Trong những ngày qua, rất nhiều chủ hộ kinh doanh đã liên hệ với cơ quan BHXH để tìm hiểu về quy trình tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc. Vậy, các đơn vị BHXH địa phương đã và đang chuẩn bị gì cho việc này?

Cơ quan BHXH đã sẵn sàng

Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 đã bổ sung quy định mở rộng diện tham gia BHXH bắt buộc, trong đó có chủ hộ kinh doanh cá thể có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ. Theo đó, tổng mức đóng bằng 29,5% tiền lương làm căn cứ đóng, trong đó tỷ lệ đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất là 22%, đóng vào quỹ ốm đau, thai sản là 3% và đóng vào quỹ BHYT 4,5%.

Hội nghị tuyên truyền về chính sách BHXH bắt buộc do BHXH quận 6 (TP.Hồ Chí Minh) tổ chức

Cũng theo quy định của Luật BHXH năm 2024, mức đóng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng (tức 20 x 2,34 triệu đồng = 46,8 triệu đồng). Hiện nay, mức tham chiếu đóng BHXH khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở là 2,34 triệu đồng. Do đó, mức đóng thấp nhất là 29,5% x 2,34 triệu đồng = 690.300 đồng/tháng; mức đóng cao nhất là 29,5% x 46,8 triệu = 13.806.000 đồng/tháng.

Về phương thức, chủ hộ kinh doanh đóng hằng tháng hoặc đóng qua hộ kinh doanh, doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tham gia quản lý theo phương thức 3 tháng hoặc 6 tháng/lần. Sau ít nhất 12 tháng đóng liên tục theo mức đã chọn, chủ hộ có thể thay đổi mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.

Hồ sơ đăng ký tham gia BHXH gồm: Tờ khai 601/BHXH theo mẫu; bản sao Giấy đăng ký kinh doanh; bản sao Căn cước công dân; danh sách người lao động (nếu có).

Luật BHXH năm 2024 cũng quy định, những trường hợp không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc: Chủ hộ kinh doanh là người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH và trợ cấp hàng tháng; chủ hộ kinh doanh không còn đăng ký kinh doanh; chủ hộ đã đủ tuổi hưởng lương hưu.

Trước sự quan tâm của chủ hộ kinh doanh trên khắp cả nước, theo ghi nhận của phóng viên Tạp chí Kinh tế-Tài chính, cơ quan BHXH tại nhiều địa phương đã và đang sẵn sàng cho việc này.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Quốc Thanh- Phó Giám đốc BHXH khu vực XXVII (TP.Hồ Chí Minh) cho biết, ngay sau khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, toàn hệ thống BHXH khu vực XXVII đã chỉ đạo BHXH các quận, huyện phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành thống kê số lượng hộ kinh doanh trên địa bàn.

Theo đó, hiện BHXH các quận, huyện của TP.Hồ Chí Minh đã có danh sách các hộ kinh doanh và đang tiến hành tổ chức tuyên truyền chính sách BHXH mới đến nhóm đối tượng này. Đơn cử, vừa qua, BHXH quận 6 đã tổ chức hội nghị trong 2 ngày liên tiếp, thu hút hàng trăm chủ hộ kinh doanh tham gia. Qua đó, BHXH quận 6 đã ghi nhận nhiều ý kiến của các hộ kinh doanh quan tâm đến mức đóng, mức hưởng, các chế độ ngắn hạn và dài hạn khi tham gia BHXH bắt buộc, một số vướng mắc khi thực hiện kê khai hồ sơ...

Thư ngỏ của BHXH khu vực XXV gửi các chủ hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

Trong khi đó, tại Lâm Đồng, ông Đặng Hồng Tuấn- Giám đốc BHXH khu vực XXV cho biết, nhằm cung cấp thông tin chính thống, rõ ràng và kịp thời đến các chủ hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng (Lâm Đồng, Đắk Nông, Bình Thuận), ngay sau khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, BHXH khu vực XXV đã gửi Thư ngỏ đến các chủ hộ kinh doanh nhằm tuyên truyền, vận động và hướng dẫn thực hiện chính sách mới theo quy định của pháp luật.

Thông qua Thư ngỏ này, cơ quan BHXH mong muốn đồng hành cùng các hộ kinh doanh trong việc thực hiện quyền lợi và trách nhiệm tham gia BHXH bắt buộc- không chỉ để tuân thủ luật pháp, mà còn để bảo vệ an sinh lâu dài cho chính bản thân người lao động và chủ hộ trong quá trình hoạt động kinh doanh.

Để triển khai có hiệu quả nhiệm vụ này, BHXH khu vực XXV đã tổ chức Hội nghị tập huấn và hướng dẫn quan trọng về việc triển khai phát triển người tham gia BHXH, BHYT theo các quy định mới của Luật BHXH và Luật BHYT năm 2024, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Ông Trần Ngọc Quân- Phó Giám đốc BHXH khu vực XXV thông tin về Luật BHXH năm 2024 tới các chủ hộ kinh doanh trên địa bàn

Ông Trần Ngọc Quân- Phó Giám đốc BHXH khu vực XXV cũng cho biết, với khoảng 82.000 hộ kinh doanh đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, đây là một số lượng rất lớn, đòi hỏi sự quyết tâm và vào cuộc ngay từ bây giờ để đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao.

