Theo Luật BHXH 2024, NLĐ tham gia BHXH được 5- 10 năm, nhưng chưa đủ điều kiện tối thiểu đóng đủ 15 năm và đủ tuổi để hưởng lương hưu thì vẫn được hưởng trợ cấp từ số năm đã tham gia BHXH và được cấp thẻ BHYT miễn phí thay vì phải nhận BHXH một lần…

Thông tin về Luật BHXH 2024 đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 7, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, ông Phạm Trường Giang- Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, Luật BHXH đã cải cách toàn diện, thể chế hóa 25 nội dung trong Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH. Qua tổng kết thực hiện Luật BHXH 2014 có một số bất cập cần sửa đổi. Đơn cử, số người tham gia BHXH mặc dù có tăng nhưng so với tiềm năng vẫn còn khá thấp. “Một hệ thống BHXH của bất kỳ nước nào trên thế giới được đánh giá dựa trên hai tiêu chí quan trọng nhất, một là diện bao phủ và khả năng đảm bảo cân đối tài chính trong dài hạn. Đến hết năm 2024, độ bao phủ BHXH đã hơn 20 triệu người”- ông Giang cho hay.

Một trong những bất cập nữa là thời gian qua, số người nghỉ hưởng lương hưu với độ tuổi hưởng bình quân có những điều chưa phù hợp với thực tiễn. Trước đây, số người nghỉ hưu bình quân khoảng 99.000- 100.000 người mới/năm. Nhưng từ khi Nghị quyết số 28-NQ/TW đi vào cuộc sống và nội dung tuổi nghỉ hưu được thể chế hóa tại Bộ luật Lao động 2019, số người nghỉ hưu mới giảm xuống còn 77.000 người/năm. Đặc biệt, qua thống kê cho thấy tuổi thọ bình quân của người hưởng lương hưu khoảng 78 tuổi, cao hơn 4- 5 tuổi so với tuổi thọ bình quân chung của cả nước. “Điều này cho thấy những người hưởng lương hưu có chất lượng cuộc sống tốt hơn, chăm sóc y tế tốt hơn và tuổi thọ cao hơn”- ông Giang nói.

Qua tổng kết Luật BHXH 2014 cho thấy, độ bao phủ chính sách BHXH vẫn còn khoảng trống. Theo đó, còn khoảng 8 triệu người cao tuổi chưa được thụ hưởng chính sách hằng tháng dẫn đến cuộc sống vô cùng khó khăn. Do đó, Luật BHXH 2024 đặt mục tiêu bao phủ nốt 8 triệu người này để đạt mục tiêu Nghị quyết 28 đặt ra là tiến tới BHXH toàn dân, tức là toàn bộ lực lượng lao động phải được tham gia BHXH và toàn bộ người sau độ tuổi nghỉ hưu phải được hưởng chế độ hằng tháng. Mặt khác, trong quá trình xây dựng Luật BHXH 2024, Ban soạn thảo cũng nhận diện một vấn đề rất lớn nữa, đó là tốc độ già hóa dân số của Việt Nam diễn ra rất nhanh. Dự báo trong năm 2025, cứ 6 người trong độ tuổi lao động (15- 59 tuổi) thì chỉ mới có 1 người ngoài độ tuổi lao động. Tuy nhiên, đến năm 2055, cứ 2 người trong độ tuổi lao động sẽ phải hỗ trợ 1 người ngoài tuổi lao động.

Liên quan đến những điểm mới về quyền lợi NLĐ tại Luật BHXH 2024 thì Luật đã bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng. Đồng thời, Luật đã hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 tuổi xuống 75 tuổi. Một số đối tượng giảm tuổi hưởng xuống 70. Cùng với đó, nâng mức hưởng từ 360.000 đồng/người/tháng lên 500.000 đồng từ ngày 1/7. Song, quan trọng nhất là những người từ 75 tuổi trở lên không có lương hưu, ngoài được hưởng 500.000 đồng mỗi tháng, họ còn được NSNN mua thẻ BHYT để KCB mà không phải đóng góp thêm. Như vậy, với quy định này thì sẽ có khoảng 1,2 triệu người cao tuổi từ đủ 75 tuổi trở lên sẽ được hưởng trợ cấp 500.000 đồng mỗi tháng ngay từ ngày 1/7 tới khi Luật BHXH 2024 chính thức có hiệu lực.

Ngoài ra, Luật mới còn có chính sách liên kết tầng BHXH. Do ngân sách có hạn nên chưa thể hạ ngay độ tuổi hưởng trợ cấp từ 80 xuống 60 tuổi. Vì vậy, ở Luật lần này, có thêm chính sách cho những người từ trên 60 đến dưới 75 tuổi không có lương hưu, đã từng tham gia BHXH thì thời gian đóng BHXH này sẽ được tính để hưởng trợ cấp. “NLĐ tham gia BHXH được 5- 10 năm, nhưng chưa đủ điều kiện tối thiểu đóng đủ 15 năm và đủ tuổi để hưởng lương hưu thì vẫn được hưởng trợ cấp từ số năm đã tham gia BHXH và BHYT miễn phí thay vì phải nhận BHXH một lần. Hiện nay có nhiều người 59, 60 tuổi nhưng mới có 5- 10 năm đóng BHXH, không đủ điều kiện hưởng lương hưu, họ sẽ nhận BHXH một lần là rất lãng phí. Chính sách này kết nối giữa tầng trợ cấp hưu trí xã hội và BHXH cơ bản. Để được hưởng chế độ này, người hưởng không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu thời gian đóng BHXH mà có yêu cầu được hưởng trợ cấp hằng tháng”- ông Giang dẫn chứng.

Nguyệt Hà