Sáng 9/11, tại Gia Lai, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình chủ trì Hội nghị đánh giá kết quả thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn I (từ năm 2021-2025) khu vực miền Trung-Tây Nguyên và đề xuất nội dung Chương trình giai đoạn II (từ năm 2026 đến năm 2030).

Tham dự Hội nghị có Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm; lãnh đạo, đại diện một số bộ, ngành Trung ương và lãnh đạo của 16 tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên.

Báo cáo tại Hội nghị, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr cho biết, theo kế hoạch, cả giai đoạn 2021-2025, nguồn lực thực hiện chương trình tại các tỉnh miền Trung-Tây Nguyên dự kiến là 22.564,237 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương là 20.529,413 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương là 1.707,723 tỷ đồng, vốn huy động hợp pháp khác 327,102 tỷ đồng. Kết quả, số vốn giải ngân của 16 tỉnh miền Trung-Tây Nguyên là 12.933,999 tỷ đồng (tương đương 60,6%), trong đó vốn đầu tư phát triển là 8.560,613 tỷ đồng (tương đương 74,3%), vốn sự nghiệp là 4.373,386 tỷ đồng (tương đương 44,5%).

Theo ông Y Vinh Tơr, Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi đã góp phần quan trọng trong việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của các địa phương thực hiện Chương trình nói chung, đặc biệt là các tỉnh thuộc địa bàn miền Trung-Tây Nguyên. Các nguồn lực, chính sách của Chương trình đã và đang tập trung đầu tư phát triển các công trình hạ tầng thiết yếu phục vụ dân sinh, tập trung vào địa bàn đặc biệt khó khăn vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Với sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Trưởng BCĐ Trung ương, đến nay, cấp Trung ương đã cơ bản hoàn thành nhiệm vụ xây dựng, ban hành văn bản quy định, hướng dẫn thực hiện Chương trình. Cụ thể, đã ban hành 74 văn bản liên quan đến Chương trình gồm: 3 Nghị quyết của Quốc hội; 4 Nghị định của Chính phủ; 27 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; 40 Thông tư và văn bản hướng dẫn. Hệ thống văn bản hướng dẫn đã tháo gỡ rất nhiều khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách, bảo đảm cho các địa phương có đầy đủ cơ sở pháp lý, thuận lợi trong tổ chức triển khai thực hiện Chương trình.

Các địa phương cũng đã đặt quyết tâm chính trị cao nhất, nỗ lực lớn nhất để hoàn thiện khung pháp lý theo thẩm quyền, kiện toàn bộ máy quản lý, tổ chức triển khai thực hiện Chương trình và tích cực giải ngân nguồn vốn thực hiện Chương trình, đưa các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước vào thực tiễn đời sống của bà con nhân dân.

Do sự nỗ lực và chủ động của nhiều địa phương, nên một số chỉ tiêu ước đến 31/12/2024 đã hoàn thành vượt mục tiêu kế hoạch được giao như: Tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào DTTS của 16 tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên ở mức cao như: Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Khánh Hòa, Đắk Nông... Việc hoàn thành sớm một số chỉ tiêu vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, xóa đói, giảm nghèo cho người dân, đồng thời giúp địa phương dành nguồn lực cho các mục tiêu khác khó khăn hơn, đòi hỏi mức độ tập trung và thời gian thực hiện dài hơn.

Bên cạnh nhóm các chỉ tiêu đã hoàn thành sớm, còn có nhóm các chỉ tiêu đã đạt tỷ lệ hoàn thành cao, dự báo sẽ sớm về đích mục tiêu theo kế hoạch như: Tỷ lệ xã có đường ô tô đến trung tâm xã được rải nhựa hoặc bê tông; tỷ lệ trường, lớp học, trạm y tế được xây dựng kiên cố; tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia và các nguồn điện khác…

Sau khi nghe các ý kiến góp ý, đề xuất, phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, thời gian qua, các địa phương đã thể hiện rõ tinh thần quyết tâm, nỗ lực, nhất là sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị và sự đồng hành, ủng hộ của nhân dân 16 tỉnh trong thực hiện Chương trình. Đồng thời, nhờ những chính sách hỗ trợ thiết thực và hiệu quả, đồng bào DTTS ngày càng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, tích cực tham gia vào các chương trình phát triển kinh tế-xã hội, các hoạt động cộng đồng, góp phần vào việc duy trì an ninh trật tự tại địa phương.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết thêm, chúng ta đã ban hành một chương trình rất đúng và trúng, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với vùng đồng bào DTTS và miền núi. Chương trình đã được triển khai thực hiện và thành công bước đầu. Theo đó, đời sống đồng bào được nâng lên đáng kể, hộ nghèo giảm, hạ tầng phát triển, diện mạo vùng dân tộc, miền núi thay đổi nhiều. Nhiều địa phương đã triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ sinh kế, giúp nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho người dân...

