Sáng 21/8, Ủy ban Văn hóa và Xã hội phối hợp với Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tổ chức Phiên giải trình việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả.

Đề xuất giải pháp hữu hiệu gắn với trách nhiệm, tiến độ thực hiện

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá cao sáng kiến tổ chức Phiên giải trình và cho rằng “đây là chủ đề rất nóng, nóng từ mỗi gia đình, mỗi người dân”. Đồng thời, Phó Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ rõ, tác hại của thuốc giả, thực phẩm giả đối với sức khỏe nhân dân và nền kinh tế rất lớn, đến mức có thể coi là hiểm họa. Trong đó, nguy hiểm nhất là gây tác hại trực tiếp, lâu dài đến sức khỏe, thậm chí tính mạng người sử dụng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh khẳng định thuốc giả gây tác hại trực tiếp, lâu dài đến sức khỏe, thậm chí tính mạng người sử dụng

Với nhận thức sâu sắc đó, Đảng và Nhà nước luôn xác định công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả là nhiệm vụ quan trọng gắn liền với mục tiêu bảo vệ sức khỏe nhân dân, bảo đảm an ninh y tế quốc gia. Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã đề ra nhiệm vụ “Đẩy mạnh phòng chống buôn lậu, sản xuất kinh doanh thuốc, thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng. Kiểm soát chặt chẽ thực phẩm chức năng và hàng hoá có nguy cơ gây hại cho sức khoẻ”.

“Quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước thể hiện rất rõ tinh thần quyết liệt đấu tranh, tiến tới triệt tiêu hiểm họa này. Từ đầu năm đến nay, Chính phủ đã nỗ lực tập trung triển khai đợt cao điểm đấu tranh với tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là tuyên chiến không khoan nhượng với tình trạng thuốc giả, thực phẩm giả để bảo vệ sức khỏe, tính mạng, quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, doanh nghiệp; bảo vệ an ninh, an toàn sức khỏe cho nhân dân, góp phần phục vụ đất nước phát triển nhanh, bền vững” - Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Các đại biểu tham dự Phiên giải trình

Chính vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh mong muốn cơ quan giải trình và phía yêu cầu giải trình đánh giá sát thực tế, khách quan thực trạng sản xuất, kinh doanh, lưu hành thuốc giả, thực phẩm giả; đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả gắn với chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương; làm rõ những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân. Qua đó, đề xuất, kiến nghị sửa đổi, hoàn thiện chính sách, pháp luật, có giải pháp tháo gỡ kịp thời vướng mắc, thiết thực nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng thuốc, thực phẩm; phòng ngừa, ngăn chặn hành vi sản xuất, kinh doanh, lưu hành, quảng cáo thuốc giả, thực phẩm giả.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, các đại biểu Quốc hội phát huy tinh thần trách nhiệm, dân chủ, xây dựng, nêu câu hỏi ngắn - gọn - rõ, tập trung vào những vấn đề mà cử tri, nhân dân đang đặc biệt quan tâm. Trong đó, lưu ý các nội dung về xây dựng, ban hành, triển khai chính sách, pháp luật về dược và an toàn thực phẩm; hoạt động cấp phép lưu hành, kiểm tra, thanh tra, phát hiện, xử lý vi phạm liên quan đến sản xuất, kinh doanh, lưu hành thuốc giả, thực phẩm giả; hành vi quảng cáo sai sự thật đối với các sản phẩm thuốc, thực phẩm; công tác quản lý, sử dụng và thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị, tổ chức bộ máy, nhân sự trong hoạt động của các Trung tâm kiểm nghiệm trong cả nước so với yêu cầu phát triển của khoa học công nghệ, chuyển đổi số hiện nay.

Thuốc giả gây thiệt hại về kinh tế và niềm tin của người dân

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, tình trạng sản xuất, kinh doanh thuốc giả không chỉ là vấn đề của quốc gia đơn lẻ, mà là vấn đề chung toàn cầu và đang diễn biến ngày càng phức tạp. Thời gian qua, liên tiếp các vụ sản xuất, buôn bán thuốc giả, thực phẩm giả ở Việt Nam đã bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý, bị dư luận xã hội lên án. Thuốc giả và thực phẩm giả không những gây tác hại trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người tiêu dùng, mà còn gây thiệt hại về kinh tế, gây xói mòn niềm tin xã hội, suy giảm uy tín của doanh nghiệp, tiềm ẩn nguy cơ mất trật tự an toàn xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu tại Phiên giải trình

Báo cáo giải trình việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống thuốc giả, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng, thuốc giả giảm mạnh từ hơn 10% những năm 1990-1991 xuống dưới 2% những năm gần đây. “Theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng và thuốc giả của Việt Nam ở mức thấp so với trung bình của thế giới” - ông Tuyên nói.

Dù vậy, gần đây có những vụ việc sản xuất, kinh doanh thuốc giả bị cơ quan chức năng phát hiện và triệt phá, điển hình là các đường dây sản xuất, buôn bán kháng sinh giả tại Hà Nội, Cần Thơ, Bến Tre (tháng 8/2024) và đường dây thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả trên nhiều địa bàn.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên báo cáo tại Phiên giải trình

Về nguyên nhân, Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng, do nhu cầu thuốc cho công tác khám chữa bệnh của nhân dân tăng cao, đặc biệt sau dịch Covid-19; lợi nhuận trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc giả cao. Thương mại điện tử và mạng xã hội (Zalo, Facebook, YouTube) là kênh chủ đạo để tiêu thụ thuốc giả, lợi dụng tâm lý người tiêu dùng muốn mua thuốc giá rẻ, tự điều trị.

Trong khi đó, nhân sự làm công tác phòng chống thuốc giả của ngành Y tế khá mỏng cả ở cấp Trung ương và địa phương; các trung tâm kiểm nghiệm tại các địa phương mặc dù đã được quan tâm đầu tư nhưng phần lớn trong số này chưa đáp ứng được yêu cầu.

Đặc biệt, theo Thứ trưởng Bộ Y tế, thuốc giả, thuốc không đạt chất lượng ở khu vực bán lẻ cao hơn khu vực sản xuất, nhập khẩu và bán buôn. Trong nhiều năm trở lại đây, không ghi nhận thuốc giả ở các cơ sở khám chữa bệnh, mà phát hiện chủ yếu ở các cơ sở bán lẻ hoặc qua các kênh bán hàng điện tử.

Nhận định tình hình sản xuất, kinh doanh thuốc giả vẫn còn tồn tại nhiều thách thức, ông Tuyên nhấn mạnh, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo với mục tiêu đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi nhằm quét sạch buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Nguyệt Hà