Đột quỵ nhồi máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Với bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não, thời gian chính là yếu tố sống còn. Do đó, việc can thiệp đúng lúc, đúng phương pháp chính là "chìa khóa vàng" để cứu sống bệnh nhân, giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng nặng nề.

Kịp “thời gian vàng”

Với bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não, được xử trí kịp thời trong “thời gian vàng” là yếu tố then chốt giúp phục hồi. Mới đây, tại Bệnh viện đa khoa Xuyên Á Long An, ông H.T.H (52 tuổi, ngụ Long An) vào viện với triệu chứng đau đầu, yếu nửa người phải và liệt mặt trung ương phải dẫn đến khó nói. Qua kết quả cận lâm sàng, bác sĩ kết luận, đây là trường hợp nhồi máu não bán cầu trái còn trong "thời gian vàng", nên bệnh nhân lập tức được chỉ định điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết.

Sau khi sử dụng thuốc, chức năng lâm sàng của bệnh nhân đã cải thiện rõ rệt và được chuyển lên Khoa Nội thần kinh để tiếp tục theo dõi và điều trị theo phác đồ nhồi máu não. Vào ngày xuất viện, ông H. đã nói rõ lời, gương mặt cân đối, đi lại và ăn uống bình thường.

Bác sĩ thăm khám cho ông H.T.H

Vừa qua, Bệnh viện đa khoa Xuyên Á - TP.Hồ Chí Minh cũng tiếp nhận một trường hợp nữ bệnh nhân tên N.T.T.D (43 tuổi, quê Củ Chi, TP.Hồ Chí Minh) có tiền sử rung nhĩ, hẹp van 2 lá, đang dùng thuốc kháng đông hơn 10 năm nay. Tuy nhiên, vì quên uống vài cữ thuốc, chị đã bị đột quỵ ngay trong khi ngủ. Khi được chồng phát hiện, chị đã rơi vào tình trạng mất ngôn ngữ, méo miệng, liệt hoàn toàn nửa người bên phải. 

Được biết, trước khi đi ngủ, chị D. có những triệu chứng như mờ mắt, chóng mặt, nhức đầu… Tuy nhiên, vì chủ quan, nên chị đã bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo này và đi ngủ. Khoảng 12 giờ đêm, cảm nhận thấy sự bất thường của vợ, chồng chị lay gọi chị nhưng không thấy sự phản hồi. Nhận thấy một số dấu hiệu của đột quỵ, nên anh đã lập tức đưa vợ đến cấp cứu tại bệnh viện.

Tại Khoa Cấp cứu, chị D. được bác sĩ thăm khám và xác định có dấu hiệu đột quỵ thức giấc. Kết quả phim chụp MRI não phát hiện có tổn thương nhồi máu não cấp vùng não trái. May mắn chị được đưa tới bệnh viện trong “thời gian vàng”, nên bác sĩ đã tiêm thuốc tiêu sợi huyết, là loại thuốc tiêm qua đường tĩnh mạch, có tác dụng làm tan cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu, giúp tái thông tuần hoàn não. Sau đó, chị được chụp CT mạch máu não để đánh giá mạch máu, kết quả cho thấy bệnh nhân bị tắc toàn bộ động mạch cảnh trong và tắc động mạch não giữa. 

Trước tình trạng tắc mạch phức tạp này, các bác sĩ đã tư vấn người nhà về phương án can thiệp lấy huyết khối để cứu sống chị và giảm thiểu các di chứng sau đột quỵ. Quá trình can thiệp đã diễn ra thành công, ghi nhận sau can thiệp cho thấy, động mạch cảnh và động mạch não giữa được tái thông hoàn toàn. Người bệnh được tiếp tục theo dõi tại Khoa Nội thần kinh và sau 2 ngày điều trị, chị D. đã có thể nói những câu ngắn và tự đi lại.

“Kể từ khi nhập viện, bệnh nhân đã đáp ứng rất tốt các phương pháp điều trị và có sự phục hồi ngoạn mục. Bên cạnh sự theo dõi sát sao, chăm sóc theo phác đồ điều trị sau đột quỵ, người bệnh còn được tập các bài tập tay, chân… Với những nỗ lực không ngừng của bệnh nhân và đội ngũ y tế, sẽ giúp chị D. sớm quay lại cuộc sống bình thường như trước đây.” BS.Võ Minh Thiện - Chuyên khoa Nội thần kinh (Bệnh viện đa khoa Xuyên Á TP.Hồ Chí Minh) chia sẻ.