Các lễ hội truyền thống được phục hồi và tổ chức thường xuyên, giúp bảo tồn bản sắc văn hóa; đồng thời thúc đẩy tinh thần tự hào dân tộc. Nhiều địa phương đã tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, nghệ thuật, thể thao, tạo sân chơi lành mạnh và gắn kết cộng đồng, qua đó khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường và quyết tâm vươn lên thoát nghèo của đồng bào DTTS.

Từ năm 2021 đến nay, ngân sách Trung ương đã giao 16 tỉnh miền Trung-Tây Nguyên hơn 21.000 tỷ đồng để thực hiện Chương trình, chiếm khoảng 31,09% tổng vốn của cả nước.
Đến nay, các địa phương đã giải ngân được hơn 60% nguồn vốn này, cao hơn mức trung bình của cả nước (57,6%), trong đó có một số địa phương đạt kết quả giải ngân tốt như: Ninh Thuận (76,5%), Khánh Hòa (76,3%), Bình Định (69,5%)...

Theo Phó Thủ tướng Thường trực, đây là nỗ lực lớn của các địa phương, cho thấy sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao, sự phối hợp nhịp nhàng, hiệu quả, quyết tâm mạnh mẽ và tinh thần trách nhiệm cao của các địa phương, các cấp, các cơ quan trong việc triển khai, thực hiện Chương trình. "Thay mặt Thủ tướng Chính phủ và BCĐ Trung ương các Chương trình MTQG, tôi ghi nhận và đánh giá cao những quyết tâm, nỗ lực, sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị và sự đồng hành ủng hộ của nhân dân 16 tỉnh trong thực hiện Chương trình"- Phó Thủ tướng Thường trực chia sẻ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Phó Thủ tướng Thường trực cũng lưu ý, hiện vẫn còn một số nhóm chỉ tiêu và chỉ tiêu cụ thể chưa đạt. Đồng thời, quá trình thực hiện Chương trình cho thấy còn một số tồn tại, hạn chế cần tiếp tục được khắc phục để nâng cao hiệu quả thực hiện Chương trình trong năm 2025 cũng như trong giai đoạn tiếp theo như: Một số cơ chế, chính sách còn bất cập, thiếu hợp lý; tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công còn thấp; công tác phối hợp giữa các bộ, cơ quan, địa phương có lúc, có nơi còn chưa đồng bộ, chặt chẽ; còn tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, thờ ơ vô cảm, sợ sai của một bộ phận cán bộ; chất lượng nguồn nhân lực địa phương còn hạn chế…

Do đó, Phó Thủ tướng Thường trực yêu cầu các bộ, ngành, đặc biệt là lãnh đạo các tỉnh miền Trung-Tây Nguyên đánh giá toàn diện, tổng thể các dự án của Chương trình; tiếp tục rà soát hành lang pháp lý, đề xuất, xác định các dự án thiết thực cho giai đoạn II, trong đó tập trung vào các dự án có tác động thúc đẩy và nên có thứ tự ưu tiên đối với các dự án, bảo đảm đầu tư có trọng tâm, trọng điểm.

Cùng với đó, cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho các địa phương trong việc quản lý, giám sát, triển khai dự án, chủ động quyết định các chính sách cụ thể đáp ứng được yêu cầu thực tiễn triển khai, bảo đảm phù hợp mục tiêu chung của Chương trình và điều kiện thực tiễn. Tiếp tục tổng kết Chương trình; rút kinh nghiệm quá trình thiết kế, xây dựng Chương trình giai đoạn I để đề xuất Chương trình giai đoạn II bảo đảm tiến độ, chất lượng, bám sát thực tiễn và thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm từ nay đến cuối năm 2024, Phó Thủ tướng Thường trực chỉ rõ, các bộ, cơ quan Trung ương và các địa phương cần tiếp tục nêu cao tinh thần trách nhiệm, đẩy mạnh triển khai và giải ngân vốn thực hiện Chương trình; chủ động rà soát, phát hiện những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện để có giải pháp tháo gỡ hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, hướng dẫn, xử lý kịp thời theo quy định hiện hành và phù hợp tình hình thực tiễn.

Ngoài ra, chú trọng kiện toàn bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ thực thi, đặc biệt là đội ngũ thực hiện công tác dân tộc và chính sách dân tộc tại cấp cơ sở; tăng cường phân cấp, trao quyền cho cấp cơ sở gắn với đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực triển khai thực hiện và giám sát Chương trình. "Hết sức chú trọng công tác kiện toàn nhân sự; tham gia thực hiện Chương trình phải thực sự lựa chọn được những người có kinh nghiệm, kiến thức, tâm huyết, trách nhiệm và thiết tha với đồng bào, với vùng dân tộc"- Phó Thủ tướng Thường trực lưu ý thêm.

Minh Trang