Bộ Y tế vừa ban hành hướng dẫn mới về chẩn đoán và điều trị cúm mùa, thay thế hướng dẫn đã được áp dụng từ năm 2011. Theo đó, cập nhật nhiều nội dung quan trọng theo khuyến cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phản ánh sự thay đổi trong cách tiếp cận với bệnh cúm mùa, một bệnh truyền nhiễm phổ biến nhưng có thể diễn tiến nghiêm trọng nếu không kiểm soát tốt ở nhóm nguy cơ.

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm cấp tính đường hô hấp, có thể gây biến chứng nặng ở người có bệnh nền, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người cao tuổi. Về mặt lâm sàng, thời gian ủ bệnh thường từ 1 - 4 ngày; khởi phát thường đột ngột với sốt, ớn lạnh, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi. Người bệnh có biểu hiện ho khan, đau họng, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi. Ở trẻ em có thể gặp triệu chứng buồn nôn, nôn, hoặc tiêu chảy. Triệu chứng có thể không điển hình ở người lớn trên 65 tuổi. Phần lớn các người bệnh nhiễm cúm mùa chỉ sốt trong 3- 5 ngày, ho có thể kéo dài hơn và tự hồi phục. Tuy nhiên một số người bệnh có thể tiến triển thành cúm nặng như sốt, đau đầu, đau cơ, ho khan, nghẹt mũi, cùng các triệu chứng đường tiêu hóa ở trẻ em.

Với biểu hiện bệnh cúm chuyển nặng, Bộ Y tế hướng dẫn, nhận biết lâm sàng khi bệnh diễn biến viêm phổi như đau tức ngực khó thở tăng dần. Có thể có biểu hiện tình trạng suy hô hấp cấp tiến triển nhanh, thậm chí biểu hiện sốc và suy đa cơ quan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời; tình trạng cúm làm bùng phát các bệnh lý mạn tính như hen, COPD, suy tim… 

Để chẩn đoán chính xác, hướng dẫn khuyến nghị sử dụng test nhanh khi có nghi ngờ nhiễm cúm; khuyến khích thực hiện các xét nghiệm hiện đại như RT-PCR hoặc Multiplex-PCR để xác định chủng virus. Trường hợp nghi ngờ cúm có biến chủng mới, các biện pháp chuyên sâu như giải trình tự gene và nuôi cấy vi rút được chỉ định. Ở các ca cúm nặng, các xét nghiệm đánh giá chức năng cơ quan, hình ảnh học và vi sinh được nhấn mạnh nhằm phát hiện kịp thời các biến chứng. Việc phân loại mức độ bệnh vẫn giữ cấu trúc cũ, nhưng có điều chỉnh yếu tố nguy cơ. Bổ sung nhóm trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là dưới 2 tuổi và phụ nữ đang mang thai ba tháng cuối hoặc mới sinh trong vòng hai tuần.

Một thay đổi đáng chú ý trong hướng dẫn mới của Bộ Y tế đã bỏ quy định cách ly y tế bắt buộc và thông báo cho cơ quan y tế dự phòng đối với ca cúm mùa, thay vào đó thực hiện theo đúng quy định trong Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm và cơ chế báo cáo dịch bệnh truyền nhiễm nhóm B. Với ca có yếu tố nguy cơ diễn tiến nặng, trong điều trị, có thể chỉ định sử dụng thuốc kháng virus cúm. Với ca nhẹ, điều trị chủ yếu là ngoại trú, hỗ trợ triệu chứng bằng thuốc hạ sốt– giảm đau (khuyến cáo không dùng thuốc có chứa Aspirin do nguy cơ gây hội chứng Reye– một biến chứng hiếm nhưng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng).

Bên cạnh đó, hướng dẫn cũng nhấn mạnh vai trò của việc bù nước, điện giải, đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt đối với trẻ nhỏ và người cao tuổi. Bộ Y tế không khuyến cáo dùng kháng sinh cho người bệnh nghi ngờ hoặc đã xác định nhiễm cúm nhẹ.

Việc cập nhật hướng dẫn lần này được đánh giá là phù hợp với thực tiễn mới, giúp hệ thống y tế nâng cao hiệu quả điều trị, đồng thời tránh lạm dụng thuốc và giảm gánh nặng cho cơ sở y tế.
Quốc Khánh