Nhờ ứng dụng CNTT, thông qua rà soát, tra cứu dữ liệu người tham gia BHXH, toàn hệ thống BHXH trong cả nước đã phát hiện 87.301 trường hợp lao động có việc làm vẫn hưởng TCTN. Qua đó, kịp thời ngăn chặn hành vi vi phạm cũng như tránh được hậu quả phát sinh việc phải thu hồi số tiền 319 tỷ đồng.

Thông tin được nêu trong báo cáo của Phó Giám đốc BHXH Việt Nam Chu Mạnh Sinh tại Hội thảo Tham vấn ý kiến về Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) tổ chức tại TP.HCM mới đây. Theo đó, để chủ động phát hiện các trường hợp hưởng TCTN sai quy định, các cơ quan BHXH đã tập trung ứng dụng CNTT và các giải pháp kiểm soát đồng bộ. Cụ thể, hàng tháng khi chi trả cơ quan BHXH đã rà soát, đối chiếu dữ liệu để phát hiện và dừng chi trả đối với những trường hợp “vừa hưởng TCTN vừa có việc làm và đóng BHXH bắt buộc” hoặc “vừa hưởng TCTN vừa hưởng lương hưu”. Đồng thời, cung cấp thông tin để Trung tâm DVVL yêu cầu NLĐ thực hiện các thủ tục chấm dứt hưởng theo quy định.

Phó Giám đốc Chu Mạnh Sinh 

“Kết quả là, giai đoạn 2020-2024 toàn hệ thống BHXH Việt Nam đã phát hiện và kịp thời dừng chi trả đối với 87.301 trường hợp vừa hưởng TCTN vừa có việc làm và đóng BHXH bắt buộc giúp tránh phát sinh thu hồi số tiền 319 tỷ đồng. Bên cạnh đó, dừng chi trả với 5.207 trường hợp vừa hưởng TCTN vừa hưởng lương hưu tránh giúp tránh phát sinh thu hồi 24 tỷ đồng” - đại diện BHXH Việt Nam phân tích.

Liên quan đến câu chuyện trục lợi chính sách BH thất nghiệp, thời gian qua tại nhiều địa phương trong cả nước tình trạng NLĐ đăng ký hưởng BH thất nghiệp, nhận trợ cấp được vài tháng thì có việc làm mới nhưng lại cố tình khai báo gian dối để tiếp tục nhận tiền vẫn diễn ra. Đại diện một số Trung tâm DVVL cho biết, phổ biến nhất là tình trạng NLĐ có việc làm, tham gia BHXH thì bị phát hiện; ngoài ra một số còn các trường hợp có việc làm nhưng thỏa thuận với DN chưa tham gia BHXH ngay mà vài tháng sau mới truy đóng… Hầu hết các trường hợp này đều bị phát hiện thông qua dữ liệu từ cơ quan BHXH. Để xử lý, các Trung tâm DVVL địa phương và cơ quan BHXH đang tích cực phối hợp cùng vào cuộc. Nhưng việc truy thu số tiền TCTN đã nhận của NLĐ khá nan giải.

Bên cạnh đó, theo Phó Giám đốc Chu Mạnh Sinh, triển khai các quy định của Luật Việc làm về BH thất nghiệp theo chức năng nhiệm vụ được giao, từ năm 2015 đến nay toàn hệ thống BHXH trong cả nước đã tích cực, chủ động trong công tác thu và thực hiện chính sách. Qua đó, đến năm 2024 độ bao phủ BH thất nghiệp đã đạt 14,79 triệu người (tăng 4,48 triệu người so với số người tham gia BH thất nghiệp năm 2015 là 10,31 triệu người), tổng số tiền thu BH thất nghiệp 2015-2024 đạt gần 167.091 tỷ đồng.

Đặc biệt, việc tiếp nhận quyết định và chi trả các chế độ BH thất nghiệp được thực hiện trên cơ sở ứng dụng CNTT với cơ sở dữ liệu thu, chi trả các chế độ BH thất nghiệp được liên thông toàn quốc từ cuối năm 2017 đã giúp việc chi trả được kịp thời, chính xác, hạn chế phát sinh các trường hợp hưởng sai quy định. Cụ thể là, với số người hưởng TCTN được chi trả giai đoạn 2015-2024 lên đến 8,05 triệu người, tổng số tiền đã chi trả khoảng 132.375 tỷ đồng (trong đó có trên 98% số người hưởng được chi trả qua tài khoản cá nhân).

Hoạt động nghiệp vụ rà soát, đối chiếu dữ liệu tại BHXH tỉnh Long An

Tuy nhiên, một trong những nội dung mà BHXH Việt Nam cũng lưu ý là trong những năm trở lại đây, số chi các chế độ BH thất nghiệp đã gần tiệm cận với số thu BH thất nghiệp trong năm. Gần nhất, năm 2023 số thu BH thất nghiệp là 23.000 tỷ đồng, số chi các chế độ là 22.995 tỷ đồng; Năm 2024 số thu BH thất nghiệp là 25.678 tỷ đồng, số chi các chế độ là 23.054 tỷ đồng. Trong khi đó, hiện nay chi chủ yếu là cho chế độ TCTN (chiếm trên 95% tổng chi các chế độ BH thất nghiệp trong năm), chi hỗ trợ học nghề chỉ chiếm 0,3% tổng chi các chế độ trong năm.

Phạm Thọ