Ước tính, từ ngày 1/7/2025, khi Luật BHXH 2024 chính thức có hiệu lực, sẽ có thêm khoảng 1,6 triệu người thuộc diện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội với mức 500.000 đồng mỗi tháng.

Tại Tờ trình Chính phủ, Bộ Y tế cho biết: Nghị định số 20/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội, đã quy định người cao tuổi được hưởng chế độ trợ cấp xã hội hằng tháng khi thuộc một trong các trường hợp sau: Người cao tuổi thuộc diện hộ nghèo, không có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng hoặc có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng, nhưng người này đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng. Người cao tuổi từ đủ 75 tuổi đến 80 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang sống tại địa bàn các xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đặc biệt khó khăn.

Người từ đủ 80 tuổi trở lên không có lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, trợ cấp xã hội hằng tháng; người cao tuổi thuộc diện hộ nghèo, không có người có nghĩa vụ và quyền phụng dưỡng, không có điều kiện sống ở cộng đồng, đủ điều kiện tiếp nhận vào cơ sở trợ giúp xã hội, nhưng có người nhận nuôi dưỡng, chăm sóc tại cộng đồng.

Theo thống kê của Bộ Y tế, đến ngày 15/4/2025, cả nước có 2,06 triệu người cao tuổi hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng; 1,2 triệu người cao tuổi hưởng trợ cấp người có công với cách mạng; 2,7 triệu người cao tuổi đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội (trong đó số người cao tuổi từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm hàng tháng là 464.000 người). Đến nay, 5 tỉnh, thành phố nâng mức chuẩn trợ giúp xã hội cao hơn mức quy định của Chính phủ; 32 tỉnh, thành phố mở rộng đối tượng là người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn, sống cô đơn được hưởng chính sách trợ giúp xã hội theo đối tượng đặc thù của địa phương.

Từ ngày 1/7/2025, Luật BHXH 2024 sẽ chính thức có hiệu lực thi hành. Theo đó, chế độ trợ cấp hưu trí xã hội được áp dụng cho những người từ đủ 75 tuổi trở lên không hưởng lương hưu, hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng. Chính sách này cũng áp dụng cho người từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng. Qua đó, giúp người cao tuổi có điều kiện sống tốt hơn trong bối cảnh già hóa dân số.

Tại Dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về trợ cấp hưu trí xã hội, Bộ Y tế đề xuất quy định chi tiết về đối tượng và điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; mức trợ cấp hưu trí xã hội; trình tự, thủ tục thực hiện trợ cấp hưu trí xã hội, và hướng dẫn thi hành về hỗ trợ chi phí mai táng; kinh phí thực hiện và chi trả trợ cấp hưu trí xã hội.

Theo đó, đối tượng và điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định tại Điều 21 Luật BHXH. Cụ thể, công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ các điều kiện sau đây: Từ đủ 75 tuổi trở lên; không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng, trừ trường hợp đang hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng thấp hơn mức trợ cấp hưu trí quy định tại Nghị định này; có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng, trừ trường hợp đang hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng thấp hơn mức trợ cấp hưu trí quy định tại Nghị định này; có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Mức trợ cấp hưu trí xã hội bằng 500.000 đồng/tháng. Đối tượng đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng khi chết thì tổ chức, cá nhân lo mai táng được nhận hỗ trợ chi phí mai táng với mức là 10 triệu đồng.

Theo Báo cáo số 147 ngày 9/10/2023 của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Nội vụ) đánh giá tác động bổ sung về nguồn ngân sách Nhà nước và Quỹ BHXH (kèm theo hồ sơ Dự án Luật BHXH trình Quốc hội), khi đó ước tính số liệu người thuộc diện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội tăng thêm khoảng 800.000 người.

Còn theo số liệu từ CSDL quốc gia về dân cư, tính đến cuối năm 2024, cả nước có gần 17 triệu người cao tuổi, trong đó có 1,854 triệu người từ đủ 75 tuổi đến 80 tuổi, 227.000 người đang hưởng lương hưu, 120.000 người đang hưởng trợ cấp xã hội đối với người khuyết tật. Số người thuộc diện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khoảng 1,5 triệu người. Số người từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ gia đình nghèo, hộ gia đình cận nghèo thuộc diện hưởng hưu trí xã hội ước tính khoảng 100.000 người. Như vậy, tổng số đối tượng thuộc diện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định tại dự thảo Nghị định này là khoảng 1,6 triệu người.

Dự kiến, với mức 500.000 đồng/tháng thì tổng kinh phí thực hiện là 9.600 tỷ đồng/năm (800 tỷ đồng/tháng). Năm 2025, nếu thực hiện từ ngày 1/7 thì kinh phí là 4.800 tỷ đồng.

Nguyệt Hà