCB (Bộ Y tế), Ban Thực hiện chính sách BHYT, Trung tâm Giám định BHYT và TTĐT (BHXH Việt Nam) cũng như ý kiến của Sở Y tế một số tỉnh, thành phố đã góp phần làm rõ thêm tình hình thực hiện Luật BHYT trong giai đoạn vừa qua.

Đáng chú ý, một số khó khăn, hạn chế đã được chỉ ra như: Tỷ lệ bao phủ BHYT với nhóm tham gia theo hộ gia đình còn thấp; chất lượng dịch vụ tại tuyến y tế cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu; một số cơ sở y tế gặp khó khăn trong việc mua sắm thuốc, vật tư y tế; chính sách “thông tuyến” một mặt nâng cao quyền lợi cho người dân song cũng gây nên tình trạng quá tải ở cơ sở y tế tuyến trên; có tình trạng chỉ định dịch vụ kỹ thuật quá mức cần thiết, chỉ định điều trị nội trú không thực sự cần thiết hoặc kéo dài ngày điều trị nội trú...

Bà Trần Thị Trang- Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế) báo cáo tại Hội nghị

Bà Trần Thị Trang- Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế) cũng nhấn mạnh, quá trình nghiên cứu sửa đổi Luật BHYT sẽ được thực hiện trên quan điểm kế thừa những quy định đang phát huy hiệu quả, khắc phục những bất cập đang tồn tại; đảm bảo khả năng chi trả, an toàn của quỹ BHYT, giảm gánh nặng chi phí y tế trực tiếp từ tiền túi của cá nhân/hộ gia đình; làm rõ hơn nhiệm vụ, quyền hạn của các bên, đổi mới công tác quản lý nhà nước về BHYT...

Phân tích chi tiết tình hình thực hiện Luật BHYT, ông Lê Văn Phúc- Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT (BHXH Việt Nam) đưa ra một số đề xuất nhằm duy trì và phát triển bền vững số người tham gia BHYT. Theo đó, cần quy định để mọi đối tượng đều phải tham gia BHYT liên tục, đẩy đủ, nhất là với nhóm NLĐ bị tạm hoãn HĐLĐ, NLĐ ở khu vực phi chính thức, hộ gia đình (hiện nhóm này còn khoảng 7% chưa tham gia BHYT).

Ông Lê Văn Phúc- Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT (BHXH Việt Nam) phân tích rõ tình hình thực hiện Luật BHYT

Bên cạnh đó, theo ông Phúc, cần quy định mở rộng gói quyền lợi BHYT phù hợp với khả năng đóng BHYT. Đồng thời, cần rà soát, điều chỉnh gói quyền lợi BHYT; làm rõ tiêu chí và kết quả đánh giá tính chi phí hiệu quả của thuốc, vật tư y tế, dịch vụ y tế. Cần đảm bảo công bằng trong KCB BHYT, phát triển hệ thống y tế cơ sở. Quy định để giảm chi tiền túi từ bệnh nhân BHYT, cần tính đủ các cấu phần chi phí của giá dịch vụ KCB BHYT; yêu cầu cơ sở KCB phải đảm bảo cung ứng đủ thuốc, vật tư y tế, không để bệnh nhân phải tự mua; không được thu thêm chi phí của người bệnh...

Làm rõ những kết quả ứng dụng CNTT trong công tác quản lý KCB và giám định BHYT, ông Dương Tuấn Đức- Giám đốc Trung tâm Giám định BHYT và TTĐT (BHXH Việt Nam) cũng nêu lên những bất cập, nhất là tình trạng chưa tuân thủ quy định về liên thông dữ liệu của cơ sở KCB; còn tình trạng dữ liệu gửi chậm, chất lượng dữ liệu chưa đảm bảo “đúng, đủ, sạch, sống”... Vì vậy, ông Đức đề nghị cần ban hành quy định về xác thực dữ liệu điện tử, liên thông kết quả xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh giữa các cơ sở KCB. Bên cạnh đó, cần xây dựng, hoàn thiện các hướng dẫn, phác đồ điều trị, tăng cường giám sát chi KCB hợp lý và hiệu quả...

Đánh giá về chất lượng KCB của các cơ sở y tế giai đoạn vừa qua, ông Nguyễn Trọng Khoa- Phó Cục trưởng Cục Quản lý KCB (Bộ Y tế) cho rằng, lãnh đạo các BV phải thực sự sâu sát chỉ đạo nội dung này; cần xây dựng mạng lưới quản lý chất lượng, an toàn người bệnh, đẩy mạnh ứng dụng CNTT, chuyển đổi số trong công tác KCB, gắn với thường xuyên kiểm tra, giám sát, tập huấn, hướng dẫn giải quyết các khó khăn trong quá trình thực hiện.

