BH thất nghiệp là một trong những chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội, hỗ trợ tài chính cho người lao động (NLĐ) không may bị mất việc. Và từ ngày 1/1/2026, chính sách BH thất nghiệp sẽ có nhiều thay đổi so với hiện hành, có lợi hơn với NLĐ.

Những nhóm lao động được tham gia BH thất nghiệp

Theo Khoản 1 Điều 31 Luật Việc làm năm 2025, có 4 nhóm lao động thuộc diện tham gia BH thất nghiệp. Cụ thể, người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, kể cả trường hợp NLĐ và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

NLĐ làm việc theo hợp đồng lao động nhưng làm việc không trọn thời gian, có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất. NLĐ làm việc theo hợp đồng làm việc.

Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã có hưởng tiền lương.

Thêm quyền lợi cho người sử dụng lao động

Tại Khoản 1 Điều 30 Luật Việc làm năm 2025 quy định, người tham gia BH thất nghiệp khi mất việc được hưởng 4 chế độ hỗ trợ - nhiều hơn luật hiện hành 1 chế độ. Theo đó, người thất nghiệp được tư vấn, giới thiệu việc làm; quỹ BH thất nghiệp hỗ trợ NLĐ tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề; người thất nghiệp được hưởng trợ cấp thất nghiệp; quỹ BH thất nghiệp hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho NLĐ.

Đặc biệt, Luật Việc làm năm 2025 còn bổ sung quy định: “Trường hợp khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm, căn cứ tình hình thực tế và kết dư quỹ BH thất nghiệp, Chính phủ quy định việc giảm mức đóng BH thất nghiệp, hỗ trợ bằng tiền hoặc hỗ trợ khác”.

Sửa đổi điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp

Cũng tại Khoản 1 Điều 38 Luật Việc làm 2025 quy định NLĐ tham gia BH thất nghiệp được hưởng trợ cấp khi đạt đủ 4 điều kiện. Cụ thể: NLĐ đã chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc theo quy định của pháp luật; không thuộc trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật hoặc nghỉ việc khi đủ điều kiện hưởng lương hưu.

NLĐ đã đóng BH thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc. Trường hợp NLĐ làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 12 tháng thì phải đóng đủ 12 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng lao động.

NLĐ đã nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp trong thời hạn 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc. Trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp, NLĐ không thuộc một trong các trường hợp sau: Có việc làm và thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân, dân quân thường trực; đi học tập có thời hạn trên 12 tháng; chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc; bị tạm giam, chấp hành hình phạt tù; ra nước ngoài định cư hoặc chết.

Doanh nghiệp chịu trách nhiệm chi trả khi không đóng BH thất nghiệp

Theo Khoản 7 Điều 33 Luật Việc làm năm 2025 quy định trách nhiệm đóng BH thất nghiệp của người sử dụng lao động. Theo đó, người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng đủ BH thất nghiệp theo quy định đối với NLĐ khi chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc để kịp thời giải quyết chế độ BH thất nghiệp cho NLĐ.

Đồng thời, Luật Việc làm năm 2025 quy định thêm trường hợp NLĐ khi chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc mà người sử dụng lao động không đóng đủ BH thất nghiệp cho NLĐ. Trong trường hợp này, người sử dụng lao động phải trả khoản tiền tương ứng với các chế độ BH thất nghiệp mà NLĐ được hưởng theo quy định của pháp luật.

Tăng quyền lợi đào tạo nghề cho NLĐ

Điều 37 Luật Việc làm năm 2025 quy định về chế độ hỗ trợ NLĐ tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề. Cụ thể, NLĐ đang hưởng trợ cấp thất nghiệp được hỗ trợ đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề. Luật Việc làm năm 2025 bổ sung thêm trường hợp NLĐ không đủ điều kiện về thời gian đóng BH thất nghiệp để được hưởng trợ cấp. Trong trường hợp này, NLĐ vẫn được hưởng chế độ hỗ trợ đào tạo nghề nếu họ đã đóng BH thất nghiệp từ đủ 9 tháng trở lên trong thời gian 36 tháng trước khi nghỉ việc.

Đồng thời, Luật Việc làm năm 2025 cũng tăng thêm quyền lợi (hỗ trợ thêm tiền ăn) trong chế độ hỗ trợ đào tạo nghề so với luật hiện hành. Cụ thể, NLĐ được hỗ trợ học phí và tiền ăn trong thời gian học nghề; thời gian hỗ trợ được tính theo khóa học nhưng tối đa là 6 tháng.

Rút ngắn thời gian chờ nhận trợ cấp thất nghiệp

Tại Điều 39 Luật Việc làm năm 2025 đã quy định, mức hưởng BH thất nghiệp không có gì thay đổi so với luật hiện hành. Tuy nhiên, thời gian chờ để nhận trợ cấp thất nghiệp được rút ngắn so với quy định hiện nay. Cụ thể, thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp là ngày làm việc thứ 11 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp (theo quy định hiện hành, thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp là ngày làm việc thứ 16 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ).

Nguyệt Hà