Theo ông Quân, mọi thủ tục hành chính cần phải rõ ràng, minh bạch và thuận lợi để người tham gia dễ dàng tiếp cận. Để đạt được mục tiêu đề ra, BHXH khu vực XXV đã xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết, bao gồm việc thành lập Tổ xung kích hỗ trợ phát triển người tham gia, thu thập dữ liệu từ các nhóm đối tượng, phân loại và gửi Thư ngỏ, Thư mời thông báo đến người tham gia, trong đó Tổ xung kích này sẽ là lực lượng nòng cốt trong việc tiếp cận, tuyên truyền, hỗ trợ các hộ kinh doanh đăng ký tham gia.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền sẽ được tăng cường trên các phương tiện truyền thông. BHXH khu vực XXV phấn đấu đến ngày 31/12/2025, 100% chủ hộ kinh doanh cá thể sẽ được tiếp cận thông tin và có từ 30% trở lên đăng ký tham gia BHXH, BHYT.

Nhiều chủ hộ kinh doanh háo hức chờ đón

Tại TP.Đà Nẵng, trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Văn Phú Quân- Phó Giám đốc BHXH TP.Đà Nẵng cho biết, hiện BHXH TP.Đà Nẵng đã nhận danh sách hộ kinh doanh của các cơ quan liên quan chuyển qua cơ quan BHXH. Trên cơ sở danh sách này, BHXH TP.Đà Nẵng đang rà soát lại để xác định hộ có còn hoạt động hay không và lên lịch để mời làm việc.

Một chủ hộ kinh doanh cá thể đang đề nghị cơ quan BHXH giải đáp về quy định BHXH bắt buộc

Theo ông Quân, mọi công việc liên quan đến lĩnh vực này đã được BHXH TP.Đà Nẵng triển khai từ tháng 5/2025 và giờ là lúc chuẩn bị làm việc với các chủ hộ kinh doanh. Tuy nhiên, theo ông Quân, cũng phải chờ mấy ngày sau khi ổn định hoạt động của hệ thống chính quyền địa phương hai cấp, cơ quan BHXH sẽ mời đại diện chính quyền địa phương và Công an xã cùng tham gia.

“Những ngày qua, BHXH TP.Đà Nẵng chủ yếu rà soát, xác định tình trạng hoạt động của các hộ kinh doanh. Trên địa bàn TP.Đà Nẵng có rất nhiều chủ hộ kinh doanh quan tâm, nhưng họ chủ yếu mới tiếp cận là chính, còn nhiều nội dung mà họ phải làm như việc khai báo giao dịch điện tử...”- ông Quân cho biết.

Cũng theo ông Quân, trong thời gian qua, BHXH liên quận, huyện của TP.Đà Nẵng đã tổ chức rất nhiều hội nghị tuyên truyền về Luật BHXH, Luật BHYT năm 2024 và các chính sách có liên quan đến nhóm chủ hộ kinh doanh cá thể trên địa bàn. Đơn cử, vừa qua, BHXH liên huyện Tiên Phước-Hiệp Đức đã tổ chức hội nghị thu hút hơn 120 chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia, nhiều người bày tỏ sự phấn khởi và đồng tình cao với quy định mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, khi cho rằng đây là chính sách nhân văn, thiết thực nhằm bảo đảm an sinh xã hội lâu dài.

Chị Nguyễn Thị Bội Huyến (45 tuổi)- chủ hộ kinh doanh tại khối phố Hữu Lâm (xã Tiên Phước, TP.Đà Nẵng) chia sẻ: “Trước đây, tôi từng tham gia BHXH tự nguyện để sau này có lương hưu. Từ ngày 1/7/2025, khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, tôi sẽ chuyển sang tham gia BHXH bắt buộc. Việc tham gia BHXH là cách tốt nhất để bảo vệ quyền lợi cho chính mình khi về già. Lâu nay chưa có quy định bắt buộc nên nhiều người vẫn còn do dự, giờ đã có quy định rõ ràng thì mọi người sẽ yên tâm hơn khi tham gia...”.

Đồng quan điểm, chị Nguyễn Thị Đào (34 tuổi), chủ hộ kinh doanh tại thôn 2 (xã Thạnh Bình, TP.Đà Nẵng) cũng cho biết: “Chồng tôi là công chức nhà nước nên đã có BHXH. Tôi từng được tuyên truyền nhiều lần về BHXH tự nguyện nhưng còn e ngại, nay thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc nên thấy yên tâm tin tưởng vào chính sách BHXH”.

Theo số liệu của BHXH liên huyện Tiên Phước-Hiệp Đức, hiện toàn địa bàn có hơn 900 hộ kinh doanh cá thể đang hoạt động có đăng ký kinh doanh. Đây là nhóm đối tượng tiềm năng trong công tác phát triển người tham gia BHXH, BHYT bắt buộc, đặc biệt tại các địa phương trung du, miền núi- nơi có ít doanh nghiệp lớn, số lượng lao động trong khu vực chính thức không cao.

Tại Cà Mau, ông Lê Hùng Cường- Phó Giám đốc BHXH khu vực XXXII cũng cho biết, ngay sau khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, BHXH khu vực XXXII đã giao cho các BHXH liên huyện phối hợp với các cơ quan chức năng thống kê số lượng hộ kinh doanh trên địa bàn mình quản lý, từ đó tổ chức các hội nghị tuyên truyền phù hợp.

Đáng chú ý, theo nắm bắt tình hình, thời gian qua có rất nhiều chủ hộ kinh doanh đã liên hệ với cơ quan BHXH để tìm hiểu về việc tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, BHXH khu vực XXXII đang chờ hướng dẫn chi tiết của BHXH Việt Nam để tiến hành triển khai thu.

Được biết, Nghị định 158 của Chính phủ và Thông tư số 12 của Bộ Nội vụ cũng đã được ban hành, hướng dẫn thực hiện lĩnh vực này.

Lê Văn