Ông Nguyễn Hoàng Mai- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội phát biểu tại Hội nghị

Ông Nguyễn Hoàng Mai- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội đánh giá, các báo cáo tổng kết thực hiện Luật BHYT đã được xây dựng cơ bản đầy đủ, toàn diện, phản ánh rõ các kết quả thực tiễn, nêu ra những điểm cần sửa đổi. Nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết phải sửa đổi Luật BHYT để đảm bảo đồng bộ với Luật Khám bệnh, chữa bệnh và phù hợp với chế độ tiền lương mới, ông Mai đề nghị Bộ Y tế và BHXH Việt Nam cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với nhau để thống nhất các nội dung điều chỉnh.

“Các vấn đề về ứng dụng CNTT trong thực hiện KCB BHYT cũng rất quan trọng; các bên cần thống nhất chỉ đạo, nâng cao hiệu quả triển khai trong thực tế, qua đó sẽ giải quyết ngay được các hạn chế, bất cập trong tổ chức thực hiện. Đồng thời, nghiên cứu đề xuất sửa đổi Luật BHYT cho phù hợp với yêu cầu đang đặt ra”- ông Nguyễn Hoàng Mai đề nghị.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Đức Hòa phát biểu tại Hội nghị

Nêu rõ một số điểm mới trong công tác tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật BHYT như: Cải cách TTHC, cấp thẻ BHYT, ứng dụng CNTT... Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Đức Hòa khẳng định: Ngành BHXH Việt Nam luôn cố gắng tạo thuận lợi và đảm bảo quyền lợi BHYT cho người dân. Điều này được thể hiện rõ qua số lượt KCB BHYT liên tục gia tăng qua các năm, tương ứng với đó là chi phí KCB BHYT cũng tăng theo. Số cơ sở y tế tham gia KCB BHYT cũng gia tăng qua từng năm, cho thấy chính sách BHYT đã và đang đi vào cuộc sống, mở rộng cơ hội KCB BHYT cho người dân. 

“Đặc biệt, Hệ thống thông tin giám định BHYT của BHXH Việt Nam không ngừng được đổi mới, kết nối đến gần 13.000 cơ sở KCB, liên tục được cập nhật các tính năng mới, giúp cho quá trình quản lý, giám sát về BHYT từng bước được hiện đại hóa”- Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Đức Hòa nhấn mạnh. Lãnh đạo BHXH Việt Nam cũng đề nghị tiếp tục xây dựng, sửa đổi Luật BHYT để tạo động lực nâng cao hơn nữa chất lượng KCB BHYT; tiếp tục hiện đại hóa công tác giám định BHYT để đảm bảo công khai, minh bạch, xử lý nghiêm các hành vi cố tình trục lợi, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân và quỹ BHYT.

“BHXH Việt Nam sẽ cố gắng phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế để nghiên cứu sửa đổi Luật BHYT, đảm bảo khắc phục những hạn chế đang còn tồn tại, nhất là vấn đề liên quan đến phương thức thanh toán, định mức kinh tế, xây dựng tiêu chí chất lượng KCB, tạo thuận lợi cho việc ứng dụng CNTT, trí tuệ nhân tạo (AI) trong các khâu quản lý, thực hiện nghiệp vụ... cùng hướng tới mục tiêu đảm bảo tốt nhất quyền lợi BHYT của người dân”- Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Đức Hòa khẳng định.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn đã cho ý kiến chỉ đạo cụ thể với các đơn vị trực thuộc Bộ Y tế, nhất là các nội dung liên quan đến xây dựng văn bản hướng dẫn, tháo gỡ các khó khăn trong công tác tổ chức thực hiện KCB BHYT, cũng như tiếp tục phối hợp với cơ quan BHXH để nghiên cứu sửa đổi Luật BHYT đảm bảo chất lượng, kịp tiến độ đề ra. Yêu cầu các cơ sở y tế tiếp tục triển khai các giải pháp nâng cao hơn nữa chất lượng KCB BHYT; thực hiện nghiêm các quy định của Bộ Y tế, nhất là việc liên thông và gửi dữ liệu phục vụ hiệu quả công tác quản lý, thanh toán, giám định BHYT, hướng tới mục tiêu công khai, minh bạch...

"Phải thấm nhuần phương châm "Lấy người bệnh làm trung tâm" để công tác nghiên cứu, sửa đổi chính sách BHYT cũng như nâng cao chất lượng công tác tổ chức thực hiện phát huy được hiệu quả thực sự trong thực tiễn"- Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh. 

Minh Đức