Tổng thống Mỹ Donald Trump, hôm 4/2, xác nhận kế hoạch đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID). Ông cũng ký văn bản dừng hợp tác với một số tổ chức trong Liên Hợp Quốc.

Việc đóng cửa USAID- một trong những tổ chức tài trợ lớn nhất thế giới diễn ra trong bối cảnh có tin tiết lộ chính quyền Donald Trump đang xem xét tái cơ cấu cơ quan này bằng cách sáp nhập vào Bộ Ngoại giao. Theo ông, kế hoạch này phù hợp với chính sách "Nước Mỹ trước tiên" nhằm tinh gọn bộ máy và điều chỉnh chi tiêu, tránh lãng phí tiền thuế của người dân.

Bên cạnh đó, chủ nhân thứ 47 của Nhà Trắng còn ký văn bản chấm dứt sự tham gia của Mỹ trong Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc và tiếp tục đình chỉ tài trợ cho Cơ quan cứu trợ và việc làm của Liên Hợp Quốc cho người tị nạn Palestine (UNRWA).

Trong diễn biến cùng ngày 4/7, Tổng thống Mỹ cũng đã ký một chỉ thị tăng cường các biện pháp gây sức ép đối với Iran. Tuy nhiên, ông cho biết sẽ sẵn sàng gặp người đồng cấp Iran nhằm thúc đẩy đối thoại về chương trình hạt nhân của Tehran. Phát biểu với báo giới, ông Trump cho rằng Iran đang tiến gần đến khả năng sở hữu vũ khí hạt nhân, đồng thời tái khẳng định lập trường của Washington về việc kiểm soát hoạt động xuất khẩu dầu mỏ của Tehran. 

Phía Iran chưa đưa ra bình luận gì trước thông tin trên. 

Hôm 3/2, khi thông báo những diễn tiến trong nỗ lực cắt giảm chi phí chính phủ dưới thời Tổng thống Trump nhằm thu hẹp quy mô chính quyền liên bang, tỷ phú Elon Musk đã cho biết USAID sẽ bị đóng cửa. Người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ Mỹ (DOGE) khẳng định USAID "không thể sửa chữa được nữa" và cần phải giải thể. Bên cạnh đó, ông cho biết Tổng thống Trump cũng đồng tình với quyết định như vậy.

Trước đó một ngày, hai quan chức an ninh cấp cao của USAID đã bị cách chức sau khi ngăn cản nhân viên của DOGE tiếp cận các tài liệu mật trong quá trình kiểm tra sổ sách của chính phủ.

Giới chức USAID chưa bình luận về diễn biến mới nhất. Website và tài khoản X của cơ quan này đã ngừng hoạt động.

Trong năm 2023, USAID đã phân bổ 72 tỷ USD viện trợ trên toàn cầu nhằm hỗ trợ các chương trình trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe phụ nữ, nước sạch, điều trị HIV/AIDS và chống tham nhũng. Ngoài ra, Mỹ cũng đã cung cấp 42% tổng số viện trợ nhân đạo được Liên Hợp Quốc theo dõi trong năm 2024.

Kể từ khi trở lại Nhà Trắng trong nhiệm kỳ 2, Tổng thống Donald Trump đã "đóng băng" phần lớn viện trợ nước ngoài như một phần của chính sách "Nước Mỹ trước tiên". Điều này đã dấy lên mối lo ngại toàn cầu về nguy cơ xóa bỏ nhiều chương trình viện trợ quốc tế, chẳng hạn như việc tài trợ cho bệnh viện dã chiến ở các trại tị nạn Thái Lan, rà phá bom mìn ở các vùng chiến sự, hay cung cấp thuốc cho hàng triệu người mắc HIV.

Trong khi đó, tỷ phú Elon Musk tuyên bố có thể giúp giảm 1.000 tỷ USD thâm hụt ngân sách của Mỹ trong năm tới. Ông chỉ ra hành vi gian lận của "các đường dây lừa đảo nước ngoài chuyên nghiệp" mạo danh công dân Mỹ nhằm đánh cắp số tiền lớn. Tuy nhiên, việc ông Musk có quyền truy cập vào hệ thống kho bạc của Mỹ đã gây ra không ít lo ngại, khi hệ thống này thanh toán hơn 6.000 tỷ USD mỗi năm cho các cơ quan liên bang và lưu trữ thông tin cá nhân của hàng triệu người Mỹ nhận tiền an sinh xã hội, hoàn thuế và các khoản hỗ trợ khác từ chính phủ.

Không chỉ có vậy, đội của ông Musk đã được trao quyền kiểm soát nhiều chức năng chính phủ, trong đó có việc các trợ lý của ông tại Văn phòng Quản lý Nhân sự (OPM) sa thải công chức chuyên nghiệp và đưa vào những người trung thành- một động thái nhằm tinh giản bộ máy nhưng cũng góp phần củng cố quyền lực của chính quyền mới.

Ngọc Tuấn