Mở rộng “cửa sổ vàng”

BSCKII.Nguyễn Hồ Khánh Duy - Trưởng khoa Nội thần kinh (Bệnh viện đa khoa Xuyên Á Long An) khuyến cáo các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ não. Cụ thể: Mất thăng bằng, đau đầu, chóng mặt; mất thị lực một phần hoặc mất thị lực hoàn toàn, tầm nhìn bị mờ đột ngột; gương mặt tự nhiên bị méo, nụ cười méo một bên, nhân trung lệch; một bên tay chân yếu, cầm nắm đồ không chắc; mất khả năng nói, đột nhiên nói khó, nói ngọng…

Khi có dấu hiệu cảnh báo đột quỵ não, bệnh nhân cần sớm đến bệnh viện cấp cứu để được xử lý kịp thời. Bệnh nhân được đưa đến bệnh viện càng sớm thì cơ hội phục hồi càng cao, giảm thiểu tối đa nguy cơ tàn phế hoặc tử vong.

Hiện nay, phương pháp điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết đã được bệnh viện triển khai hiệu quả giúp cứu sống nhiều bệnh nhân. Thuốc này đóng vai trò then chốt trong điều trị cấp cứu đột quỵ và được sử dụng rộng rãi tại hầu hết các cơ sở y tế có đơn vị đột quỵ chuyên sâu. Thuốc có tác dụng làm tan cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu não, giúp tái thông tuần hoàn não mà không cần phẫu thuật, từ đó làm giảm tỷ lệ tử vong và di chứng. Thuốc tiêu sợi huyết nằm trong danh mục được thanh toán BHYT giúp bệnh nhân giảm thiểu gánh nặng về chi phí điều trị.

“Thời gian vàng” cấp cứu đột quỵ là 3-5 giờ đầu tiên sau khi xuất hiện triệu chứng, là khoảng thời gian quan trọng nhất để can thiệp y tế kịp thời, giúp giảm thiểu tổn thương não, cải thiện khả năng hồi phục và tăng cơ hội sống sót cho bệnh nhân. Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn có được “thời gian vàng” như thế và việc xử lý sẽ phức tạp, khó khăn hơn.

Mới đây, Bệnh viện đa khoa Xuyên Á Long An vừa mở rộng “cửa sổ vàng”, cứu sống bệnh nhân đã qua 4,5 giờ khởi phát. Ông L.V.T (40 tuổi, ngụ tại Long An) xuất hiện đau đầu, chóng mặt vào buổi sáng và nhanh chóng chuyển nặng vào trưa cùng ngày khi xuất hiện nôn ói, yếu nửa người trái, nói khó, nên người nhà đã đưa ông đến bệnh viện.

Tại Khoa Cấp cứu, qua thăm khám lâm sàng, các bác sĩ nhận định, đây là một trường hợp đột quỵ cấp và nhanh chóng kích hoạt báo động đỏ nội viện. Do đó, đơn vị Đột quỵ ngay lập tức hội chẩn và đưa ra phương án xử trí.

Dựa trên kết quả chụp MRI não có tiêm thuốc cản quang, xác định bệnh nhân bị đột quỵ nhồi máu não bán cầu tiểu não trái giờ 7 - tức đã vượt qua mốc “thời gian vàng” 4,5 giờ kể từ khi khởi phát để điều trị tiêu sợi huyết. Tuy nhiên, do đây là trường hợp đột quỵ tuần hoàn sau, hình ảnh MRI cho thấy vùng tổn thương nhỏ trên phim flair nhưng vùng thiếu máu não rộng trên phim diffusion. Sau khi đánh giá kỹ lưỡng toàn diện về tình trạng lâm sàng và hình ảnh học, bác sĩ đã quyết định mở rộng cửa sổ điều trị và tiến hành chỉ định tiêu sợi huyết cho bệnh nhân, nhằm tận dụng tối đa cơ hội phục hồi chức năng não.

Chỉ sau 30 phút tiêm tiêu sợi huyết, tình trạng bệnh nhân được cải thiện rõ rệt: Giảm chóng mặt và đau đầu, thang điểm NIHSS - đánh giá mức độ suy giảm chức năng thần kinh do đột quỵ, giảm đáng kể. Sau một tuần điều trị tại Khoa Nội thần kinh, bệnh nhân đã hồi phục hoàn toàn, không còn yếu liệt nửa người, đi lại ăn uống bình thường và được xuất viện về với gia đình.

Trà Giang