Phó Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh vừa có buổi làm việc với Đoàn công tác của Ngân hàng Thế giới (WB) nhằm trao đổi các giải pháp hiện thực hóa mục tiêu mở rộng độ bao phủ BHXH tự nguyện tại Việt Nam.

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, từ năm 2022 đến tháng 7/2024, BHXH Việt Nam và WB đã tích cực phối hợp thực hiện Chương trình Hỗ trợ kỹ thuật với trọng tâm là “Mở rộng diện bao phủ và hiệu quả thực hiện BHXH tự nguyện”. Trên cơ sở đó, WB không chỉ hỗ trợ về mặt kỹ thuật cho việc xây dựng và sửa đổi Luật BHXH, mà còn góp phần thúc đẩy đổi mới chính sách theo hướng bao trùm hơn, tạo điều kiện cho người lao động phi chính thức dễ dàng tiếp cận và tham gia hệ thống an sinh xã hội.

Nghiên cứu của WB cho thấy nếu Nhà nước nâng mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện lên 50%, số lượng người tham gia có thể tăng gấp ba lần, từ 3% lên 10% lực lượng lao động, với chi phí ước tính chỉ khoảng 0,7 – 0,8% GDP – tương đương với thông lệ quốc tế. Đây là những đề xuất thiết thực, có thể góp phần tạo đột phá trong việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, hướng tới mục tiêu bao phủ 60% vào năm 2030 theo Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh cải cách thể chế, hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách cũng là yếu tố then chốt. WB đã phối hợp với BHXH Việt Nam tiến hành đánh giá toàn diện quy trình triển khai chương trình BHXH tự nguyện và đưa ra các khuyến nghị cụ thể như: nâng cao hiệu quả truyền thông, ứng dụng công nghệ trong tiếp cận người tham gia và cung cấp công cụ tính toán lợi ích rõ ràng, dễ hiểu.

Ba sản phẩm truyền thông thiết thực đã được hoàn thiện, bao gồm: tờ gấp ước tính mức hưởng, công cụ trực tuyến và video giới thiệu về lợi ích BHXH tự nguyện. Những sản phẩm này sẽ được tích hợp vào hệ thống thông tin của BHXH Việt Nam, đồng thời đẩy mạnh truyền thông đa nền tảng, hướng đến nhóm lao động phi chính thức – lực lượng ngày càng lớn trong nền kinh tế số.

Bên cạnh đó, một điểm sáng khác trong hợp tác là việc WB hỗ trợ BHXH Việt Nam sử dụng mô hình dự báo tài chính PROST – một công cụ chuẩn quốc tế để tính toán, phân tích và dự báo cân đối quỹ BHXH trong dài hạn. Từ năm 2017 đến nay, mô hình này đã giúp Việt Nam chủ động hơn trong hoạch định chính sách, đảm bảo an toàn tài chính quỹ trong bối cảnh dân số già hóa nhanh và thị trường lao động nhiều biến động.

Tháng 1/2024, hai bên đã tổ chức chương trình tập huấn về mô hình PROST, đồng thời thống nhất tiếp tục cập nhật dữ liệu mới để phản ánh những thay đổi từ Luật BHXH sửa đổi số 41/2024/QH15 – một văn bản pháp lý quan trọng dự kiến sẽ định hình tương lai hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam.

Tại buổi làm việc, ông Robert Palacios - Chuyên gia kinh tế trưởng WB nhận định việc mở rộng phạm vi bao phủ BHXH lên 60% vào năm 2030 sẽ có nhiều thách thức đối với chính sách, từ việc mở rộng phạm vi bao phủ nói chung đến việc phát triển người tham gia BHXH tự nguyện nói riêng.

Do đó, WB đề xuất một số giải pháp nhằm tăng tỷ lệ bao phủ BHXH tự nguyện như: tự động đăng ký tham gia BHXH tự nguyện khi người tham gia đăng ký BHYT và đi kèm với đó là việc tăng mức hỗ trợ cao hơn cho tháng đầu tiên khi tham gia BHXH và giảm dần cho các tháng tiếp theo; nghiên cứu việc kết hợp với các quỹ bảo hiểm nhân thọ đi kèm để làm tăng quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện theo hướng, thời gian tham gia càng lâu sẽ được hưởng càng nhiều quyền lợi;...

Đánh giá cao sự hỗ trợ, phối hợp của WB với BHXH Việt Nam thời gian qua, Phó Giám đốc Đào Việt Ánh khẳng định, hợp tác giữa BHXH Việt Nam và WB đang chuyển từ hỗ trợ kỹ thuật thuần túy sang hợp tác chiến lược dài hạn. Từ cải cách luật pháp, truyền thông, dự báo tài chính, cho đến phát triển năng lực tổ chức và ứng dụng công nghệ, tất cả đều hướng đến mục tiêu chung là xây dựng một hệ thống an sinh xã hội hiện đại, bền vững, bao trùm và phù hợp với thực tiễn phát triển của Việt Nam.

Trong bối cảnh Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh và thúc đẩy an sinh xã hội bền vững, vai trò của các đối tác phát triển như WB ngày càng trở nên quan trọng. Sự đồng hành hiệu quả và thiết thực giữa hai bên chính là nền tảng để hiện thực hóa khát vọng “không để ai bị bỏ lại phía sau” trong tiến trình phát triển đất nước.

Phó Giám đốc Đào Việt Ánh cho rằng, các phương án WB khuyến nghị nhằm mở rộng độ bao phủ rất thực tế. Về phương án nâng cao mức hỗ trợ người tham gia ở tháng đầu, quan điểm của ngân sách Nhà nước khi hỗ trợ người tham gia BHXH tự nguyện không phải để tăng diện bao phủ mà hướng tới làm sao để người dân được hưởng thụ chính sách an sinh xã hội sau này.

Trên cơ sở các nội dung trao đổi tại buổi làm việc, Phó Giám đốc Đào Việt Ánh đề nghị WB tiếp tục hỗ trợ BHXH Việt Nam Nam nâng cao năng lực cán bộ ngành BHXH thông qua đào tạo, học tập kinh nghiệm quốc tế tại các tổ chức, đối tác có mô hình hiệu quả; xây dựng Chiến lược dữ liệu ngành, chia sẻ kinh nghiệm về quản trị dữ liệu, công bố dữ liệu mở, dữ liệu lớn và xây dựng hạ tầng kỹ thuật đảm bảo an ninh mạng phục vụ dữ liệu quốc gia.

Ngoài ra, BHXH Việt Nam mong muốn WB hỗ trợ nghiên cứu, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong việc mở rộng BHXH bắt buộc cho các nhóm lao động đặc thù như chủ hộ kinh doanh, lao động công nghệ (gig workers). Đồng thời, hỗ trợ nghiên cứu mô hình thanh toán không dùng tiền mặt hiệu quả tại các quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc - đặc biệt ứng dụng cho khu vực nông thôn nhằm mở rộng độ bao phủ và nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành.

Thanh Hằng