Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) khuyến nghị Nhật Bản phải hành động ngay lập tức để cải thiện sức khỏe tài chính của quốc gia này khi rủi ro thiên tai ngày càng nhiều và chi phí an sinh xã hội tiếp tục gia tăng.

"Hiện tại, Nhật Bản có rất ít không gian để giải quyết các cú sốc", trưởng phái đoàn IMF tại Nhật Bản Nada Choueiri nói trong một cuộc phỏng vấn tại Tokyo tuần trước. "Nhật Bản cần lập kế hoạch ngay hôm nay để tìm không gian đáp ứng" nhu cầu chi tiêu tài chính mà không làm tăng thâm hụt. 

Theo Japan Times (Thời báo Nhật Bản), lời cảnh báo của IMF được đưa ra giữa lúc Nhật Bản tăng cường chi tiêu để giải quyết nhiều nhu cầu khác nhau, từ củng cố quốc phòng đến nỗ lực tăng tỷ lệ sinh. Việc tăng cường chi tiêu được thực hiện ngay cả khi chi phí tài chính của nước này đang tăng dần do Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) tăng lãi suất trong năm qua. Nhật Bản hiện đang chịu gánh nặng nợ công lớn nhất trong số các quốc gia phát triển.

Japan Times đưa tin, trong báo cáo Điều IV được công bố hôm 7/2, IMF cho biết, có "một rủi ro đáng kể" là thâm hụt của Nhật Bản sẽ tiếp tục tăng do những yêu cầu chính trị đối với chính phủ thiểu số của Thủ tướng Shigeru Ishiba. IMF dự báo thâm hụt chính của Nhật Bản sẽ tăng nhẹ lên 2,2% GDP (Tổng sản phẩm quốc nội) vào năm 2025, so với mức 2,1% của năm ngoái.

"Một sự suy giảm nhỏ, nhưng vẫn là hướng đi sai. Thâm hụt cần phải đi theo hướng đi xuống trong trung hạn để đảm bảo các tài khoản tài chính vẫn bền vững", bà Choueiri lý giải.

Theo ước tính của Bộ Tài chính Nhật Bản hồi tháng 1, chi phí trả nợ của quốc gia này dự kiến sẽ tăng 25% vào năm tài chính 2028 so với năm tới, với giả định tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm là 3% và lạm phát là 2%. Theo báo cáo hôm thứ Sáu, IMF dự báo quy mô nợ công của Nhật Bản sẽ là 232,7% GDP trong năm nay.

"Chính phủ cần chuẩn bị ngay từ hôm nay cho việc tăng lợi suất, vì bạn không muốn có những bất ngờ tiêu cực trong 4 hoặc 5 năm tới", bà Choueiri nói thêm và lưu ý rằng tốc độ tăng dần lãi suất sẽ làm giảm thiểu rủi ro trước mắt.

Trong khi đó, vị thế của chính phủ thiểu số cầm quyền đã khuyến khích các đảng đối lập thúc đẩy chi tiêu nhiều hơn trên nhiều mặt trận chính sách. Điều đó bao gồm các cuộc tranh luận đang diễn ra tại Quốc hội Nhật Bản liên quan đến việc nâng trần thu nhập miễn thuế.

"Đang có những cuộc đàm phán chặt chẽ diễn ra tại Quốc hội và chúng tôi sẽ chờ xem những gì sẽ diễn ra về các biện pháp thực tế. Nhưng lời khuyên rất mạnh mẽ của chúng tôi là Nhật Bản cần bắt đầu củng cố tài chính ngay bây giờ", Phó giám đốc điều hành thứ nhất của IMF Gita Gopinath bày tỏ trong một cuộc họp báo cùng ngày 7/2.  

Chính phủ của Thủ tướng Ishiba đã thông qua ngân sách bổ sung 13.900 tỷ yen (91,3 tỷ USD) để tài trợ cho gói kích thích kinh tế mới nhất của đất nước và Nội các đã phê duyệt ngân sách ban đầu kỷ lục 115.500 tỷ yen cho năm tài chính bắt đầu vào tháng 4.

Về chính sách tiền tệ, bà Choueiri bày tỏ sự ủng hộ đối với cách tiếp cận của BoJ trong việc bình thường hóa lãi suất dần dần. Theo bà, IMF vẫn kỳ vọng lãi suất sẽ tăng dần lên mức trung lập khoảng 1,5% vào cuối năm 2027.

Vào tháng trước, BoJ đã thực hiện đợt tăng lãi suất thứ ba kể từ tháng 3/2024, nâng lãi suất chính sách lên 0,5%, mức cao nhất kể từ năm 2008. Trong một cuộc họp báo sau quyết định trên của BoJ, Thống đốc BoJ Kazuo Ueda đã ngụ ý rằng có khả năng sẽ tăng thêm nữa, tuyên bố rằng ngân hàng vẫn còn cách xa mức lãi suất trung lập.

IMF nêu trong báo cáo rằng sau 3 thập niên lạm phát gần bằng 0, có những dấu hiệu cho thấy nền kinh tế Nhật Bản có thể đạt được trạng thái cân bằng mới một cách bền vững.

Nada Choueiri bày tỏ niềm tin rằng Nhật Bản sẽ đạt được lạm phát ổn định trong trung hạn, trích dẫn các dấu hiệu gần đây về kỳ vọng lạm phát tăng cường, tăng trưởng tiêu dùng và áp lực giá do nhu cầu. "Đây là những chồi xanh duy trì niềm tin của chúng tôi rằng chúng tôi đang đi đúng lộ trình hướng tới lạm phát bền vững ở mức 2%", bà nói. Tuy nhiên, bà cảnh báo BoJ nên thận trọng và linh hoạt về quy mô và thời điểm tăng lãi suất, xét đến các yếu tố bao gồm sự bất ổn trong nền kinh tế toàn cầu.

Ngọc Tuấn